Ukraina obchodzi dziś po raz pierwszy Dzień Pamięci Tych, Którzy Ratowali Żydów

W piątek 14 maja Ukraina po raz pierwszy obchodzi Dzień Pamięci Ukraińców, Którzy Ratowali Żydów w czasie II Wojny Światowej. Ustanowiła go w lutym br. Rada Najwyższa tego kraju. W dniach 11-13 bm. Narodowe Muzeum Historii Ukrainy w II Wojnie Światowej i Ukraiński Instytut Pamięci Narodowej przeprowadziły w całym państwie cykl wykładów poświęcony ludziom, którzy uczestniczyli w tych działaniach sprzed ponad 75 lat. A 14 bm. odbyła się konferencja okrągłego stołu w celu omówienia sprawy godnego uczczenia takich ludzi na płaszczyźnie zarówno państwowej, jak i międzynarodowej.

W razie ujawnienia przypadków udzielania pomocy Żydom na okupowanej przez hitlerowców Ukrainie groziła zwykle (choć nie zawsze) kara śmierci nie tylko ukrywanym, ale też całej rodzinie ratujących. Na znak wdzięczności za taką ludzką postawę w latach wojny Państwo Izrael ustanowiło tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, który można otrzymać wyłącznie po wskazaniu i poleceniu takiej osoby lub grupy osób przez wspólnotę żydowską. Jednym z istotnych warunków, wymaganych przy nadaniu tego tytułu, jest wykazanie, że osoba ratująca nie robiła tego, licząc na otrzymanie jakichś korzyści finansowych czy materialnych ani nie zaszkodziła komuś później. Specjalna komisja bada następnie odpowiednie dokumenty i świadectwa ludzi w tej sprawie i jeśli nie ma przeciwwskazań, postanawia przyznać ten tytuł.

Według stanu na 1 stycznia 2020 Izrael obdarzył godnością Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata 2 659 obywateli Ukrainy. Jako pierwsza otrzymała ją 1 maja 1962 Marija Babycz, która w okupowanym Równem uratowała żydowską dziewczynkę Irit Osipową. Po wojnie przyjęto ją do rodziny Osipowów, po czym wyjechała ona do Izraela.

Inni znani Ukraińcy, zasłużeni dla ratowania Żydów w czasach Holokaustu i obdarzeni tytułem, to m.in. duchowni greckokatoliccy – błogosławieni Emilian (Omelan) Kowcz i o. Klemens Szeptycki. Nie doczekał się natomiast, jak dotychczas, tego wyróżnienia jego brat metropolita Andrzej Szeptycki, który również – jak wynika z różnych świadectw – ratował Żydów w latach wojny. W styczniu ub.r. naczelny rabin Ukrainy Mosze Reuwen Asman ogłosił na swoim Facebooku, że wystąpi do władz Instytutu Jad Waszem w Jerozolimie, który przyznaje te tytuły, o nagrodzenie nim metropolity.