W Niedzielę Męki Pańskiej ostatnie Gorzkie Żale

Muzyczna refleksja o Męce Pańskiej w nabożeństwie Gorzkich Żali ma miejsce w polskich parafiach w każdą niedzielę Wielkiego Postu. Nabożeństwo znane od początków XVIII wieku, połączone z wystawieniem Najświętszego Sakramentu i kazaniem pasyjnym, odprawiane będzie także w Niedzielę Męki Pańskiej.

– Gorzkie Żale opisują tragiczne wydarzenia męki Chrystusa, który jako zupełnie niewinny doświadczył tylu cierpień, ale z drugiej strony, wiemy, że zrobił to dla nas, z miłości do nas. Poświęcił się aż tak, by pokazać ogrom miłości do nas. My możemy zatem to wydarzenie kontemplować z wdzięcznością w świadomości, że na taką miłość nie zasłużyliśmy. Ponad to wszystko mamy też perspektywę zmartwychwstania i wiecznego zbawienia – mówi Michał Niemiec, organista, teolog i muzykoterapeuta.

Gorzkie Żale jako nabożeństwo z czasów baroku zarówno w tekście, jak i melodii oddaje dramatyzm wydarzeń męki i śmierci Jezusa. – Autorzy muzyki pasyjnej przez stosowanie w swoich kompozycjach odpowiednich pochodów czy interwałów sprawiają, że ten smutek możemy wyśpiewać. Muzyczne figury retoryczne, bardzo widoczne m.in. w Gorzkich Żalach, oddają także prawdy teologiczne – mówi Niemiec.

Trzy części nabożeństwa Gorzkich Żali śpiewane są także na parafiach w Wielki Piątek, ale już bez akompaniamentu organów. – Muzyka nabiera wtedy surowości i wzmaga większy dramatyzm i smutek wykonywanych pieśni – opisuje Niemiec.

Organista przeprowadził do swojej pracy naukowej na Akademii Muzycznej badania na temat odbioru Gorzkich Żali w parafii Matki Bożej Saletyńskiej w Krakowie.

– W ok. 100 odpowiedziach od uczestników nabożeństw dowiedziałem się, że ludzie przeżywają właśnie tę wdzięczność, ale i pewnego rodzaju katharsis – podsumowuje muzyk. Twierdzi, że ludzie inaczej odbierają traumę wydarzeń Męki Pańskiej niż np. przemoc w filmach, bo odczuwają to przez pryzmat Bożej miłości. – Wśród odpowiedzi znalazła się także opinia pewnej matki, której ulubioną częścią jest „Rozmowa duszy z Matką Bolesną” przez to, że sama identyfikuje się z boleścią Maryi jako kobieta posiadająca dzieci – dodaje.

Michał Niemiec, absolwent Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, Diecezjalnego Studium Organistowskiego w Tarnowie oraz Akademii Muzycznej w Krakowie (studia z zakresu muzykoterapii) pracuje jako organista i katecheta. W 2017 wydawnictwo Salwator wydało jego drugą płytę – „Gorzkie Żale. Tekst, muzyka i emocje”.