Toruń: zakończyły się XIX Colloquia Torunensia

XIX Toruńskie Spotkania Colloquia Torunensia odbyły się w dniach 8-9 listopada w Toruniu. Przez dwa dni filozofowie, teologowie, politolodzy, etycy i przedstawiciele mediów debatowali na temat prawdy i uczciwości w sferze publicznej. Poruszono także problem kłamstwa i jego skutków w życiu społecznym.

Pierwszy dzień obrad miał charakter zamknięty. Uczestnicy obrad spotkali się w Centrum Dialogu im. Jana Pawła II w Toruniu. Otwarty panel dyskusyjny z udziałem mieszkańców Torunia, pod hasłem "Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu!" odbył się w sobotę 9 listopada o godz. 10.30 w Sali Wielkiej Dworu Artusa w Toruniu. W debacie na temat uczciwości udział wzięli: prof. Andrzej Szahaj – filozof polityki, dziekan Wydziału Humanistycznego UMK; ks. prof. Alfred Wierzbicki – etyk polityki z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego; red. Paweł Wroński – publicysta „Gazety Wyborczej”; prof. Andrzej Zybertowicz – socjolog polityki, kierownik Zakładu Interesów Grupowych UMK.

Wśród uczestników spotkania byli także m.in. Jan Wyrowiński – senator RP, Michał Zaleski – prezydent Torunia, prof. Jan Kopcewicz – prezes Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Marian Frąckiewicz -przewodniczący Rady Miasta, ks. Mikołaj Hajduczenia – proboszcz parafii prawosławnej, pracownicy i studenci UMK, duchowieństwo i liczni mieszkańcy Torunia.

Moderator spotkania prof. Ryszard Wiśniewski, kierownik Zakładu Aksjologii i Etyki Społecznej UMK przedstawił owoce dyskusji, która odbyła się dzień wcześniej 8 listopada, w której wzięli udział m.in. filozofowie i teologowie. Wniosek jaki się wyłonił z ich dyskusji to fakt, że prawda należy się każdemu człowiekowi, który potrafi tę prawdę przyjąć i wprowadzić w życie. Następnie głos zabrali historycy i politolodzy, którzy zwrócili uwagę na problemy, jakie wyłaniają się z nieuczciwego podejścia do pełnionych funkcji i stanowisk.

Podczas spotkań w ramach Colloquia Torunensia omawiane są najważniejsze problemy etyczne, społeczne i religijne. Prawda nie po raz pierwszy pojawia się jako temat Colloquia Torunensia. Tegoroczne spotkanie dotyczy czegoś więcej niż poszukiwania prawdy. Postulat prawdy został połączony z uczciwością. Wezwanie do uczciwego poszukiwania i realizowania prawdy w swoim życiu dotyczy nie tylko osób wierzących, ale jest zakorzenione w człowieczeństwie bez względu na wyznawaną wiarę i poglądy.

Ks. prof. Alfred Wierzbicki zwrócił uwagę, że prawda jest odkrywana przy pomocy różnych narzędzi. W kulturze pojawiły się trzy główne instytucje: akademia, parlament i media. Ich celem jest poszukiwanie prawdy, ale wspólnie. – Prawda jest doświadczeniem zbiorowym – powiedział ks. prof. Wierzbicki. Uczciwość jest zdolnością do przyjmowania i słuchania prawdy. Człowiek uczciwy kiedy pozna prawdę winien według niej żyć.

Prof. Andrzej Szahaj podkreślił, że z prawdą człowiek ma gigantyczne kłopoty. Filozofia stworzyła wiele teorii prawdy, dlatego zaproponował, by w sferze publicznej mówić o prawdomówności, którą jesteśmy w stanie określić. Wszystkie kultury świata istnieją w oparciu o prawdomówność. Kultura ma się dobrze wówczas, gdy kieruje się prawdomównością. Tam gdzie pojawia się kłamstwo zaczyna brakować nadziei na trwałość danej kultury. – Wolność staje się warunkiem prawdy – powiedział prof. Szahaj. Trzeba zapewnić warunki swobodnej debaty publicznej, komunikacji tylko wówczas stworzy się przestrzeń poszukiwania prawdy.

Prof. Andrzej Zybertowicz zwrócił uwagę na problem kłamstwa obecny w życiu publicznym. Kłamstwo jest jak pasożyt w organizmie. Organizm społeczny jest w stanie żyć z pewną dawką kłamstwa, ale gdy pasożyt się rozrasta zaczyna zagrażać organizmowi. Co może być orężem prawdy? Czyż nie jest to odwaga obrony wolności przez tych, którzy w nią wierzą? – Orężem prawdy jest wiara w wartość prawdy. Bez wiary nie jesteśmy w stanie ocalić prawdy – powiedział prof. Zybertowicz.

Red. Paweł Wroński zaznaczył, że zdarza się, że błąd dziennikarski może mieć znamiona kłamstwa. Dziennikarz znajduje się w trudnym położeniu musi bowiem prezentować fakty, nawet niewygodne, ale informacja, którą przekazuje musi być weryfikowalna, rzetelna. Musi także być przedstawiona w sposób ciekawy, by została zauważona. Dziennikarstwo zatem wymaga nie tylko wrażliwości, ale także wielkiej sztuki, by w owym ciekawym prezentowaniu prawdy nie zniekształcić jej, nie ubarwić, bo wówczas ma ona znamiona kłamstwa.

Uczestnicy dyskusji zwrócili także uwagę na kwestię rozumienia słowa „bliźni”. Kto jest moim bliźnim? Od właściwego rozumienia tego słowa zależy bowiem uczciwość w przekazywaniu prawdy. Ks. prof. Wierzbicki zaznaczył, że „każdy ma prawo być traktowany przeze mnie z szacunkiem, a więc nie mogę nikomu odbierać możliwości poznania prawdy”. Stanowisko to podkreślił prof. Szahaj, który zwrócił uwagę na istnienie obszarów wykluczania niektórych osób, społeczeństw z obszaru debaty publicznej i życia społecznego. Stwarza to wielkie zagrożenie do odbierania ludziom człowieczeństwa i wykorzystywania ich dla własnych celów.

Organizatorami cyklu Spotkań są: rektor UMK, prezydent Torunia, biskup toruński oraz prezes Towarzystwa Naukowego w Toruniu.

Colloquia Torunensia nawiązują do tradycji historycznego wydarzenia: Colloquium Charitativum z 1645 r., podczas którego zgromadzeni w Toruniu teolodzy katoliccy, luterańscy i kalwińscy podjęli wysiłek przywrócenia jedności między Kościołami, które reprezentowali. Debata miała wielką wartość ekumeniczną i pozytywnie zapisała się w historii kontaktów pomiędzy kościołami chrześcijańskimi.

W 1995 r., w 350. rocznicę Colloquium Charitativum, Kuria Diecezjalna Toruńska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Urząd Miasta Torunia i Towarzystwo Naukowe w Toruniu podjęły inicjatywę wznowienia braterskiego dialogu. Dzięki współpracy władz kościelnych i samorządowych już po raz 19. zostały zorganizowane jesienne spotkania naukowe, których tematyka dotyczy dialogu społecznego i międzykulturowego.