Tradycyjne pieśni pogrzebowe Kielecczyzny zachowane na płycie

Najbardziej reprezentatywne pieśni pogrzebowe, dzisiaj już w zaniku, które jeszcze w XX wieku śpiewano na Kielecczyźnie, znalazły się na płycie pt. „Tradycyjne pieśni pogrzebowe z Kielecczyzny”, które wydała Krakowska Fundacja „Korzenie” .

To piąte wydawnictwo promujące dziedzictwo muzyczne regionu Gór Świętokrzyskich. Płyta została wydana pod patronatem Narodowego Instytutu Dziedzictwa i współfinansowana za środków Województwa Świętokrzyskiego.

Członkowie fundacji „Korzenie” od wielu lat prowadzą badania terenowe, specjalizując się w gromadzeniu historii mówionej. Spotykają się z najstarszymi mieszkańcami podkieleckich wsi, dokumentują pieśni i opowieści.

Najnowsza płyta została nagrana pod koniec 2022 roku. Jest już dostępna. Jej fragmenty można odsłuchać również w internecie, na kanale You Tube, wpisując w przeglądarkę frazę: „Tradycyjne pieśni pogrzebowe z Kielecczyzny”.

Jak można przeczytać na Portalu Informacji Kulturalnej/Kielce, „płyta prezentuje najbardziej reprezentatywne pieśni pogrzebowe (…). Obecnie ten repertuar właściwie zaniknął. Nie jest znany współczesnym mieszkańcom wsi, zarówno w warstwie tekstowej, melodycznej, jak i w sposobie śpiewania” – powiedziała m.in. dla PIK Iwona Furmańczyk, prezeska zarządu Fundacji „Korzenie”.

W kulturze wiejskiej śmierć stanowiła nie tylko zakończenie życia, ale również wyłączenie umierającego ze społeczności, w której funkcjonował. W czasie obrzędów pogrzebowych rodzina reorganizowała swoje życie, spowodowane odejściem bliskiej osoby i „pustką”, którą jej brak wywołał. Określone rytuały towarzyszyły konaniu, szereg zwyczajów określał ceremonię pogrzebową i jej przygotowanie, stypę i żałobę. W kulturze ludowej XIX wieku w kieleckim, wg badań prof. Haliny Mielickiej, wróżby dotyczące śmierci były związane m.in. z niektórymi dniami i świętami cyklu dorocznego, np. w święto MB Gromnicznej zapalano tyle świeczek, ile było w rodzinie; jeżeli czyjaś świeczka zgasła, wierzono, że ta osoba umrze.

Nieodłącznym elementem poszczególnych etapów żegnania zmarłego były pieśni. Śpiew towarzyszył żałobnikom w domu zmarłego, w czasie „pustych nocy” – podczas czuwania przy zmarłym, a także w ostatniej drodze na cmentarz i przy pochówku. Tego rodzaju utwory zebrano właśnie na płycie.

W nagraniach wzięli udział: Jan Sobecki, śpiewak, który od ponad dwudziestu lat przewodniczy śpiewom i modlitwom w czasie obrzędów pogrzebowych (głównie na terenie gminy Masłów) oraz gościnnie Krystyna Drzewicz, mieszkanka gminy Masłów.