Toruń: zakończyły się centralne obchody XIX Dnia Judaizmu

Ekumeniczna modlitwa na Cmentarzu Żydowskim debata biblijna, wykład nt. historii Żydów na Kujawach, nabożeństwo ekumeniczne w toruńskiej katedrze, a także program artystyczny były częścią XIX Ogólnopolskiego Dnia Judaizmu obchodzonego w kościele katolickim 17 stycznia br. W tym roku główne wydarzenia chrześcijańsko-żydowskiego święta odbyły się w Toruniu, zaś w przyszłym roku odbędą się w Kielcach.

Modlitwie na Cmentarzu Żydowskim, która poprzedziła oficjalne obchody Dnia Judaizmu, przewodniczyli naczelny rabin Polski Michael Schudrich i przewodniczący Komitetu KEP ds. Dialogu z Judaizmem bp. Mieczysław Cisło. Znicze przy miejscu pamięci złożyli również ambasador Izraela w Polsce Anna Azari, bp Andrzej Suski oraz Boaz Pash, do 2012 roku rabin Krakowa.

Podczas inauguracji Dnia Judaizmu w Sali Mieszczańskiej toruńskiego ratusza bp Andrzej Suski przypomniał kontekst tegorocznych obchodów, 50. rocznicy uchwalenia soborowej konstytucji o dialogu katolicko-żydowskim i przypomniał dotychczasowe osiągnięcia Kościoła lokalnego w dialogu chrześcijan i żydów, których świadectwem jest funkcjonowanie Wyższej Szkoły Filologii Hebrajskiej.

Ambasador Izraela w Polsce wskazała, że Dzień Judaizmu jest dobrą okazją do zaprezentowania polskim katolikom elementów kultury żydowskiej i izraelskiej. W rozmowie z dziennikarzami podkreśliła, że coroczne spotkania chrześcijańsko-żydowskie odzwierciedlają dobrą relację między Polską a Izraelem. Zdaniem ambasador Anny Azari relacje izraelsko-polskie są jednymi z najlepszych w Europie.

Gości wydarzenia powitali również przedstawiciele władz lokalnych: marszałek województwa kujawsko-pomorskiego Piotr Całbecki, wicewojewoda kujawsko-pomorski Józef Ramlau oraz prezydent miasta Toruń Michał Zaleski.

Z okazji tego wydarzenia okolicznościowy list napisał papież Franciszek. Ojciec Święty pozdrawia uczestników XIX Dnia Judaizmu i apeluje, aby Kościół w Polsce na co dzień pielęgnował spuściznę troski i szacunku w dialogu chrześcijańsko-żydowskim. Papież podziela nadzieję biskupów polskich, by dialog katolicko-żydowski służył przemianie oblicza ziemi.

Myślą przewodnią wszystkich wydarzeń tegorocznego Dnia Judaizmu było pytanie, zaczerpnięte z Pierwszej Księgi Królewskiej – „Co ty tu robisz Eliaszu?” (1 Krl 19,14). Na ten temat dyskutowali uczestnicy panelu: rabin Michael Schudrich, rabin Boza Pash, bp Mieczysław Cisło i Krzysztof Dorosz, który poprowadził prof. Jan Grosfeld.

Prof. Grosfeld wprowadzając do dyskusji podkreślił, że Dzień Judaizmu jest przypomnieniem, że chrześcijan i żydów łączy relacja rodzinna. – Tradycja żydowska jest dla chrześcijan korzeniem ich wiary, dlatego Dzień Judaizmu powinien trwać 365 dni w roku – podkreślił prof. Grosfeld. Naukowiec zwrócił uwagę, że w historii Eliasza widoczny jest punkt graniczny w życiu. – Tak jak Eliasz staje w niemocy wobec grzeszącego, niesłuchającego Boga Izraela, tak również my stajemy czasem wobec takich sytuacji, w których bez pomocy Boga nie jesteśmy w stanie nic zrobić – powiedział prof. Grosfeld.

W kontekście podjętego hasła „Co ty tu robisz Eliszau” naukowiec stwierdził, że Eliasz jest postacią gorliwą, zaangażowaną w konkretne działanie na rzecz wiary. Eliasz własnymi siłami jest w stanie zniszczyć wrogów Boga – mówi prof. Grosfeld, wskazując, że to wzór zarówno dla chrześcijan i dla żydów.

Zdaniem publicysty Krzysztofa Dorosza Eliasz jest świadkiem zmagania się ze sobą w człowieku zniechęcenia i gorliwości, która przekłada się na walkę między bałwochwalstwem a wiarą w Boga. – W tym kontekście Eliasz jest wzorem, który najpierw się załamuje, a potem z tego załamania się podnosi – mówi red. Dorosz. Publicysta „Tygodnika Powszechnego” wskazał, że kiedy jesteśmy załamani i zniechęceni, kiedy napierają na nas idole i wrogowie, Bóg staje obok nas. – Nie w postaci ognia, lecz w postaci delikatnego powiewu – zaakcentował.

Przewodniczący Komitetu KEP ds. Dialogu z Judaizmem bp Mieczysław Cisło wskazał, że Eliasz, który jest uznawany przez Kościół za jednego z pierwszych świętych, którzy objawiają się na Górze Tabor, ma na rękach krew proroka Baala. Zdaniem duchownego znak przebaczenia mu popełnionej zbrodni i włączenie w poczet świętych, jest świadectwem wielkiej Miłości Boga.

Dla Boaza Pasha historia proroka Eliasza zobowiązuje współczesnych wyznawców wszystkich religii do tego, aby zaangażować się w konkretną pomoc tym, którzy tej pomocy potrzebują, bez względu na to, czy ta pomoc jest poprawna politycznie.

Naczelny rabin Polski Michael Schudrich wskazał, że biblijna opowieść o sposobach objawiania się Boga Eliaszowi jest dla niego samego wyzwaniem, by Boga odnajdować w szmerze łagodnego powiewu.

Podczas spotkania w toruńskim ratuszu dr Michał Targowski z Instytutu Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika przedstawił historię Żydów na Kujawach i Ziemi Dobrzyńskiej. W prezentacji naukowiec omówił też funkcjonujące w społeczeństwie relacje polsko-żydowskie. Zaprezentował też lokalne dziedzictwo kultury żydowskiej w malarstwie i literaturze. Jak wskazał ekspert, o ile sam Toruń nie był zamieszkiwany przez wielu Żydów, to ludność syjonistyczna liczniej osiedlała się w innych miejscowościach. Dr Targowski stwierdził, że źródła potwierdzają tezę, że współpraca między Polakami i Żydami układała się dobrze. Nieliczne spory i oskarżenia powodowane były w większości różnicami ekonomicznymi.

Według dr. Targowskiego przesiedlenie Żydów nastąpiło już w pierwszych dniach wojny. Największym ich skupiskiem podczas wojny na terenie Kujaw było getto we Włocławku.

Oprawę artystyczną wydarzania przygotowała młodzież z Zespołu Szkół Muzycznych im. K. Szymanowskiego w Toruniu.

Centralne obchody XIX Dnia Judaizmu zakończyło ekumeniczne nabożeństwo w toruńskiej katedrze. W homilii bp Mieczysław Cisło, przewodniczący Komitetu KEP ds. Dialogu z Judaizmem przypomniał historię Narodu Wybranego, wskazując w niej wielowiekowy okres tułaczki po świecie, do czasu utworzenia administracyjnego państwa Izrael. Hierarcha wspomniał także tragiczne doświadczenie wieku XX, który przyniósł Holokaust. – To nie chrześcijanie zabijali żydów – wołał bp Cisło, wskazując, że totalitaryzm, rasizm i faszyzm nie mają nic wspólnego z wiarą chrześcijańską.

Hierarcha przywołał znaczenie soborowej deklaracji o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich „Nostra aetate”, której 50-lecie podpisania obchodzone było w październiku ub.r. Jak zauważył bp Cisło watykański dokument podkreśla, że pojednanie żydów i chrześcijan dokonało się poprzez ofiarę krzyżową samego Chrystusa.

Zdaniem duchownego wpływ na współczesny rozwój relacji chrześcijańsko-żydowskich ma niedawno wydany dokument Kongregacji Nauki Wiary, w którym stwierdza się, że Kościół ewangelizacją obejmuje pogan, żydów zaś zaprasza do przyjaznego dialogu, który zakłada poszanowanie własnej tożsamości.

– Dziś chcemy myśleć o przyszłości, mając na uwadze, co jest trudne w tym naszym dialogu: usuwanie uprzedzeń i stereotypów, niechęci i niezrozumienia – wymienił bp Cisło. Hierarcha dodał, że radością napawają szczere gesty, które żydzi i chrześcijanie okazują sobie nawzajem.

Biskup Cisło przypomniał istotę powstania przy Konferencji Episkopatu Polski komitetu ds. Dialogu z Judaizmem. Wskazał, że polski komitet jest odpowiednikiem watykańskiego gremium, któremu przewodzi kard. Koch, szef Kongregacji Nauki Wiary. Hierarcha przypomniał, że inicjatorem kościelnego ruchu na rzecz dialogu międzyreligijnego był wprowadzający do Kościoła soborowy powiew wiatru Jan XXI, a jego kontynuatorami następni papieże, a zwłaszcza Jan Paweł II, Benedykt XVI i Franciszek.

– W którym narodzie urodziłby się Chrystus, gdyby Naród Wybrany nie dotrzymał wierności, o którą zabiegał też prorok Eliasz – zapytał wiernych bp Cisło, wskazując, że trzeba okazać żydom wdzięczność za to, że ten ich naród nie odszedł od wiary i nie przyjął bóstwa pogańskiego. Hierarcha wskazał, że Kościół powinien pielęgnować judaistyczne korzenie chrześcijaństwa. – Dbajmy o to, aby Kościół nie przestał być wierny Bogu – podkreślił biskup Cisło.

Podczas nabożeństwa komentarze to odczytanych tekstów biblijnych z Pierwszej Księgi Królewskiej i Listu do Rzymian wygłosili rabin Boaz Pash, prof. Jan Grosfeld oraz ks. Dariusz Iwański.
Na zakończenie modlitwy bp Mieczysław Cisło, przewodniczący Komitetu KEP ds. Dialogu z Judaizmem ogłosił, że przyszłoroczne centralne obchody XX Dnia Judaizmu odbędą się w Kielcach.

W modlitwie ekumenicznej pod przewodnictwem biskupa toruńskiego Andrzeja Suskiego udział wzięli bp Wiesław Mering, biskup włocławski oraz abp Tadeusz Gocłowski, arcybiskup senior archidiecezji gdańskiej. Muzyczną oprawę nabożeństwa przygotowała wspólnota neokatechumenalna oraz organista katedralny.

Dzień Judaizmu to również wydarzenia kulturalne. W Dworze Artusa o godz. 18 Urząd Miasta Toruń przygotował spektakl „Raduj się, Toruniu”. Wieczorem mieszkańcy Torunia mogli zobaczyć przedstawienie "Dybuk" warszawskiego Teatru Żydowskiego.

Wcześniej, od środy (13 stycznia) do piątku (15 stycznia), w Centrum Sztuki Współczesnej odbył się Mini Festiwal Filmów o Tematyce Żydowskiej. Darmowe pokazy, współorganizowane przez Ambasadę Izraela w Polsce przeznaczone były dla konkretnych klas szkół średnich Torunia. Na ekranie zaprezentowano m.in. tytuły: „5 godzin od Paryża”, oraz „Swat”.

Jak przekonuje Ewa Banaszczuk-Kisiel, dyrektor Wydziału Promocji Urzędu Miasta Torunia: „Chcemy – jako gospodarz Dnia Judaizmu – podkreślić jego wagę i przybliżyć mieszkańcom znaczenie tego spotkania”.

W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele władz lokalnych: marszałek województwa kujawsko-pomorskiego Piotr Całbecki, wicewojewoda kujawsko-pomorski Józef Ramlau oraz prezydent miasta Toruń Michał Zaleski.

Tegoroczne obchody odbywają się pod honorowym patronatem biskupa toruńskiego Andrzeja Suskiego, naczelnego rabina Polski Michaela Schudricha, ambasadora Izraela w Polsce Anny Azari, marszałka województwa kujawsko pomorskiego Piotra Całbeckiego, prezydenta Torunia Michała Zaleskiego oraz przewodniczącego Komitetu KEP ds. Dialogu z Judaizmem bp. Mieczysława Cisły.

Dzień Judaizmu w kościele katolickim jest inicjatywą Konferencji Episkopatu Polski organizowaną od 1997 roku. Główne obchody tego Dnia co roku odbywa się w innym mieście, a za ich przygotowanie odpowiada każdorazowo inna diecezja we współpracy z lokalnymi władzami samorządowymi, miejskimi i wojewódzkimi.

Ma on na celu promocję refleksji wśród katolików na temat wspólnego duchowego dziedzictwa z żydami. Chodzi również o podanie dalszych impulsów do dialogu chrześcijańsko-żydowskiego. Towarzyszą temu spotkania, prelekcje, dyskusje panelowe, imprezy kulturalne, a także wspólna modlitwa.