Tubylcy, ekologia, festiwal i… piłkarski turniej

Dni w Diecezjach, które odbyły się w dniach 17-21 stycznia na terenie całej Panamy i Kostaryki, Światowe Spotkanie Młodzieży Tubylczej, Kongres ekologiczny, Festiwal Młodych, Park Młodzieży i… piłkarski turniej – stanowiły o bogatym i dynamicznym przebiegu 34. Światowych Dni Młodzieży w Panamie, które odbywały się w dniach 17-27 stycznia br.

Manifest młodzieży tubylczej

Jedną z ważnych imprez poprzedzających główne wydarzenia Światowych Dni Młodzieży w Panamie było Światowe Spotkanie Młodzieży Tubylczej. Przedstawiciele młodych rdzennych mieszkańców Ameryki Łacińskiej dzieli się na nim wyzwaniami i nadziejami związanymi z wiarą. Spotkanie odbywało się w dniach 17-21 stycznia w Soloy w indiańskim regionie autonomicznym Ngäbe-Bugle w zachodniej części Panamy pod hasłem: „Podejmujemy pamięć o naszej przeszłości, aby odważnie budować nadzieję”. Symbolami spotkania był krzyż, jako centralny symbol chrześcijaństwa; chata kryta strzechą, która obrazuje jedność wspólnoty idącej razem; kakao i kukurydza, święte płody dla wielu ludów środkowo-amerykańskich oraz kameleon, przypominający szacunek do stworzenia w całej jego różnorodności. Uczestniczyło w nim niemal Ponad 1000 osób z 40 plemion i 12 krajów takich jak: Panama, Gwatemala, Brazylia, Meksyk, Peru, Boliwia czy Honduras.

W kolejnych dniach mówiono o żywej pamięci ludów tubylczych, walce o życie w harmonii z Matką-Ziemią w świetle bogactwa ich kultur oraz encykliki papieża Franciszka „Laudato si’” i zachęcie do aktywnego udziału w budowaniu „innego świata, który jest możliwy”. Każdy dzień rozpoczynał się chwilą radości przy muzyce, śpiewie i tańcu, a także modlitwą, w których młodzi tubylcy wyrażali swoją tożsamość kulturową. Następnie odbywały się tradycyjne zabawy, pielgrzymki, działania proekologiczne, zaś na koniec dnia przewidziano przedstawienia kulturalne przygotowane przez grupy lokalne.

Na zakończenie spotkania wystosowano specjalny komunikat I Światowego Spotkania Młodzieży Tubylczej, w którym zwrócono uwagę, że oprócz stałego naruszania godności ich ludów obserwuje się inwazję i eksploatację rodzimych terytoriów, pogwałcenie praw obywatela przez rządy, działanie firm międzynarodowych i wielkie projekty ekonomiczne jak m. in. kopalnie, deforestacja czy budowa hydroelektrowni, które niszczą Wspólny Dom. „Stwierdzamy z bólem, że władze i rządy, zamiast troszczyć się o całą ludność, szczególnie o najsłabszych, wchodzą w przymierze z potęgami ekonomicznymi, aby realizować swoje własne interesy spychając innych na margines” – napisano w komunikacie.

Młodzież autochtoniczna w sposób szczególny bije na alarm, widząc cierpienie plemienia Naso y Emberá w Panamie, „bliskie ludobójstwo plemion w Brazylii, szczególnie Guarani, Kaiowa i Karipuna, a także masakrę młodzieży z Nikaragui za to, że broniła praw swoich ludów”. Niepokoi również zabijanie liderów tubylczych.

„My, młodzież tubylcza, jednym głosem domagamy się uszanowania naszej różnorodności, wizji świata i naszego sposobu życia, które są widoczne w praktykach Dobrego Życia. Jako ludy autochtoniczne uznajemy, że ziemia jest naszą matką i dlatego żądamy troski o Wspólny Dom, aby wszystkie narody mogły oferować nowym pokoleniom życie i przyszłość” – czytamy w komunikacie.

Od rządów młodzi domagają się uznania i określenia granic terytoriów plemion oraz edukacji, która szanowałaby kultury rodzime, jako odmienne, ale posiadające własną mądrość i bogactwa. „Nasz umiłowany Kościół prosimy o właściwą przestrzeń, abyśmy żyli naszą duchowością w łączności z tradycjami naszych przodków i wiarą w Jezusa Chrystusa” – napisali przedstawiciele młodzieży tubylczej.

Kongres ekologiczny

Gdybyśmy naprawdę kierowali się w życiu nakazem Jezusa: „Kochaj bliźniego swego”, wzrosłaby także świadomość ekologiczna – mówili o tym uczestnicy kongresu „Młodzi dla wspólnego domu”. Zwracali uwagę, że pierwszymi ofiarami kryzysu ekologicznego są ubodzy. Spotkanie odbyło się 19 stycznia na katolickim Uniwersytecie Matki Bożej Większej (UMSA) w Panamie. Wzięło w nim udział około 400 młodych z całego świata, reprezentujących konferencje biskupie, a także katolickie stowarzyszenia i wspólnoty. Zorganizowała go Fundacja św. Jana Pawła II dla Młodzieży, wspólnie z dwiema watykańskimi dykasteriami: ds. Integralnego Rozwoju Człowieka oraz ds. Świeckich, Rodziny i Życia.

Sekretarz Dykasterii ds. Świeckich, Rodziny i Życia, ks. Alexandre Awi Mello, wskazał, że na kongresie „chciano dać odpowiedź” uczestnikom niedawnego zgromadzenia Synodu Biskupów o młodzieży, którzy prosili o wprowadzanie w życie encykliki „Laudato si’” papieża Franciszka, angażując Kościół w „nawrócenie ekologiczne”. Według sekretarza Dykasterii panamski kongres był wręcz „bezpośrednią konsekwencją” Synodu i znakiem, że sam Synod i to, co Kościołowi powiedzieli na nim ludzie młodzi „nie przeszło niezauważone”.

Rektor UMSA prof. Juan Planells zauważył, że za ochroną wspólnego domu opowiadają się wszyscy: wierzący i niewierzący. Uniwersytet, a zwłaszcza katolicki, nie jest wyłączony z tego zadania, lecz powinien pracować na rzecz nawrócenia ekologicznego.

Młodzi katolicy podkreślali, że drogą wyjścia z kryzysu ekologicznego jest koordynacja wysiłków, gdyż „w jedności siła”. Zwracali też uwagę na moc modlitwy, która może „uleczyć cierpiącą i płaczącą ziemię”. Ich zdaniem „wielkim grzechem, który grozi Kościołowi, a przynajmniej jego części, jest milczenie” na temat ochrony wspólnego domu.

Na zakończenie kongresu wystosowano do przywódców politycznych oraz odpowiedzialnych za różne światowe instytucje odezwę w postaci pięciu postulatów dotyczących troski o naszą planetę – wspólny dom.

Młodzi wskazują na potrzebę osiągnięcia poziomu 100 proc. energii odnawialnej oraz redukcję gazów cieplarnianych do poziomu 1,5 procenta, jak postulowało porozumienie z Paryża z 2015 r. Następnie odnoszą się do problemu migracji i wzywają do podjęcia konkretnych działań w duchu ustaleń Paktu Globalnego dotyczącego migracji.

Jednym z punktów jest także potrzeba takiego zaangażowania, aby do 2030 r. zachować przynajmniej 30 proc. ekosystemów planety, ze szczególnym uwzględnieniem ludów tubylczych, które żyją w regionach najbardziej bogatej biosfery. Postulują, aby w tym okresie zapewniono też powszechny dostęp do wody pitnej.

Młodzi wzywają także do ochrony płuc planety, którymi jest Puszcza Amazońska. Pojawia się również punkt dotyczący ekonomii w duchu integralnego rozwoju przełamującego współczesny mit ciągłego materialnego postępu oraz paradygmat nieograniczonego wzrostu. Proszą biskupów i odpowiedzialnych za Kościół o wdrożenie zaleceń z encykliki „Laudato si”.

Dokument zachęca do poważnego podjęcia tematu nawrócenia ekologicznego poprzez programy edukacyjne oraz formacyjne na wszystkich poziomach, a także realizację różnych inicjatyw podkreślających wymiar ekologiczny wiary, także poprzez obchodzenie Dnia dla stworzenia. Potrzebne jest systematyczne zaangażowanie u samych podstaw. Ważne pozostaje także nawrócenie w zakresie stylu życia, aby był pełen prostoty i umiaru.

Kongres ekologiczny odbył się przy okazji ŚDM już po raz trzeci – jego poprzednie edycje towarzyszyły spotkaniom młodych w Rio de Janeiro (2013) i w Krakowie (2016). Jednak sama idea konferencji ekologicznych zrodziła się już przy okazji ŚDM w Denver (1993).

Ponadto podczas Dni w Diecezjach młodzi ludzie brali udział m.in. w inicjatywach o charakterze ekologicznym. W miejscowości Boquerón, w zachodniej Panamie, młodzi pielgrzymi z Peru i Niemiec odprawili ekologiczną drogę krzyżową. Prowadziła ona do białego krzyża wzniesionego przed laty wśród pól przez jednego z mieszkańców. W trakcie nabożeństwa jego uczestnicy wysłuchali katechezy na temat ochrony stworzenia.

W niewielkiej miejscowości Ciricito Arriba w środkowej części kraju pielgrzymi, m.in. z Polski, uczestniczyli w konferencji ekologicznej, a także odwiedzili miejscowe plantacje. Dla wielu z nich była to pierwsza wizyta w kraju tropikalnym, gdzie mogli zobaczyć egzotyczne dla siebie owoce w ich naturalnym środowisku i na własne oczy przekonać się, jakie zagrożenia niosą zmiany klimatu. Z kolei w mieście Panama ponad tysiąc wolontariuszy ŚDM czyściło plażę w dzielnicy Costa del Este na wybrzeżu Oceanu Spokojnego. Zebrali z niej kilka tysięcy toreb odpadów, szczególnie plastikowych i resztek ubrań. Inicjatywę przeprowadzono we współpracy z fundacją Eco Creando, zajmującą się ekologiczną edukacją dzieci poprzez zabawę.

Festiwal Młodych

W ramach Światowych Dni Młodzieży w Panamie w dniach 23-27 stycznia odbywał się Festiwal Młodych. Muzyka, taniec, sztuki plastyczne, film, teatr, malarstwo i fotografia były „narzędziami kulturalnej łączności” między pielgrzymami przybyłymi z całego świata na ŚDM. Wydarzenia kulturalne odbywały się w 33 miejscach stolicy Panamy. Było 7 oficjalnych scen, nazwanych imionami patronów ŚDM: św. Jana Bosko, św. Jana Diego, św. Marcina de Porres, św. Józefa Sancheza del Rio, św. Oskara Romero, św. Róży z Limy i bł. s. Marii Romero Meneses. Było także pięć „scen satelickich” w głównych centrach handlowych. Spektakle odbywały się w trzech teatrach i dwóch centrach audiowizualnych, zaś wystawy w 11 różnych lokalizacjach miasta, w tym w Wiosce Indiańskiej.

Wystawa „Polskie Madonny” była prezentowana w Muzeum Kanału Panamskiego, a ekspozycja „Św. Jan Paweł II o kulturze” – w kościele Matki Bożej z Guadalupe.

Jedną z nowości programu Festiwalu Młodych było WYD 2019 Cup – turniej piłki nożnej, który odbył się w środę 23 stycznia w dzielnicy Costa del Este. Jego celem było połączenie młodych pielgrzymów poprzez aktywność sportową, pomyślaną jednak „okazja do rozwijania w sobie dobrych wartości: pracy zespołowej, fair play, wysiłek, szacunek, uczciwość, współpraca”

Park Młodzieży

W ramach ŚDM wielką popularnością cieszył się Park Młodzieży zorganizowany w parku rekreacyjnym Omara w panamskiej dzielnicy Carrasquilla. Można było w nim przystąpić do sakramentu pokuty, uczestniczyć w adoracji eucharystycznej, odwiedzić Park Tematyczny, a także wziąć udział w forum powołaniowym.

Wejście do parku poświęcone było Zwiastowaniu – zwiedzający byli świadkami dialogu archanioła z Maryją. W pierwszej sali odbywało się wezwanie Ducha Świętego, lektura biblijna i komentarz do niej oraz medytacja. Sala druga przeznaczona było na osobistą modlitwę w ciszy oraz na śpiew karaoke. W kolejnych salach nie zabrakło też zachęty do pełnienia po powrocie do domu jednego z dzieł miłosierdzia, przedstawionego na otrzymanej fotografii.

W pobliżu Parku Pojednania znajdował się „namiot spotkania” – miejsce adoracji Jezusa Chrystusa w Najświętszym Sakramencie. Obok ołtarza ustawiono przywiezioną z Fatimy figurę Matki Bożej Fatimskiej. O godz. 15.00 wszyscy modlący się tam pielgrzymi odmawiali koronkę do Miłosierdzia Bożego po przewodnictwem sióstr misjonarek miłości.

Po sąsiedzku odbywało się forum powołaniowe. 72 stoiska miały tam różne zgromadzenia zakonne i ruchy apostolskie. Można tam porozmawiać z ich przedstawicielami, otrzymać ulotkę, a wszystko przy dźwiękach muzyki latynoskiej. Największy tłok panował przy stoisku misjonarek miłości, którego tłem była wystawa o ich założycielce, św. Matce Teresie z Kalkuty. U jezuitów można było zrobić sobie zdjęcie z ich współbratem, papieżem Franciszkiem, a konkretnie z wyciętą z fotografii jego sylwetką naturalnej wielkości. U tercjarzy kapucyńskich można szepnąć coś na ucho samemu Jezusowi (przedstawionemu w formie malarskiej). U sióstr sług Maryi każdy mógł sfotografować się z jedną z nich, w dodatku w ramce z napisem „ŚDM Panama” w języku hiszpańskim.

Na rozwieszonych tam plakatach przedstawiono Jezusa z grupą młodych, zapraszającego: „Pójdź za mną”. Na innych umieszczono zapewnienie: „Jezus ma dla Ciebie plan”.

W Parku Młodzieży działał także tematyczny Park Chrystonautów. Za sprawą rzeczywistości wirtualnej można się tam przenieść się w realia czasów biblijnych.