Trzyletni program dla Kościoła w Polsce

W pierwszą niedzielę Adwentu 2010 r. zacznie być realizowany trzyletni program duszpasterski dla Kościoła w Polsce: „Kościół domem i szkołą komunii”.

Jego szczegóły omawiane były  15 i 16 kwietnia w Warszawie na ogólnopolskiej konferencji dyrektorów wydziałów duszpasterskich i duszpasterzy krajowych. Obrady prowadzi abp Stanisław Gądecki, przewodniczący Komisji ds. Duszpasterstwa Konferencji Episkopatu Polski.

Duszpasterstwo w świecie dryfującym ku dechrystianizacji

Abp Gądecki podkreślił, że konstruując program duszpasterski należy pamiętać, że Kościół realizuje swą misję w świecie, który dryfuje ku dechrystianizacji, zaś sytuacja w Polsce może upodobnić się do tej w Hiszpanii, która szybko odeszła od chrześcijaństwa.

– Prawdziwym problemem jest fakt, że w centrum życia współczesnych chrześcijan nie stoi Jezus Chrystus, a własne „ja”. Nie odnoszą oni swojego życia do Słowa Bożego. Dlatego duszpasterze muszą zmierzać do mistyki chrześcijańskiej, pomagać w zakorzenieniu Chrystusa w ludzkich sumieniach – mówił abp Gądecki.

Wśród głównych celów, jakie stawia sobie Kościół w Polsce przyjmując program: „Kościół domem i szkołą komunii”, abp Gądecki wymienił: odkrywanie i pogłębienie duchowości komunii, odnowę i wzmocnienie różnorodnych „struktur komunijnych” Kościoła, w tym uczestnictwa świeckich w diecezjalnych radach duszpasterskich czy w radach parafialnych, a wreszcie krzewienie „duchowości komunii”.

W komunii z Bogiem – rok pierwszy

Pierwszy rok trzyletniego programu – jak poinformował abp Gądecki – koncentrować się będzie wokół tematu: „W komunii z Bogiem”. Metropolita poznański ocenił, że obecnie istotnym zadaniem Kościoła w Polsce jest rozbudzenie mistyki, a więc odbudowanie wrażliwości na więź z Bogiem. Podkreślił, że podstawowym elementem wiary chrześcijańskiej jest osobista relacja człowieka z Bogiem, zakorzenienie w Bogu. Zatem fundamentem wszelkich programów czy akcji duszpasterskich winno być umacnianie tej podstawowej dla wiary relacji. Jeśli „stracimy tę perspektywę, to akcje duszpasterskie – nawet te najlepiej przygotowane – zadowalać będę wyłącznie ich organizatorów, nie odnosząc głębszego efektu”. Rok liturgiczny 2010/2011 poświęcony więc będzie głównie „odkrywaniu mistycznych korzeni – komunii z Bogiem”.

Sekretarz Komisji, ks. Szymon Stułkowski zauważył, że bardzo istotna w tym zakresie będzie współpraca z ogólnopolskim Dziełem Biblijnym – w celu pogłębienia formacji biblijnej Polaków, nie tylko dzieci i młodzieży, ale i dorosłych. Dzieło Biblijne przygotowuje materiały edukacyjne, w tym multimedialne, które niebawem dotrą do wszystkich parafii. Ks. Stułkowski postulował otwarcie specjalnych centrów formacji biblijnej w każdej diecezji. Podkreślił, że dużą rolę mogą odegrać istniejące w parafiach Szkoły Nowej Ewangelizacji czy Ruch Światło-Życie.

Ważne miejsce w rocznym programie na rok 2010/2011 zajmie też troska o pogłębienie przeżywania sakramentów, czyli tzw. inicjacja chrześcijańska. Abp Gądecki zauważył, że bp Zbigniew Kiernikowski przygotował specjalne materiały na temat chrześcijańskiej inicjacji, które też mogą stać się cenną pomocą w realizacji programu przez parafie.

Priorytetem jest prowadzenie katechezy inicjacyjnej w parafiach, pokazywanie dorosłym jaki jest pełny sens chrztu św. – To najważniejsze zadanie, jakie przed nami stoi – podkreślił abp Gądecki – aby dorośli stawali się katechistami innych dorosłych. Program taki realizuje w pełni i konsekwentnie Droga Neokatechumenalna – stwierdził przewodniczący Komisji Duszpasterskiej.

Kościół naszym domem – rok drugi

Kolejny rok ogólnopolskiego programu duszpasterskiego, przypadający na liturgiczny rok 2011/2012, przebiegać będzie w oparciu o hasło: „Kościół naszym domem”. Wśród głównych jego celów abp Gądecki wymienił: ukazanie komunii jako dzieła Ducha Świętego, wzmocnienie ducha ekumenizmu, pogłębianie ducha zaangażowania i współodpowiedzialności za Kościół oraz odnawianie i budowa struktur komunijnych.

Nawiązując do tych ostatnich punktów wskazał na pozytywną rolę diecezjalnych rad społecznych, które zostały powołane w niektórych diecezjach, w tym w archidiecezji poznańskiej. Wchodzący w ich skład ludzie świeccy, dobrze wykształceni, kompetentni i myślący w duchu Ewangelii, mogą oddać olbrzymie zasługi w praktycznej aplikacji nauczania Kościoła do konkretnych sytuacji czy wyzwań społecznych.

Ks. Stułkowski zaproponował przy okazji, aby w latach, 2011 oraz 2012, zorganizować ogólnopolskie kongresy rad diecezjalnych, a później rad parafialnych. Mogłyby one stać się cennym miejscem wymiany doświadczeń i inspiracji.

Abp Gądecki zwrócił uwagę, że ważnym zadaniem jest tworzenie właściwych relacji między duchownymi a świeckimi. Zadaniem świeckich – jak zauważył – nie jest „ustawianie się w roli kapłana”, lecz pełnienie apostolatu w różnorodnych środowiskach społecznych i zawodowych. Ta rola świeckich – zdaniem wiceprzewodniczącego Episkopatu – jest nie do zastąpienia.

Abp Gądecki wyliczył trzy aspekty, na które trzeba zwracać uwagę w pracy w parafiach: martyrii – czyli na dawanie świadectwa, liturgię oraz diakonię. Realizując te działania należy mieć świadomość, że formacja ludzi jest długofalowa, że formuje się najpierw słuchaczy, którzy stają się uczniami, a w końcu – świadkami.

Z uznaniem abp Gądecki mówił o liturgii w parafiach, w którą angażuje się wiele świeckich wspólnot i stowarzyszeń, co do diakonii, należy jego zdaniem tworzyć wspólnoty wokół dzieł miłosierdzia, tak aby nie dominowały rozwiązania instytucjonalne.

Być solą ziemi – rok trzeci

Trzeci rok omawianego programu – realizowany w okresie 2012/2013 – skoncentrowany będzie wokół hasła: „Być solą ziemi”. Wśród jego celów abp Gądecki wymienił rozbudzanie ducha apostolskiego, inspirowanego duchowością komunii. Ma to służyć „formowaniu wiernych zdolnych do czynnego zaangażowania w przemianę świata” i uwrażliwienie ich na najbardziej potrzebujących. Skutkiem tak pojętej formacji winna być – jak zauważył – silniejsza i bardziej odpowiedzialna obecność świeckich w życiu społecznym, politycznym, gospodarczym, kulturalnym i medialnym.

Sprzyjać winno to też odkrywaniu nowych powołań do ewangelizacji, jak i tworzeniu ośrodków formacji animatorów świeckich czy umacnianiu i rozszerzaniu działalności parafialnych zespołów Caritas.

„Strategiczne” miejsca odnowy duchowej

O potrzebie tworzenia centrów formacji duchowej w diecezjach mówił ks. dr Krzysztof Wons SDS, dyrektor centrum formacji w Krakowie. Wskazał, że ilekroć Kościół na całym świecie dążył do tworzenia kolejnych centrów formacji duchowej, „tylekroć przyczyniał się do zachowania i wzbogacenia kultury chrześcijańskiej w społeczeństwie”. Z takich centrów – tworzonych przez diecezje lub zgromadzenia zakonne – korzystają osoby duchowne, jak i świeckie w poszukiwaniu głębszego doświadczenia wiary i integralnego rozwoju: psychicznego i duchowego.

Prelegent nazwał centra te „strategicznymi miejscami dla wzmacniania mentalności duchowej Kościoła”. Podkreślił potrzebę budowania ich wokół trzech zasad – tworzenia w nich „przestrzeni pustyni” pomagającej w duchowym wyciszeniu; „przestrzeni słowa”, gdzie prowadzony jest dialog, a osoby nierozumiane w swoim środowisku mają szansę na wysłuchanie, oraz „przestrzeni domu”, w której następuje tworzenie więzi i przezwyciężenie samotności, charakterystycznej dla dzisiejszych czasów.

Prelekcję ks. dr. Adama Kalbarczyka z Wydziału Teologicznego UAM w Poznaniu, dotyczącą programu przepowiadania na lata 2010/2011, przedstawił ks. Piotr Banach SAC. Autor referatu podkreślał, że wszyscy członkowie ludu Bożego powołani są do współdziałania, wspierania się nawzajem i udzielania sobie darów Bożej łaski. Za Janem Pawłem II powtórzył jeden z najważniejszych priorytetów duszpasterskich obecnych czasów: konieczność słuchania i głoszenia Słowa Bożego.

Kapłani muszą zatem pamiętać, że ewangelizacja i katecheza zarówno dzieci jak i dorosłych inspirowana jest szczególnie „więzią ze Słowem Bożym”. Dlatego powinni „żyć komunii ze Słowem” i „czerpać płomiennego ducha” z pogłębiania Słowa Bożego, tak aby skutecznie ewangelizować i pamiętać o słowach św. Pawła: „Biada mi, gdybym nie głosił Ewangelii”.

Pomysłodawca „Verba Sacra” – modlitwy katedr polskich, reżyser Przemysław Basiński zapoznał zebranych z imponującym rozwojem tej inicjatywy. Czytanie Pisma Świętego oraz innych dzieł z dziedziny duchowości odbyło się w ponad 100 miejscach w całej Polsce, wzięło w niej udział 64 aktorów, w tym tak wybitni jak Gustaw Holoubek, Zbigniew Zapasiewicz, Maja Komorowska, Jan Zelnik, Krzysztof Kolberger, Andrzej Seweryn, Adam Woronowicz. Dorota Stenka od kilku lat czyta „Pismo Święte” po kaszubsku.

Odnaleźć sens niedzieli

Dr Monika Waluś mówiła o świętowaniu niedzieli. Zdaniem przewodniczącej Stowarzyszenia „Amicta Sole”, należy wychowywać do świętowania, pokazywać wzorce, przypominać, że niedziela jest specyficznym czasem, w którym rozważa się swoje powołanie i spotyka się z ludźmi. Niedzielna Msza św. ujmuje świętowanie w pewne ramy, a jeśli w liturgie zaangażowani są rodzice, przekaz wiary jest głębszy. Byłoby też dobrze, gdyby w akcję promowania niedzieli włączyły się media katolickie, pokazując pozytywne wzorce spędzania wolnego czasu – zaznaczyła Waluś.