Tokarnia: plenerowe widowisko przypomniało rolę kobiet w powstaniu styczniowym

Zabytkowy kościół z Rogowa w skansenie w podkieleckiej Tokarni był tłem dla plenerowego widowiska „Kobiety w Powstaniu Styczniowym w kontekście bitwy pod Małogoszczem w 1863 roku”, które pokazano w niedzielę 19 marca, z udziałem rekordowej liczby grup rekonstrukcyjnych.

Organizatorem wydarzenia i widowiska był Kielecki Ochotniczy Szwadron Kawalerii im. 13. Pułku Ułanów Wileńskich wraz z dyrekcją Muzeum Wsi Kieleckiej.

To pod kościołem z Rogowa kobiety żegnały wyruszających do walki powstańców i obdarowywały ich krzyżykami. Widowisko nawiązywało do epizodów z powstania styczniowego i bitwy pod Małogoszczem z 24 lutego 1863 roku.

W wydarzeniu wzięły udział grupy rekonstrukcyjne odtwarzające m.in. Korpus gen. Mariana Langiewicza oraz armię rosyjską, w tym oddziały piechoty, kawalerii i artylerii. Głównym bohaterem inscenizacji stała się Henryka Pustowójtówna, legendarna adiutant gen. Langiewicza. W warstwie narracyjnej zaprezentowane zostały także sylwetki innych uczestniczek walczących z bronią w ręku w szeregach powstańczych.

Kobiety wystąpiły również w charakterze ludności cywilnej oraz w strojach z okresu żałoby narodowej, wcielając się w postacie kurierek przewożących pocztę Rządu Narodowego.

Widowisko odznaczało się efektami profesjonalnej pirotechniki filmowej, a jego scenariusz był zbudowany z kilku epizodów batalistycznych oraz scen rodzajowych.

Wśród widzów widowiska znaleźli się zarówno turyści, jak i przedstawiciele samorządu i parlamentu.

Jak zauważył wiceminister spraw zagranicznych Piotr Wawrzyk, bardzo rzadko wspominanym dziedzictwem powstania styczniowego jest uzyskanie praw wyborczych przez kobiety w wolnej Polsce. – To od wyzwoleńczego zrywu rozpoczął się na masową skalę trend udziału kobiet w życiu publicznym. Brały one udział w demonstracjach przed powstaniem styczniowym od 1861 r., a później, jak śpiewał Jan Pietrzak, „w mrocznych izbach wyszywały na sztandarach hasło Honor i Ojczyzna”, opiekowały się rannymi, były łączniczkami, ale też walczyły z bronią w ręku — mówił wiceminister.

W uznaniu zasług w powstaniu, w 1918 r. kobietom w Polsce nadano prawa wyborcze, z którego skorzystały w pierwszych wyborach do sejmu ustawodawczego w 1919 r. Polska była wówczas jednym z niewielu krajów otwierających drogę do równouprawnienia.

– Rekonstrukcja bitwy pod Małogoszczem przypomina, że ziemia świętokrzyska to lokalizacja, gdzie się rozpoczęło powstanie. Chodzi nie tylko największe bitwy z pierwszej jego fazy, ale także walki partyzanckie, których było bardzo dużo – mówił Tadeusz Sikora, dyrektor Muzeum Wsi Kieleckiej.

24 lutego 1963 roku pod Małogoszczem miała miejsce jedna z największych bitew powstania styczniowego.

Wojska generała Mariana Langiewicza starły się z Rosjanami, którzy usiłowali przeciwstawić się rosnącym w siłę oddziałom powstańczym. Atak Rosjan z kilku stron wspomaganych artylerią spowodował olbrzymie straty w szeregach powstańców. Źródła historyczne mówią o co najmniej 300 zabitych i 500 rannych po stronie powstańczej, stracie taboru i dział oraz o 200 zabitych Rosjanach.

Małogoszcz po upadku powstania już nigdy nie powrócił do dawnej świetności.