Ukazała się księga wspomnień o Czesławie Miłoszu

Głosy siedemdziesięciu osób – literatów, artystów, przyjaciół polskiego laureata literackiej Nagrody Nobla – zawiera książka „Obecność. Wspomnienia o Czesławie Miłoszu”.

Opublikowany właśnie nakładem Domu Wydawniczego PWN opasły tom zawiera refleksje takich postaci jak Gustaw Herling-Grudziński, Adam Zagajewski, Wisława Szymborska, Jerzy Illg, Marek Skwarnicki, ks. Adam Boniecki, Anna Dymna.

„To wielogłosowe świadectwo człowieka o wyrazistych zaletach i wadach, wybitnego twórcy (…) opowieść o jego bliskich, książkach, podróżach, o cieszeniu się życiem i rygorze pracy, o narodzinach wierszy i umieraniu…” – pisze we wstępie Anna Romaniuk, autorka opracowania.

W „Obecności” wspominają poetę członkowie jego rodziny – w tym brat, syn i wnuczka – a także liczni przyjaciele, tłumacze, reżyserzy, wydawcy, sekretarki, lekarze. Każda z tych osób dzieli się osobistymi refleksjami o życiu poety, ale często także o jego dziele widzianym z perspektywy dobrej a niekiedy bardzo zażyłej znajomości z autorem „Nieobjętej ziemi”.

Wspomnienia przynoszą wiele informacji dotyczących życia i dzieła Miłosza. Odzwierciedla się w nich także styl myślenia poety, który w centrum swojej twórczości stawiał pytania natury religijnej i metafizycznej.

„Był poetą religijnym, w tym sensie, że to był sam rdzeń jego widzenia świata i jego rozumienia poezji – pisze Aleksander Fiut. – Oczywiście eksperymentował, jak sam mówił, wędrował po obrzeżach herezji, ocierał się o brak wiary, ale pozostawał głęboko religijny” – zwraca uwagę znany krytyk. Jego zdaniem właśnie dlatego kryzys chrześcijaństwa, spowodowany m.in. presją nauk ścisłych, był dla Miłosza tak dotkliwy.

Książka zawiera m.in. tekst ks. Adama Bonieckiego – przedruk pośmiertnego wspomnienia o poecie, w którym autor zastanawia się „kim był ten, który do wściekłości doprowadzał dewotów, doktrynerów i klerykałów, a mistyka i trapistę Tomasza Mertona sprowokował do obszernej niezwykłej korespondencji, która zaowocowała przyjaźnią?”

Nie brakuje też w książce anegdot i wspomnień o nieco lżejszym zabarwieniu, wskazujących na zamiłowanie Miłosza do przyjacielskich rozmów i biesiad, podczas których poeta zanosił się charakterystycznym, żywiołowym śmiechem.

„Oto Czesława Miłosza portret wielokrotny, niespodziewany, pełen odcieni, szkicowany z różnych perspektyw i planów” – napisał o „Obecności” Andrzej Franaszek, biograf poety.

Czesław Miłosz urodził się 30 czerwca 1911 r. w Szetejniach na Litwie. Był poetą, prozaikiem, eseistą, tłumaczem. Laureat nagrody Nobla w roku 1980 i wielu innych prestiżowych nagród literackich, tłumaczony na czterdzieści dwa języki. Doktor honoris causa wielu uniwersytetów w USA i w Polsce.

Szkolną i uniwersytecką młodość spędził w Wilnie, tam również debiutował jako poeta, okupację niemiecką przetrwał w Warszawie. Po wojnie pracował w służbie dyplomatycznej PRL – w USA, i we Francji do roku 1951, kiedy to zwrócił się w Paryżu o azyl polityczny.

W roku 1960 wyjechał do Kalifornii, gdzie przez dwadzieścia lat jako profesor języków i literatur słowiańskich wykładał na uniwersytecie w Berkeley. Do roku 1989 publikował głównie w emigracyjnym wydawnictwie paryskiej „Kultury” i w Polsce poza cenzurą. Wydał kilkanaście tomów wierszy, przetłumaczył kilka ksiąg Biblii.

Od roku 1989 mieszkał w Berkeley i w Krakowie.

Zmarł 14 sierpnia 2004 r. Został pochowany w Krypcie Zasłużonych klasztoru ojców paulinów Na Skałce w Krakowie.

„Obecność. Wspomnienia o Czesławie Miłoszu”. Wybór, redakcja i opracowanie Anna Romaniuk, Dom Wydawniczy PWN, Warszawa 2013