W Warszawie o tradycji i dziedzictwie Reformacji

Dwudniowa konferencja nt. „500 lat Reformacji – tradycja, dziedzictwo, teraźniejszość” zakończyła się 27 października na Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej (ChAT) w Warszawie. Uczestniczyli w niej teologowie, historycy i specjaliści innych nauk – duchowni i świeccy – w większości z Kościołów ewangelickich: luterańskiego i reformowanego, a także katolickiego i innych, z uczelni teologicznych i świeckich. Współorganizatorami wydarzenia, będącego częścią centralnych obchodów 500. rocznicy Reformacji, były ChAT i Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej.

Piątkowe obrady przebiegały pod hasłem „Dziedzictwo teologiczne i humanistyczne”. Wygłoszono 7 referatów, których autorzy zwracali uwagę na różne aspekty i skutki spuścizny luterskiej i luterańskiej w naszych czasach.

O zadaniach teologii ewangelickiej wobec wyzwań „ponowoczesności” mówił bp prof. Marcin Hintz, wykładowca ChAT-u, biskup luterańskiej diecezji wielkopolsko-pomorskiej. Zauważył, że różnego rodzaju ideologie „po”: postprawda, ponowoczesność, postczłowiek a nawet poprotestantyzm bardzo się rozpowszechniły w ostatnich latach w różnych krajach i regionach, stając się jedną z cech obecnej rzeczywistości. Do ich powstania przyczyniła się obecna cywilizacja komputerowo-wirtualna, w której człowiek w pewnym sensie przestaje być sobą. Protestantyzm musi podjąć te wyzwania, jeśli chce być nadal obecny w życiu publicznym – podkreślił prelegent.

Ks. prof. Andrzej Perzyński z Uniwersytetu Kard. Stefana Wyszyńskiego w Warszawie w referacie nt. ogólnoekumenicznego znaczenia dialogu katolicko-luterańskiego podkreślił, że Kościół katolicki prowadzi obecnie 13 dialogów teologicznych na szczeblu centralnym. Najbardziej zaawansowany i największy pod względem zaawansowania i liczby ogłoszonych wspólnych dokumentów jest właśnie dialog z luteranami. Referent zauważył, że rozmowy międzywyznaniowe prowadzone są na szczeblu zarówno centralnym, jak i lokalnym – w niektórych krajach (głównie w Niemczech i Stanach Zjednoczonych), a wszystkie one przyczyniają się do zbliżenia chrześcijan i czynią ich świadectwo przed światem bardziej przekonującym i wiarygodnym.

Ks. prof. Bogusław Milerski, od 2012 rektor ChAT-u, w referacie o protestanckiej kulturze kształcenia podkreślił zasługi pedagogiki ewangelickiej dla dzisiejszego procesu nauczania i wychowania. Jej specyfiką jest, zdaniem prelegenta, tworzenie obszaru wolności, w którym przedstawia się różne wzorce wychowania, a zarazem podkreślanie w niej roli wiary w Boga. Wychowanie jest nieodłączną częścią teologii protestanckiej – stwierdził z przekonaniem rektor uczelni.

Czytaj także: Bp Samiec dla KAI: jako ewangelicy możemy wiele zaoferować polskiemu społeczeństwu

Podobny temat podjął kolejny referent – prof. Zenon Gajdzica z Uniwersytetu Śląskiego. Zwrócił on uwagę na wielką aktualność myśli pedagogicznej polskich teoretyków i praktyków nauczania ze Śląska Cieszyńskiego z przełomu XIX i XX wieków: Jana Kubisza (1843-1929) i Jana Stanisława Bystronia (1892-1964). Według mówcy ich poglądy pod wieloma względami wyprzedzały, i to o wiele lat, współczesne tendencje pedagogiczne na Zachodzie.

O dziedzictwie Jana Kalwina w naszych czasach mówił katolicki kapłan ks. Piotr Jaskóła z Uniwersytetu Opolskiego. Wskazał na wpływ reformatora z Genewy na takie dziedziny jak etyka i kultura pracy, polityka i życie społeczne, a nawet język francuski, przez odejście od katolickiej terminologii kościelnej. Jednocześnie autor wystąpienia zaznaczył, że wiele przypisywanych Kalwinowi poglądów i stwierdzeń, które jakoby wpłynęły na jego następców, nie znajduje potwierdzenia w jego pismach. Według dyrektora Instytutu Ekumenizmu i Badań nad Integracją uczelni opolskiej, do myśli kalwińskiej nawiązuje też amerykański purytanizm i wywodząca się z jego idei polityka dążąca do sprawiedliwości społecznej i wolności.

Proces pojednania jako spuścizna Reformacji był przedmiotem wystąpienia prof. Marcusa Merkela z Niemiec, pastora, byłego dysydenta z dawnej NRD i ostatniego ministra spraw zagranicznych tego kraju, bardzo zasłużonego dla pojednania i zbliżenia z Polską i innymi krajami Europy Wschodniej. Mówca przypomniał liczne inicjatywy, podejmowane w tym kierunku przez protestantów z dawnych Niemiec Wschodnich we współpracy z Kościołem katolickim w Polsce i w niektórych innych państwach tego regionu.

Ostatnim autorem był ks. prof. Manfred Uglorz – luterański wykładowca ChAT-u, który przed wykładem odebrał z rąk prof. B. Milerskiego Medal za Zasługi dla tej uczelni. Wręczając go, rektor podkreślił ogromny wkład profesora, a w przeszłości swego dawnego proboszcza na Śląsku Cieszyńskim, nie tylko dla nauki protestanckiej, ale także dla kształtowania tożsamości polskich ewangelików.

Pozdrowienia uczestnikom spotkania przekazał – w imieniu Światowej Federacji Luterańskiej, skupiającej obecnie 145 Kościołów z ok. 75 ml wiernych – jej sekretarz generalny ks. dr Martin Junge, który wraz z jej byłym przewodniczącym bp. Munibem Junanem odwiedzili uczestników spotkania.