Toruń: III Teologiczno-Etnologiczna Konferencja Akademicka o czystości i brudzie w życiu człowieka

W dniach 28-29 października w Centrum Dialogu im. Jana Pawła II w Toruniu odbyła się III Teologiczno-Etnologiczna Konferencja Akademicka (TEKA). Tematem rozważań były czystość i brud w życiu człowieka.

W słowie wprowadzającym dziekan Wydziału Teologicznego UMK ks. prof. dr hab. Dariusz Kotecki przywitał zgromadzonych, prelegentów oraz ekspertów: red. Agatę Puścikowską, ks. prof. dr. hab. Waldemara Chrostowskiego i ks. prof. dr. hab. Mirosława Mroza. Życzył także wszystkim owocnych obrad i dyskusji.

Konferencja składała się z dwóch części. Pierwszego dnia prelegenci przedstawili swoje stanowiska na temat poruszanego przez konferencje problemu, drugiego odbyła się praca w grupach tematycznych.

Redaktor Agata Puścikowska poruszyła problem „porno cywilizacji” w kontekście życia i śmierci bł. Karoliny Kózkówny. Prelegentka przedstawiła krótko zarys biograficzny bł. Karoliny. Jej rodzina była bardzo religijna, twardo stąpająca po ziemi. Błędem jest postrzeganie Karoliny jako biednej, nieporadnej dziewczyny. Była waleczną kobietą, która żyła wielkimi wartościami i potrafiła oddać za nie życie. – Karolina była osobą bardzo konkretną, łączącą ludzi, świadomą siebie i konsekwentną. Nie była ofiarą swoich czasów, ale świadomą swojej godności bohaterką – mówiła Puścikowska.

Na przykładzie jej życia i śmierci widać wyraźnie rozdział dwóch światów: czystości i brudu. Owe dwa światy nie dotyczącą sfery tylko cielesnej, ale przede wszystkim duchowej. Brud duchowy prędzej czy później zostanie wyrażony w konkretnych postawach i działaniach. I odwrotnie. Czystość wewnętrzna, duchowa znajduje swoje odbicie w życiu codziennym i w podejmowanych decyzjach.
W tamtym konkretnym czasie „brud” tego oprawcy został potępiony, spotkał się z ogromną reakcją społeczną. Dziś często współcześni „żołnierze” zostają bezkarni. Często nawet dokonują swoich „zbrodni” z przyzwoleniem społeczeństwa, nierzadko kobiet. Rozmyła się granica między dobrem a złem, czystością a brudem. Jednym z problemów, które się do tego przyczyniają, jest pornografia, która wdziera się w nasze życie i jest ogólnodostępna. Każdy, począwszy od najmłodszych, ma dostęp do niej za pomocą Internetu. Regularne korzystanie z pornografii sprawia, że następuje uprzedmiotowienie człowieka, co prowadzi do odzierania go z godności.

Prelegentka przedstawiła problem uzależnienia od pornografii, która prowadzi do sięgania do coraz mocniejszych bodźców, a więc coraz bardziej brutalnej pornografii, a nawet do pornografii dziecięcej. Często to uzależnienie kończy się podjęciem konkretnych działań: gwałtów, molestowania itp.
Trzeba nieustannie budzić świadomość problemu, przestrzegać przed strasznymi konsekwencjami porno cywilizacji. Potrzebujemy wzorców czystości. – Takim wzorcem jest bł. Karolina, która po ludzku została pokonana, a w perspektywie wieczności zwyciężyła. Wielkim przegranym okazał się jej oprawca, który według przekazu historycznego odebrał sobie życie – powiedziała red. Puścikowska.

Drugim prelegentem był ks. prof. dr. hab. Mirosław Mróz. Temat jego wystąpienia: „Człowiek – czystość – zmaza – implikacje tomistyczne” – skupiał się wokół cnoty czystości, która potrzebuje łaski, by się rozwijać. Zredukowanie człowieka tylko do natury jest błędem, ponieważ człowiek jest istotą duchowo-cielesną. – Nie da się osiągnąć czystości bez łaski wiary – mówił prelegent. W rozwijaniu cnoty czystości potrzebna jest także cnota wstydu. Św. Tomasz podkreśla, że należy zakrywać pewne części ciała, by nie stały się one przedmiotem użycia. – Wstyd jest bojaźnią przed brzydkim czynem – podkreślał ks. prof. Mróz. Człowiek czysty ma być jak światło, bez uszczerbku, dzięki któremu wszystko widać. Czystość ma chronić przed brzydotą i sprawia, że człowiek staje się godnym chwały i przyciąga innych do takiego sposobu życia, niczym światło. – Czystość pozwala odkryć duchowe piękno człowieka – dodał prelegent.

Przeciwległym biegunem jest zmaza, nieczystość, która jest brakiem światła, czyli brakiem czystości. Ta zmaza nie oznacza jednak tylko braku, ale utratę blasku. Człowiek może pomiędzy Światłem, którym jest Bóg postawić tamę, by nie mieć z Nim nic do czynienia – zaznaczył ks. prof. Mróz. Człowiek żyjący w brudzie, zmazie, nieczystości, żyje także w strachu przed blaskiem, co może prowadzić do kolejnych złych czynów.

Ks. prof. dr. hab. Waldemar Chrostowski przedstawił problem czystości i brudu w perspektywie biblijnej. Prelegent skupił się na dosłownym znaczeniu tematu konferencji. Zaznaczył, że czystość ma dwa znaczenia. Pierwsze pochodzi od słowa czysty. Czystość w drugim znaczeniu to wstrzemięźliwość płciowa, dziewictwo. Przeciwległym biegunem pierwszego znaczenia jest brud, a drugiego – nieczystość.

Prelegent podkreślił, że w Biblii czystość często jest rozumiana w perspektywie rytualnej. Natomiast nieczystość jest czymś, co sprzeciwia się świętości i musi zostać od niej odcięte. Nieczystość może powstać z przyczyn naturalnych (uwarunkowania związane z cielesnością) lub z grzesznych sytuacji.

W Biblii unika się używania słowa brud. Słowo brud nie występuje w Biblii, ale odnajdujemy w niej mnóstwo odniesień do tego, co brudne i czego należy się wystrzegać. Ma to zazwyczaj związek z higieną, związane jest z fizjologią życia mężczyzny i kobiety. Przepisy zawarte np. w Księdze Kapłańskiej dotyczące fizjologii kobiety mają chronić jej intymność i są związane z troską o zdrowie człowieka. Różnica między współczesnością a światem Biblii polega na tym, że dziś człowiek też unika brudu, ale kontakt z brudem nie ma sankcji religijnych. Natomiast w Biblii zwyczajne czystości fizjologiczne często są obwarowane silną motywacją religijną.

TEKA na stałe zagościła na mapie konferencji przeznaczonych dla studentów oraz młodej kadry. Organizatorzy chcą, aby jej poziom i głębia poruszanych tematów wyznaczały nowe nurty w polskiej myśli naukowej i przyczyniał się do rozwoju badań prowadzonych przez naukowców dopiero rozpoczynających swoją karierę badawczą.

Patronat medialny nad konferencją objął Tygodnik Katolicki „Niedziela”.