Uchodźcy, spór polityczny, wyzwolenie w Chrystusie – Groby Pańskie w stołecznych kościołach

Człowiek wyzwoli się ze współczesnych bolączek, jeśli porzuci spór polityczny, a uwierzy w Chrystusa zmartwychwstałego i będzie miłosierny wobec potrzebujących – tak w skrócie można opisać wystrój Grobów Pańskich w warszawskich kościołach na Starym i Nowym Mieście. Większość z nich miała zwykle ascetyczny wystrój.

Najczęstszym motywem Grobów Pańskich w najbardziej nawiedzanych przez warszawiaków kościołach stolicy jest po prostu żałoba po śmierci Jezusa Chrystusa na krzyżu i pełne nadziei oczekiwanie na Jego zmartwychwstanie. W skromnych wystrojach takich Grobów Pańskich dominuje czerń całunu i biel kwiatów, najczęściej lilii, symbolizujących zmartwychwstanie Chrystusa.

W kościele św. Stanisława Kostki na Żoliborzu nad leżącą wokół kwiatów postacią Jezusa ustawiono ozdobioną w biel monstrancję z Najświętszym Sakramentem oraz plakat ilustrujących kamienne schody wyjścia z Grobu Pańskiego, a w tle krzyże na Golgocie.

Czerń dominuje w dekoracji Grobu Pańskiego w kościele akademickim św. Anny. Za ciemnymi kotarami złożony do grobu Jezus usłany jest kwiatami i przyozdobiony świecami, z czym sąsiadują brzozowe krzyże.

Bodaj najbardziej ascetyczny w wymowie jest Grób Pański w kościele jezuitów na Starym Mieście. Wykorzystano do jego wystroju motyw piety: białe figury Maryi obejmującej Jezusa ozdobiono jedynie dwoma świecami na tle czarnej ściany i napisu „Ja jestem”.

Podobnie skromny jest Grób Pański w kościele św. Jacka (dominikańskim) na Nowym Mieście: przysłonięta biała figura Chrystusa, przed nią Najświętszy Sakrament z okalającymi go pnączami roślin.

W sąsiednim klasztorze paulinów złożona figura Chrystusa została jak gdyby podświetlona od dołu. Z góry kaplicy zwisają podpięte linkami deszczułki, w tle przysłonięta na biało monstrancja. Nad Grobem Pańskim widnieją słowa „Idźcie i głoście. Wina już nie ciąży”.

W kościele wizytek nadzieję związaną ze zbliżającym się zmartwychwstaniem Jezusa symbolizuje czerń Grobu Pańskiego z białym światłem – „światełkiem w tunelu”, ku któremu zdąża zakrwawiony krzyż.

Bogatą wymowę ma Grób Pański w kościele seminaryjnym. Prowadzi do niego lewą nawą usłana białym płótnem ścieżka Drogi Krzyżowej z hasłami poszczególnych stacji Męki Pańskiej w formie próśb Chrystusa skierowanych do każdego z nas. Ostatnią, czternastą stacją jest kapliczka, którą wyścielono również na biało, łącznie z figurą Chrystusa. Po jej lewej stronie leżą zasieki drutów kolczastych i wiszą tabliczki z grzechami współczesności (eutanazja, aborcja, alkoholizm, antykoncepcja, narkotyki), po prawej – żółte tulipany oraz wizerunki świętych i błogosławionych (m.in. bł. ks. Popiełuszki, św. Matki Teresy z Kalkuty, św. Jana Pawła II czy św. Faustyny). W obydwu ścianach można też przejrzeć się w lustrze i w ten sposób patrząc np. na grzechy, widzieć naprzeciwko drogę ku świętości, a idąc za świętymi – pamiętać o dawnych grzechach.

Motyw ocalenia człowieka dzięki zaufaniu Chrystusowi dominuje w Grobie Pańskim w bazylice św. Krzyża. Figurę Jezusa, nad którą przysiadł w locie biały orzeł, przysłania wysoki na trzy metry banner z cytatem z dramatu „Wyzwolenie” Stanisława Wyspiańskiego: „Jest tyle sił w narodzie i tyle jest tu ludzi, a gdy już Duch Twój zstąpi, to śpiących niech pobudzi”. Sztuka opowiada m.in. o konieczności wyzwolenia się Polski z niewoli politycznej oraz całego narodu z bezwładu ducha i woli. Owym wyzwoleniem jest dla Polaków Chrystus, gdyż z kolei pod grobem widnieją słynne słowa Jana Pawła II: „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi, tej ziemi!”, w których podczas swej pielgrzymki papież nawoływał do odnowy moralnej Polaków w trudnym okresie komunizmu lat 80.

Owa odnowa wiedzie także poprzez porzucenie skłócającego cały naród jałowego sporu politycznego i zawierzenie właśnie Chrystusowi. W Grobie Pańskim w kościele św. Kazimierza na Nowym Mieście to Chrystus jest centralną postacią, która może zjednoczyć zwaśnione grupy wymachujących rękami i transparentami po jego lewej i prawej stronie.

Chrystus czeka na zabieganych, obojętnych i odwróconych od Niego, nade wszystko na tych, którzy wybrali w swoim życiu świeckie kulty i religie, jak konsumpcjonizm, medialną sensację i tanią rozrywkę. W archikatedrze św. Jana Chrzciciela Grób Pański zdaje się opierać się na motywie Zbawiciela zagubionym w wielkim mieście dusz. Jezus złożony jest w grobie, ale otaczają go skupieni na zakupach i bawiący się ludzie, którzy w tej rozrywce nie chcą się przy nim zatrzymać.

Siostry franciszkanki służebnice Krzyża przypominają za pośrednictwem wystroju Grobu Pańskiego w kościele św. Marcina na Starym Mieście o potrzebie solidarności z uchodźcami. Ich wizerunki wraz ze malarskimi scenami zdjęcia Chrystusa z krzyża i złożenia w grobie przyozdobiły instalację w formie drewnianej łodzi czy też tratwy.

Grób Pański w jednej z najstarszych świątyń Warszawy, kościele pw. Nawiedzenia NMP przypomina z kolei o Roku św. Brata Alberta i konieczności realizowania dzieł miłosierdzia śladami tego świętego, który wspierał ubogich. Znacznym elementem grobu jest obraz „Wizja św. Małgorzaty” z 1880 r. autorstwa Adama Chmielowskiego (św. Brata Alberta). U podnóża grobu postawiono szklane naczynie ze zwitkami papieru, na których napisano wybrane słowa świętego. Można po nie sięgnąć, przeczytać i kontemplować w trakcie odwiedzin świątyni.