Tablica i rondo upamiętniające Janusza Krupskiego, twórcę pisma „Spotkania”

Tablica upamiętniająca Janusza Krupskiego – jednej z najważniejszych postaci opozycji w PRL i prekursora niezależnego ruchu wydawniczego – który zginął w katastrofie pod Smoleńskiem, została odsłonięta i poświęcona wczoraj w kościele pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Grodzisku Mazowieckim. 10 kwietnia – dokładnie w 10-rocznicę śmierci – imieniem Janusza Krupskiego nazwane zostało rondo wjazdowe do Grodziska.

Uroczystość poświęcenia tablicy w parafialnym kościele Janusza Krupskiego była połączona z Mszą św. w Jego intencji. Uroczystości przewodniczył proboszcz ks. Jarosław Miętus, który poświęcił tablicę i wygłosił kazanie ukazujące owocne życie oraz zasługi Janusza Krupskiego. Pierwotnie na uroczystości miał był obecny kard. Kazimierz Nycz, ale w związku z epidemią poświęcenie tablicy i Msza św. miały skromny charakter.

Z kolei decyzją Rady Miasta Grodziska Mazowieckiego pierwsze rondo wjazdowe od strony Milanówka nazwano imieniem Janusza Krupskiego. Tablice o tym informujące zawisły 10 kwietnia 2020 roku.

Tablica przypomina, że Janusz Krupski – działacz opozycji demokratycznej lat 70. i 80, prekursor niezależnego ruchu wydawniczego, wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej i kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych – był do „końca wierny Ojczyźnie i Kościołowi”. Zawiera też jego cytat z maja 1992, mówiący, że: „Obecność́ Kościoła w życiu publicznym polega na przepajaniu wartościami chrześcijańskimi całego życia, które nas otacza: od rodziny aż po najwyższe instytucje państwowe czy społeczne”.

Janusz Krupski (1951–2010) był jedną z kluczowych postaci opozycji antykomunistycznej w PRL, prekursorem niezależnego ruchu wydawniczego oraz założycielem, wydawcą i redaktorem naczelnym niezależnego pisma „Spotkania”. W stanie wojennym został internowany i brutalnie represjonowany. Po roku 1989 kontynuował działalność wydawniczą. Był także wiceprezesem Instytutu Pamięci Narodowej w latach 2000–2006, a później kierownikiem Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Zginął w katastrofie pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r. w drodze na uroczystości 70. rocznicy Zbrodni Katyńskiej.

Urodził się w roku 1951 w Lublinie. W latach 1970 – 1975 odbył studia historyczne na Wydziale Nauk Humanistycznych KUL. Magisterium uzyskał w 1976 r. Z opozycją związał się na KUL-u, gdzie w 1973 r., jako prezes Koła Naukowego Historyków, sprzeciwił się przekształceniu Zrzeszenia Studentów Polskich w Socjalistyczny Związek Studentów Polskich.

W czerwcu 1976 r. przekazał uczestnikom Zgromadzenia Młodzieży i Studentów Europy w Warszawie list otwarty zawierający przykłady łamania praw człowieka w komunistycznej Polsce. Dzięki współpracy z Piotrem Jeglińskim stworzył kanał przerzutu na Zachód informacji o działalności opozycyjnej w PRL. Był współzałożycielem Nieocenzurowanej Oficyny Wydawniczej, pierwszego podziemnego wydawnictwa w latach 70, w której drukowany był „Biuletyn Informacyjny” KOR i pierwsze numery pisma literackiego „Zapis”.

Jesienią 1977 r. rozpoczął wydawanie „Spotkań. Niezależnego Pisma Młodych Katolików”, jednego z najważniejszych drugoobiegowych pism o profilu intelektualnym. W artykule wstępnym pierwszego numeru „Spotkań” Janusz Krupski (pod pseudonimem Janusz Topacz) wskazywał cel, jaki postawili sobie twórcy pisma: „niepodległa i demokratyczna Polska. Wolna Polska w Wolnym Świecie”. Stawiał również warunek jego realizacji: „Bez niepodległości narodów Związku Radzieckiego nie odzyskamy i nie utrzymamy własnej niezależności”. W 1978 r. zainicjował serię wydawniczą Biblioteka „Spotkań”.

Do opiekunów intelektualnych i inspiratorów środowiska „Spotkań” należy zaliczyć prof. Władysława Bartoszewskiego, Adama Stanowskiego i Zdzisława Szpakowskiego. Wielką inspiracją były też spotkania w Duszpasterstwie Akademickim Dominikanów z o. Ludwikiem Wiśniewskim OP.

Na łamach „Spotkań” publikowali m. in.: Adam Stanowski, Jan Józef Lipski, Władysław Bartoszewski, Stefan Kisielewski, Tomasz Mianowicz, Stanisław Małkowski, Józef Tischner, Ignacy Tokarczuk. Pismo było przedrukowywane także we Francji, gdzie Piotr Jegliński założył wydawnictwo Editions Spotkania. Środowisko „Spotkań” zarówno w kraju, jak i za granicą wydało wiele ważnych książek historycznych.

Twórcy pisma byli przekonani o konieczności zmiany świadomości Polaków. Tematy poruszane w piśmie miały się do tego przyczynić. Do najważniejszych tematów, jakie poruszano na łamach „Spotkań” można zaliczyć dyskusję nad wielokulturowością, nad problemami Kościoła katolickiego – jego roli w Polsce i w krajach sowieckich. W piśmie ukazywało się też wiele tekstów z zakresu historii i filozofii. Ważnym tematem była aktualna sytuacja polityczna w kraju.

Po zalegalizowaniu „Solidarności” Janusz Krupski w 1980. Został koordynatorem Sekcji Historycznej przy Międzyzakładowym Komitecie Założycielskim w Gdańsku. Wszedł też do władz zarządu regionu NSZZ „Solidarność” w Gdańsku. Efektem prowadzonych przez niego prac badawczych i dokumentacyjnych była książka „Grudzień 1970”, opublikowana przez Editions Spotkania w Paryżu (1987), a także w drugim obiegu w Polsce.

W stanie wojennym ukrywał się. Aresztowany został jesienią 1982 r. i internowany w Lublinie. W tym czasie odrzucił propozycję SB wydawania „Spotkań” oficjalnie. 21 stycznia 1983 r. został porwany w Warszawie przez 3 funkcjonariuszy Samodzielnej Grupy „D” Departamentu IV MSW, z Grzegorzem Piotrowskim na czele, wywieziony do Puszczy Kampinowskiej i oblany fenolem, w wyniku, czego uległ silnemu poparzeniu.

W latach 1990-1992 pełnił funkcję dyrektora Wydawnictwa „Editions Spotkania”, a 1991-1993 członka kolegium redakcyjnego tygodnika „Spotkania”. W latach 1993-2000 był prezesem Wydawnictwa Krupski i S-ka w Warszawie. W latach 1992-1993 pracował jako ekspert nadzwyczajnej sejmowej komisji do zbadania skutków stanu wojennego, a następnie 1993-1995 Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej Sejmu RP. w latach 2000-2006 pełnił funkcję wiceprezesa Instytutu Pamięci Narodowej, a 2006-2010 Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Był członkiem Stowarzyszenia Wolnego Słowa.

Janusz Krupski był żonaty z Joanną, miał siedmioro dzieci: Piotra, Pawła, Tomasza, Łukasza, Jana, Marię i Teresę. Mieszkał w Grodzisku Mazowieckim. Należał do współzałożycieli Związku Dużych Rodzin „Trzy Plus”, na którego czele do dziś jego żona Joanna.

Zginął w katastrofie pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r. w drodze na uroczystości 70. rocznicy Zbrodni Katyńskiej.

Postanowieniem z 16 kwietnia 2010 marszałka Sejmu Bronisława Komorowskiego wykonującego obowiązki prezydenta RP, za wybitne zasługi w służbie państwu i społeczeństwu, pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. 29 października 2015, za zasługi w działalności na rzecz niepodległości i suwerenności Polski oraz respektowania praw człowieka w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności. Z kolei w 2015 został pośmiertnie wyróżniony nagrodą Kustosz Pamięci Narodowej, przyznaną przez Instytut Pamięci Narodowej.