Toruń: debata o patriotyzmie w ramach spotkania Colloquia Torunensia

Pierwszym kręgiem patriotyzmu jest tzw. patriotyzm lokalny, czyli przywiązanie do tego, co najbliższe: domostwa, czy osiedla, na których się człowiek wychował. Tak zwana ojcowizna ukorzenia człowieka i jest podstawą do budowania szerszych kręgów – podkreślał prof. Jacek Bartyzel podczas otwartego panelu dyskusyjnego 23. edycji Colloquia Torunensia, które w tym roku dotyczyły współczesnego pojmowania patriotyzmu w Polsce.

Otwarta część tegorocznych Colloquia Torunensia odbyła się 18 listopada w Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego w Toruniu. Poprowadził ją prof. Ryszard Wiśniewski, który na początku spotkania zakreślił płaszczyzny dyskusji. Prelegenci dokonali próby zdefiniowania tego, czym jest patriotyzm, a następnie odpowiedzenie na pytanie, w czym współcześnie w Polsce winien się patriotyzm przejawiać.

W debacie głos zabrali: prof. Jacek Bartyzel – filozof polityki z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, prof. Jacek Hołówka – filozof z Uniwersytetu Warszawskiego, dr Arkadiusz Kierys – nauczyciel historii w Liceum Akademickim UMK w Toruniu, dr Violetta Kopińska – pedagog i etyk z UMK w Toruniu oraz ks. prof. Andrzej Szostek – etyk, teolog z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.

Prelegenci patriotyzm ukazywali w oparciu o definicje ojczyzny i w opozycji do nacjonalizmu.

Prof. Jacek Hołówka mówił, że patriotyzm to szanowanie i realizowanie woli narodowej, wierność idei narodowej oraz realistyczna obrona interesu narodowego. Profesor zaznaczył, że takie elementy jak narcystyczne uwielbienie własnego narodu, poniżanie innych narodów, czy stawianie interesów narodu ponad prawo moralne już nie są patriotyzmem, a nacjonalizmem.

Patriotyzm jako nakładane na siebie kręgi widział prof. Jacek Bartyzel. – Pierwszym kręgiem patriotyzmu jest tzw. patriotyzm lokalny, czyli przywiązanie do tego, co najbliższe: domostwa, czy osiedla, na który się człowiek wychował. Tak zwana ojcowizna ukorzenia człowieka i jest podstawą do budowania szerszych kręgów – podkreślał prelegent.

Ks. prof. Andrzej Szostek mówił, że patriotyzm to uznanie całej prawdy o swojej ojczyźnie, otwarcie się na innych i tworzenie własnego dziedzictwa; to akt woli weryfikowany przez czyny, a nie deklaracje. Podkreślił również, że winien patriotyzm prowadzić do pełniejszej miłości Boga i ludzi.

Trzy komponenty: afektywny, behawioralny i poznawczy powinien zawierać patriotyzm zdefiniowany przez dr Violettę Kopińską.

W opinii dr. Arkadiusza Kierysa każde pokolenie na nowo definiuje patriotyzm. To współczesne wydanie to patriotyzm „martyrologiczny wewnątrz i roszczeniowy na zewnątrz”. Prelegent uważa, że aktualnie rządząca partia kreuje wizję, iż jedynym słusznym patriotą jest katolik oraz, że promuje „nieistniejące zagrożenie i wyimaginowanego wroga”.

W próbie odpowiedzi na to, jak powinien wyglądać współczesny patriotyzm prof. Hołówka zauważył, że „powinno się odrzucić wiarę w to, że istnieje jeden program patriotyzmu”. Każdy bowiem z natury rzeczy zbliża się do ludzi podobnych do siebie i żyje wspólnymi przekonaniami. Modlić się za ojczyznę, budować w duchu docenienia różnorodności i cieszyć się z tego, co jest, to propozycja patriotyzmu w ujęciu ks. prof. Andrzeja Szostka. Dr Violetta Kopińska podkreśliła ponownie różnorodność interpretacji, a co za tym idzie różne formy wyrażania patriotyzmu. Dla jednych to przywiązanie do symboli narodowych, dla innych udział w manifestacjach dotyczących palących problemów narodu, dla jeszcze innych przestrzeganie prawa, uczciwość i pracowitość. Pamiętać jednak należy, że granicą wolności danego człowieka jest wolność drugiego. Zwróciła również uwagę na konieczność kształtowania w młodzieży zdolności krytycznego myślenia i oceny sytuacji.

W czasie dyskusji między panelistami i zadawania pytań od słuchaczy, prof. Hołówka stanął w opozycji do ks. prof. Szostka. Kapłan uważa, że współczesny polski katolik chodzi do kościoła, ma krzyż w domu, a nie słucha nauczania Kościoła nawołującego do miłości bliźniego i przyjęcia uchodźców, gdyż ostatnie badania podają, że 74% Polaków jest przeciwko przyjmowaniu uchodźców do Polski. Prof. Hołówka uważa, że tak wysoki procent jest przestrogą, by nie wziąć na siebie ciężaru nie do uniesienia, jak to się stało w przypadku krajów, które przyjęły uchodźców i trzymają ich w gettach, bo nie dają sobie z nimi rady. W tej części głos zabrała również Maria Mazurkiewicz, kujawsko-pomorski wicekurator oświaty, która odniosła się m.in. do wystąpienia dr. Arkadiusza Kierysa podkreślając niestosowność nagromadzenia negatywnych emocji w wypowiedzi człowieka, który jest nauczycielem liceum akademickiego.

Colloquia Torunensia to swoista kontynuacja Colloquium Charitativum – ekumenicznego spotkania chrześcijan, które odbyło się w 1645 r. w Toruniu. Kolokwia nawiązując do wydarzenia z XVII, są promują ideę przyjaznego dialogu na różnych płaszczyznach życia społecznego.

Organizatorami spotkania byli: rektor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, prezydent Torunia, biskup diecezji toruńskiej oraz prezes Towarzystwa Naukowego w Toruniu.