Tajemnica spowiedzi – czym jest i kiedy bywa naruszana

W związku z dyskusjami w mediach: czy kapłani potwierdzający fakt przyjęcia sakramentów przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego naruszyli tajemnicę spowiedzi przypominamy nauczanie Kościoła i normy prawa kanonicznego odnoszące się do tej kwestii.

Tajemnica spowiedzi polega na najściślejszym obowiązku milczenia o grzechach usłyszanych podczas spowiedzi. Dlatego sprawcą przestępstwa, jakim jest naruszenie tej tajemnicy, może być tylko kapłan posiadający upoważnienie do spowiadania. Bezpośrednie złamanie tajemnicy spowiedzi następuje wtedy, gdy spowiednik ujawnia grzech i osobę penitenta.

Do pośredniego naruszenia sakramentalnej tajemnicy spowiedzi dochodzi wówczas, gdy ze słów, gestów, czynów lub ich poniechania przez spowiednika można wydedukować sam grzech i osobę penitenta.

W Katechizmie Kościoła Katolickiego w punkcie 1467 „Kościół oświadcza, że każdy kapłan, który spowiada, zobowiązany jest pod bardzo surowymi karami do zachowania absolutnej tajemnicy odnośnie grzechów wyznanych przez penitentów. Nie może on również wykorzystywać wiadomości o życiu penitentów, jakie uzyskał w czasie spowiedzi. Tajemnica ta, która nie dopuszcza żadnych wyjątków, nazywa się ‘pieczęcią sakramentalną’, ponieważ to, co penitent wyznał kapłanowi zostaje ‘zapieczętowane’ przez sakrament”.

Według kanonu 1388 Kodeksu Prawa Kanonicznego, spowiednik, który narusza bezpośrednio tajemnicę sakramentalną, podlega ekskomunice wiążącej mocą samego prawa, zastrzeżonej dla Stolicy Apostolskiej. Gdy zaś narusza ją tylko pośrednio, powinien być ukarany stosownie do ciężkości przestępstwa.

Naruszenie tajemnicy spowiedzi Kościół traktuje jako przestępstwo, dlatego zarówno bezpośrednie złamanie tajemnicy spowiedzi, jak i jej pośrednie naruszenie są zastrzeżone dla Kongregacji Nauki Wiary (por. motu proprio „Sacramentorum sanctitatis tutela” z 30 kwietnia 2001 r. i normy znowelizowane 21 maja 2010 r.). To znaczy, że rozpoznanie i osądzenie tego przestępstwa jest zarezerwowane dla Kongregacji Nauki Wiary.

Stosunkowo niedawno ustanowiono nową karę ekskomuniki ‘latae sententia’ (czyli wiążącej mocą samego prawa, która następuje automatycznie po czynie) dla każdego, kto za pomocą jakiegokolwiek urządzenia technicznego rejestruje lub rozpowszechnia w mediach słowa spowiednika lub penitenta pochodzące ze spowiedzi prawdziwej lub symulowanej, własnej lub osoby trzeci (Kongregacja Nauki Wiary, dekret ogólny z 23 września 1988). Rozpoznanie i osądzenie tego przestępstwa jest zarezerwowane dla Kongregacji Nauki Wiary.

W 2002 r. papież Jan Paweł II wydał list apostolski motu proprio „Misericordia Dei” o niektórych aspektach sprawowania sakramentu pokuty.