W Jagielle-Niechciałkach odbyła się modlitwa za Żydów, którzy zginęli z Ulmami

Z udziałem pary prezydenckiej, naczelnego rabina Polski oraz polskich biskupów na Cmentarzu Wojennym Ofiar Hitleryzmu w Jagielle-Niechciałkach (Podkarpacie) modlono się za ośmioro Żydów, którzy byli ukrywani przez Józefa i Wiktorię Ulmów i wraz z nimi zginęli 24 marca 1944 roku. Ceremonia odbyła się w niedzielne popołudnie, po zakończeniu uroczystości beatyfikacyjnych w Markowej.

Modlitwę w języku hebrajskim odmówił naczelny rabin polski Michael Schudrich, odśpiewując Psalm 130. Z kolei kardynał nominat Grzegorz Ryś, przewodniczący Komitetu Dialogu z Judaizmem KEP, odmówił modlitwę w języku polskim.

Znalazły się w niej słowa prośby do Boga o wstawiennictwo za naród polski „doświadczony trudnościami i bólami przez różne koleje historii” oraz za naród żydowski „doświadczony wielokrotnie wielkimi cierpieniami, który ze względu na swoich przodków jest Tobie nadal bardzo drogi”.

Z kolei kard. Marcello Semeraro, prefekt Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych, pomodlił się w języku łacińskim.

Po modlitwach prezydent Andrzej Duda wraz z małżonką Agatą Kornhauser-Dudą złożył wieniec na grobie, w którym spoczywa ośmioro Żydów zamordowanych wraz z Ulmami. W grobie tym znajdują się również szczątki 41 ofiar Holokaustu z Markowej.

W uroczystości wzięli także udział: abp Adam Szal, metropolita przemyski i abp Józef Michalik, senior archidiecezji przemyskiej.

Ceremonia miała kameralny charakter, ale przed niewielkim cmentarzem zgromadziło się kilkuset mieszkańców okolicznych miejscowości.

Józef i Wiktoria Ulmowie przyjęli pod swój dach ośmioro Żydów prawdopodobnie w grudniu 1942 r. Byli to: Saul Goldman z synami Baruchem, Mechelem, Joachimem i Mojżeszem oraz sąsiadki Ulmów z Markowej – Gołda Grünfeld i Lea Didner z córeczką o imieniu Reszla.

Wszyscy zginęli 24 marca 1944 r. Oprawcy najpierw zabili Żydów, potem Józefa i Wiktorię, a na końcu siedmioro dzieci Ulmów, z których najstarsze miało 8 lat, a poród najmłodszego rozpoczął się w momencie zbrodni.

Początkowo wszystkich pogrzebano na podwórku Ulmów. W styczniu 1945 r. ciała Ulmów przeniesiono na miejscowy cmentarz parafialny. Natomiast Żydów ekshumowano w 1947 r. i złożono na Cmentarzu Wojennym Ofiar Hitleryzmu w Jagielle-Niechciałkach, oddalonym od Markowej o ok. 30 km. W grobie tym pochowano 49 żydowskich mieszkańców Markowej, ofiar hitleryzmu.

Cmentarz znajduje się w lesie we wsi Jagiełła w przysiółku Niechciałki. Jest niewielki, zajmuje powierzchnię 38 arów. W 279 mogiłach zbiorowych i 10 indywidualnych spoczywają tutaj 5672 ofiary, w tym 131 osób zidentyfikowanych. Pochowano tutaj żołnierzy i jeńców radzieckich oraz Polaków, Żydów, Cyganów i Ukraińców.