W Preszowie wyświęcono greckokatolickiego arcybiskupa

W greckokatolickiej katedrze św. Jana Chrzciciela w Preszowie w Słowacji odbyła się 27 stycznia chirotonia (święcenia biskupie) nowego arcybiskupa tego miasta i tym samym głowy Kościoła greckokatolickiego w tym kraju Jonáša Jozefa Maxima. Obrzędowi, na który przybyło ponad 50 biskupów obrządków wschodniego i łacińskiego ze Słowacji i zagranicy, przewodniczył biskup koszycki abp Cyril Vasiľ SJ, a współkonsekratorami byli biskup bratysławski i dotychczasowy administrator apostolski archieparchii (archidiecezji) preszowskiej Peter Rusnák oraz Benedikt Aleksijczuk – biskup Chicago dla Ukraińców. Liturgię koncelebrowało z  nimi prawie 250 księży słowackich i zagranicznych.

W kazaniu główny konsekrator zauważył, że dzisiejsza uroczystość zgromadziła niespotykaną dotychczas w dziejach Kościoła greckokatolickiego w Słowacji liczbę biskupów i kapłanów, co podkreśla rangę tego wydarzenia i Kościoła. Wśród uczestników znaleźli się bowiem m.in. nuncjusz apostolski w tym kraju abp Nicola Girasoli, przewodniczący Konferencji Biskupów Słowacji abp Bernard Bober z Koszyc, biskupi greckokatoliccy z Ukrainy, Węgier i Stanów Zjednoczonych.

„Dziś nowego zwierzchnika otrzymuje nie tylko jedno biskupstwo, ale cały metropolitalny Kościół greckokatolicki w Słowacji” – stwierdził abp Vasiľ. Zwrócił uwagę, że jest to pierwszy zwierzchnik Kościoła „sui iuris”, pierwszy metropolita wschodni w dziejach, konsekrowany w Słowacji. Nowy arcybiskup swym wyświęceniem przejmuje sztafetę zarządzania archieparchią preszowską i całym metropolitalnym Kościołem greckokatolickim „sui iuris” – podkreślił mówca.

Wskazał, że włączenie do nieprzerwanego łańcucha apostolskiego „jest największym darem, jaki można przekazać komuś w Kościele” i uznał za wielki zaszczyt to, że właśnie jego biskup-nominat wybrał na przekaziciela tej sukcesji apostolskiej. „Odtąd będziemy już nie tylko przyjaciółmi, jak to było dotychczas, ale naprawdę także braćmi (…), jako że od dziś mamy wspólny rodowód biskupi, sięgający czasów apostolskich, a zatem samego Chrystusa” – oświadczył arcybiskup.

Zaznaczył, że na jego nowego brata w biskupstwie czeka lud Boży, który chce widzieć w nim „swego pasterza duchowego, przywódcę, ochronę, który poprowadzi go w tych niełatwych czasach”. I zapytał retorycznie: „Czy kiedykolwiek nasz Kościół miał «łatwe czasy»?”. Dodał, że na nowego arcybiskupa czekają księża, „twoi najbliżsi współpracownicy, którzy będą cię nazywać ojcem i władyką [biskupem], ale też będą oczekiwać ojcowskiego i fachowego kierowania”. Czekają też biskupi, aby „wraz z Twym przyjściem móc wznowić działalność Rady Hierarchów – najwyższego organu naszego Kościoła metropolitalnego” – oświadczył kaznodzieja. I wreszcie „czeka na Ciebie Kościół w Słowacji, gdyż dzięki tej sakrze stajesz się członkiem episkopatu i wierzymy, że Twoja pokora, doświadczenie duchowe, prawowierność i gorliwość będą tu cennym wkładem”.

Obrzęd święceń biskupich składał się z dwóch części. W pierwszej, jeszcze przed rozpoczęciem liturgii archijerejskiej (biskupiej) nominata przedstawiono konsekratorom a nuncjusz abp N. Girasoli odczytał po łacinie tekst bulli, na mocy której papież mianował o. Maxima arcybiskupem metropolitą preszowskim, a potem przeczytano jej przekład słowacki, a następnie kandydat do święceń złożył potrójne wyznanie wiary: powszechne, trynitarne i chrystologiczne.

Część druga odbyła się już w czasie liturgii. Najpierw przyszły biskup wymienił pocałunek pokoju z głównym konsekratorem, po czym w towarzystwie wszystkich konsekratorów i pozostałych biskupów trzykrotnie okrążył ołtarz. Następnie założył tzw. felon, czyli zewnętrzną szatę kapłańską i rozpoczął się właściwy obrzęd święceń, związany z nałożeniem rąk i otwartej Ewangelii na głowę kandydata przy ołtarzu przez głównego i współkonsekratorów. Pozostali biskupi otoczyli ich kręgiem wokół ołtarz, przy czym każdy z nich położył prawą rękę na ramię tego, który stał przed nim. W ten sposób całe kolegium biskupie przywoływało łaskę Bożą na swego nowego brata. Potem modlono się za za niego, aby był on prawdziwym naśladowcą Chrystusa – Dobrego Pasterza, przewodnikiem niewidomych, lampą dla kroczących w ciemnościach, nauczycielem dzieci i młodzieży oraz światłem dla tego świata. Z kolei nowy biskup otrzymał oznaki swej godności: sakkos – tunikę biskupów bizantyńskich, omofor – odpowiednik paliusza w Kościele katolickim, symbol władzy metropolitalnej, który przyznaje papież, oraz enkolpion – medalion z wizerunkiem Matki Bożej.

Po tym wszystkim nuncjusz i abp Vasiľ uroczyście wprowadzili nowego hierarchę na tron arcybiskupa preszowskiego, po czym bp Rusnák wręczył mu drugi enkolpion – z wizerunkiem Pana Jezusa a główny konsekrator przekazał mu żezł, czyli pastorał arcybiskupi. Odtąd abp Maxim przewodniczył już jako nowy metropolita preszowski uroczystej liturgii.

Na jej zakończenie odczytano po włosku i słowacku pozdrowienia od kard. Claudio Gugerottiego – prefekta Dykasterii Kościołów Wschodnich a przemówienia wygłosili: nuncjusz abp Girasoli, abp B. Bober w imieniu całego episkopatu słowackiego, zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego, arcybiskup większy kijowsko-halicki Swiatosław Szewczuk, biskup generalny Kościoła Ewangelickiego Wyznania Augsburskiego (luterańskiego) i przewodniczący Ekumenicznej Rady Kościołów Słowacji Ivan Efko oraz jako przedstawiciel kapłanów, osób zakonnych i ogółu wiernych ks. protojerej Peter Borza, dawny kolega nowego biskupa z czasów jego studiów teologicznych.

Abp Szewczuk powiedział, iż władyka Jonasz, który spędził 20 lat jako mnich studyta na Ukrainie, jest „duchowym darem Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego dla eparchii preszowskiej”. Obecnie „Pan wzywa Cię do bycia znakiem, symbolem i sługą pojednania i jedności podzielonych oraz narzędziem leczenia ran tych, których zraniono” – powiedział mówca. Podziękował mu za długoletnią posługę na Ukrainie, „zwłaszcza za naszą wspólną pracę, gdy Ojciec pełnił urząd ihumena (przełożonego) Ławry Zaśnięcia Matki Bożej w Uniowie”.

Przypomniał ponadto, iż tuż przed wybuchem wojny na Ukrainie w 2022 o. Jonasz głosił rekolekcje dla ukraińskich biskupów katolickich obu obrządków oraz poprosił go o opiekę nad uchodźcami ukraińskimi w Słowacji.

Na zakończenie uroczystości zabrał głos nowo wyświęcony arcybiskup. Dziękując wszystkim obecnym za ich udział przypomniał, że jest to pierwsza sakra biskupia w katedrze preszowskiej od prawie 77 lat. Ostatnim konsekrowanym był błogosławiony Vasiľ Hopko, którego na biskupa wyświęcił tu 11 maja 1947  na biskupa pomocniczego inny błogosławiony biskup Pavol Gojdič. „Dziś obu tych świętych męczenników Pawła i Bazylego mamy na naszych ołtarzach jako dwa wielkie światła naszego Kościoła lokalnego. Są oni również dla mnie wielkimi pochodniami na mojej drodze do zbawienia i wierzę, że nie jestem sam” – powiedział nowy metropolita preszowski.

Podziękował Bogu za swe powołanie i że mocą swego Ducha Świętego uczynił mnie zdolnym do dalszego kroczenia i niesienia dalej sztafety świadectwa wiary w Jezusa mego Pana, Nauczyciela i Przewodnika”. Złożył hołd swemu poprzednikowi śp. biskupowi Jánowi Hirce, który wyświęcił go na kapłana oraz obecnemu tu arcybiskupowi-seniorowi tego Kościoła Jánowi Babjakowi i wszystkim poprzednim biskupom.

W uroczystości wzięli udział m.in. Marek Lisánsky – ambasador Słowacji przy StolicyApostolskiej i Zakonie Maltańskim oraz m Myrosław Kastran – ambasador Ukrainy w Słowacji, a także przedstawiciele  życia społecznego i publicznego.

Abp Jonáš Jozef Maxim urodził się 21 listopada 1974 r. w Lewoczy – miasteczku na Spiszu we wschodniej Słowacji, w którym znajduje się narodowe sanktuarium maryjne Słowaków – na terenie greckokatolickiej parafii Olšavica. Po ukończeniu szkoły średniej rozpoczął studia na Greckokatolickim Wydziale Teologicznym w Preszowie, a w lutym 1994 wstąpił do seminarium duchownego. W 1998 r. uzyskał tytuł magistra teologii, po czym wyjechał na dalsze studia w Papieskim Instytucie Wschodnim w Rzymie, gdzie w 2000 uzyskał licencjat kanoniczny, a w 2017 doktorat z nauk o Kościele Wschodnim.

Wcześniej – 11 lipca 1998 przyjął święcenia kapłańskie w Preszowie. W latach 2001-04 był ojcem duchownym w swym dawnym Seminarium Duchownym im. błogosławionego biskupa Pawła Gojdiča w Preszowie, a w latach 2002-04 asystentem w Katedrze Teologii Systematycznej Greckokatolickiego Wydziału Teologicznego Uniwersytetu w Preszowie.

W 2004 wyjechał na Ukrainę i rozpoczął nowicjat w zakonie studytów we Lwowie. 22 maja 2008 złożył tam wieczyste śluby mnisze i został mistrzem nowicjatu, a w 2011 wybrano go na przełożonego tego klasztoru, W 2020, w wieku niespełna 46 lat, objął godność igumena (przełożonego) Ławry Zaśnięcia NMP w Uniowie. 26 października 2023 Franciszek powołał go na arcybiskupa metropolitę preszowskiego obrządku bizantyńsko-słowackiego. Oprócz języka ojczystego mówi po ukraińsku, włosku, angielsku, rosyjsku, po polsku i francusku.