Ta sama istota świąt

Kościół greckokatolicki obchodzi Boże Narodzenie według kalendarza juliańskiego, a więc dwa tygodnie później – 7 stycznia. Wyróżnia się również inną liturgią i zwyczajami. – Istota Bożego Narodzenia jest dla wszystkich taka sama – zaznacza w rozmowie z KAI abp Jan Martyniak, zwierzchnik grekokatolików w Polsce.

– Pan Bóg w trójcy osób to miłość w wielości. Tak samo Kościół to miłość w wielości obrządków, to samo wyraża różnymi gestami, językami, liturgiami i zwyczajami – podkreśla abp Martyniak.

Metropolita przemysko-warszawski obrządku bizantyjsko-ukraińskiego zwraca uwagę, że na święta składa się przygotowanie zewnętrzne, ale ma ono prowadzić do głębokiego przygotowania duchowego. W tym przeżywaniu pomagać ma główny symbol, jakim jest ikona narodzenia Chrystusa.

– Ikona ma wymowę głęboko modlitewną i kontemplacyjną. Widzimy w niej rzeczywistość Bożego Narodzenia, Świętej Rodziny, proroków, a przede wszystkim znaku, o którym napisano w Piśmie Świętym: „znak będzie wam dany” – opowiada abp Martyniak.

Przypadającą 6 stycznia Wigilię poprzedza 40-dniowy Post Filipowy. Abp Martyniak zauważa, że podobnie jak w przypadku Adwentu w obrządku łacińskim, ten czas przygotowania jest mocno zakłócany komercjalizacją świąt.

W samym dniu Wigilii obowiązuje ścisły post. Wieczorem rodzina zasiada do uroczystej kolacji, na której spożywa się 12 potraw, a do głównych należy kutia zrobiona, m.in. z pszenicy (symbol rodzącego się życia), miodu (symbol wiecznego szczęścia), maku, orzechów i bakalii. Zamiast opłatka jest prosfora – pszenny chleb. Późnym wieczorem w cerkwiach odbywa się „Powieczeria”, czyli nabożeństwo połączone ze śpiewem pieśni z Pisma Świętego.

W pierwszy dzień Świąt na zakończenie Eucharystii poświęconym olejem kapłan czyni na czołach wiernych znak krzyża. Następnie podzielone chlebki polewa się oliwą i rozdaje każdemu uczestnikowi Liturgii. Tego dnia abp Martyniak będzie przewodniczył nabożeństwu w cerkwi w Górowie Iłowieckim, którego retransmisja będzie później wyemitowana na antenie Telewizji Polskiej.

W drugim dniu obchodzona jest uroczystość Świętej Bogurodzicy i świętego Józefa, nazywana uroczystością Świętej Rodziny, a w trzecim św. Stefana (w Polsce: Szczepana) pierwszego męczennika i diakona.

Kościół greckokatolicki liczy obecnie ok. 50 tys. wiernych w dwóch diecezjach: archidiecezji przemysko-warszawskiej, którą kieruje abp Jan Martyniak i diecezji wrocławsko-gdańskiej pod przewodnictwem bp. Włodzimierza Juszczaka.