Tarnów: obchody Dnia Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce (synteza)

Nabożeństwo z udziałem chrześcijan i Żydów, rozmowa o perspektywach dialogu i wspólna refleksja nad Biblią – to główne elementy ogólnopolskich obchodów XIII Dnia Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce. Odbyły się one w Tarnowie z udziałem przedstawicieli środowisk żydowskich z kraju i zagranicy oraz chrześcijan zaangażowanych w dialog z Żydami.

Do Tarnowa, w którym w okresie międzywojennym blisko połowę mieszkańców stanowili Żydzi, przyjechali m.in. przewodniczący Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Polsce Piotr Kadlčik i Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich oraz rabin dr Alon Goshen-Gottstein z Jerozolimy.

W Wyższym Seminarium Duchownym gości powitał biskup tarnowski Wiktor Skworc, który przypomniał, że znakiem duchowej więzi, który łączy Żydów i chrześcijan jest Biblia.

„Biblia była, jest i pozostanie zawsze Księgą dającą wiarę, nadzieję i miłość; Księgą, której czytanie i rozważanie od zawsze było i jest najpiękniejszą modlitwą. Modląc się bowiem słowami Biblii, każdy z nas mówi do Pana Jego własnymi słowami; mówimy do Najwyższego i równocześnie słuchamy tego, co On pragnie nam powiedzieć” – powiedział bp Skworc.

Wykład poświęcony Biblii wygłosiła Miriam Gonczarska ze Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich. Mówiła o tym, że Biblia jest miejscem spotkania, przygodą intelektualną i duchową. „Fakt posiadania listu od Boga powoduje, że nie jesteśmy sami. Ten tekst zawsze będzie miejscem spotkania między pokoleniami” – mówiła Gonczarska.

Głównym punktem obchodów Dnia Judaizmu było nabożeństwo Słowa Bożego, któremu w tarnowskiej katedrze przewodniczył bp Wiktor Skworc. „Wyznając nasze słabości, a zwłaszcza brak szacunku dla innych w wierze, świadomi wzajemnych zaniedbań w budowaniu relacji, prośmy Boga o oczyszczenie naszych serc” – zachęcił biskup podczas nabożeństwa, w którym uczestniczyli także Żydzi.

Komentarz do czytania z Księgi Rodzaju, zaczynającego się od słów jakie Bóg skierował do Abrahama: „Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej!”, wygłosił rabin Alon Goschen-Gottstein z Jerozolimy.

„Gdy wejdziemy na poziom najgłębszy, odkrywamy, że nie ma oddzielenia między nami. Na tym, na najgłębszym poziomie, żadna separacja nie ma miejsca. Łączy na stworzenie na obraz Boży i wspólne człowieczeństwo” – wyjaśnił.

Na zakończenie rabin powiedział, że ważne jest, aby Izraelczycy przyjeżdżając do Polski odwiedzali nie tylko miejsca zagłady, ale by spotykali się z Polakami. Równie istotne jest, aby Polacy nie tylko odwiedzali miejsca życia Jezusa w Izraelu, ale i spotykali się z Żydami.

Z kolei bp Mieczysław Cisło powiedział w homilii: „Jesteśmy wezwani do wyjścia w ramach dialogu chrześcijańsko-żydowskiego do przekroczenia granic jakie stworzyła historia grzechu”. Dodał, że brak woli dialogu ujawnia „głębokie kompleksy osób i całych grup, stanowi znak nieuleczonych zranień”. Podkreślił też, że judaizm dla chrześcijan nie jest czymś zewnętrznym, lecz rzeczywistością „wewnętrzną”.

„Dziś stajemy obok siebie jako bracia, którzy po tak długim czasie zapomnienia, obcości, a nawet wrogości, odkrywamy wspólne korzenie, sięgające zarania dziejów zbawienia, u których początku jawi się postać Abrahama, wspólnego ojca wiary, w którego wierze my, chrześcijanie, jesteśmy dla Żydów ‘młodszymi braćmi'” – podkreślił bp Cisło.

“Spotkania z wierzącymi Żydami uświadamiają nam coraz bardziej jeszcze jedną naszą wspólną odpowiedzialność, mianowicie, tę za losy religii objawionej na kontynencie europejskim, zdominowanym coraz bardziej przez agresywny laicyzm” – powiedział przewodniczący Rady Konferencji Episkopatu Polski ds. Dialogu Religijnego.

W ramach modlitwy powszechnej modlono się za Kościół, aby pełniej rozwijał dialog religijny z wyznawcami judaizmu, za chrześcijan, aby na wzór Jezusa otaczali szacunkiem ludzi kroczących drogą Przymierza, za ofiary Holokaustu, i za pielgrzymów odwiedzających Ziemię Święta.

Podczas chrześcijańsko-żydowskiego panelu dyskusyjnego naczelny rabin Polski Michael Schudrich powiedział, że obchodzony w Polsce Dzień Judaizmu jest wydarzeniem rangi historycznej. „Kiedy druga religia chce poznać moją, to ja mam obowiązek otworzyć serce i moją myśl do dialogu, pojednania i wspólnej nauki”. Najważniejszy – jego zdaniem – jest fakt, że modlimy się razem. „To jest nie tylko piękny gest i błaganie Boga. A kiedy nasz Ojciec w niebie słyszy takie modlitwy od wszystkich dzieci razem, to i efekt będzie o wiele większy” – podkreślił.

Zdaniem Piotra Kadlcika, przewodniczącego Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Polsce, celem tego typu spotkań jest próba poradzenia sobie ze stereotypami historii oraz „czarnymi plamami” w historii obydwu naszych narodów. – „Wielkość narodów polega na umiejętności mówienia i o pięknych, i o czarnych kartach historii” – dodał.

Stanisław Krajewski, współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów ze strony żydowskiej powiedział, że – m. in. dzięki takim inicjatywom stopniowo przezwyciężane są wielowiekowe niechęci pomiędzy chrześcijanami i Żydami. „Dziś próbujemy dotrzeć do tego najgłębszego korzenia, wspólnego, który może zapewnić w przyszłości pełne braterstwo chrześcijańsko-żydowskie” – skonstatował.

Ambasador Izraela w Polsce, Zvi Rad-Ner przyznał, że Polska jest jednym z najbliższych przyjaciół Izraela w Unii Europejskiej. Dodał, że bardzo istotne są nie tylko kontakty natury politycznej czy gospodarczej, ale bardzo ważny jest też dialog między religiami.

Bp Wiktor Skworc powiedział, że „jako chrześcijanie i Żydzi, idący za przykładem wiary Abrahama, jesteśmy powołani, by być błogosławieństwem dla świata. Oto wspólne zadanie, które nas czeka!”.

Bp Mieczysław Cisło przyznał ze smutkiem, że postawa odchodzenia od dialogu w dzisiejszej Polsce staje się postawą coraz bardziej powszechną i zauważalna jest także w dialogu ekumenicznym zarówno ze strony katolickiej, jak i innych wyznań.

Replikował rabin Schudrich, który uważa, że można mimo wszystkich trudności powiedzieć, że „jako Żydzi mamy udany dialog z katolicyzmem, natomiast bardzo jest nam żal, że nie jest możliwy taki dialog na Bliskim Wschodzie między judaizmem a islamem”. Wyraził nadzieję, że być może – wzorem dialogu chrześcijańsko-żydowskiego – kiedyś jednak się to uda.

Na zakończenie spotkania bp Cisło zapowiedział, że następny Dzień Judaizmu obchodzony będzie w Przemyślu, a jego współorganizatorem będzie abp Józef Michalik, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski.

Jednym z elementów tarnowskich obchodów Dnia Judaizmu było modlitwa chrześcijan i Żydów zgromadzonych wokół Bimy – fragmentu synagogi, z którego podczas szabatu i świąt żydowskich odczytuje się fragmenty Tory i ksiąg prorockich. Rabin Michael Schudrich powiedział, że Bima jest miejscem pamięci, ale jest także symbolem nadziei na przyszłość. Podkreślił, że chrześcijanie i Żydzi mają obowiązek przed Bogiem wspólnie sławić Jego imię.

Piotr Kadlĉik, przewodniczący Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Polsce odmówił Kadisz i zauważył, że w każdej polskiej rodzinie jest ktoś, kto zginął podczas wojny, a w żydowskich rodzinach czasami jest ktoś co ocalał…

Na zakończenie obchodów Dnia Judaizmu, podczas uroczystości w auli Wyższego Seminarium Duchownego, tytuł „Człowieka Pojednania” otrzymał rabin dr Alon Goshen Gottstein, wybitny teolog żydowski z Jerozolimy, jeden z czołowych uczestników i animatorów międzynarodowego dialogu międzyreligijnego.

Owocnego przebiegu i przeżycia Dnia Judaizmu w Polsce życzył Kościołowi w naszym kraju Benedykt XVI, w krótkim pozdrowieniu po polsku podczas spotkania z wiernymi na modlitwie Anioł Pański. „Niech życzliwe spotkanie odmiennych tradycji i kultur prowadzi do wzajemnego zrozumienia i szacunku” – powiedział papież.

Podczas Dnia Judaizmu w trzech tarnowskich kościołach: w Tarnowie–Mościcach, Najświętszego Serca Pana Jezusa i w nowym kościele parafii Matki Bożej Szkaplerzne można było obejrzeć wystawy o tematyce żydowskiej. Urząd Miasta wydał bezpłatną gazetę, która przybliża temat judaizmu. Jest ona bezpłatnie rozdawana mieszkańcom i gościom.

W Wyższym Seminarium Duchownym została także otwarta wystawa „Cmentarze żydowskie i synagogi dawnej Galicji”, autorstwa artysty fotografika Piotra Droździka.