Warszawa: debata „Nic o nas bez nas. O dialogu wewnątrz Kościoła rzymskokatolickiego”

Jak my, katolicy, powinniśmy rozmawiać ze sobą nawzajem, zarówno w ramach Kościoła hierarchicznego, jak i w sytuacjach zwykłych różnic poglądów? – na te i inne pytania starali się odpowiedzieć goście kolejnego już spotkania z cyklu „Areopag na Freta”, 9 lutego wieczorem.

Comiesięczne spotkania organizuje Dominikańskie Duszpasterstwo Akademickie „Freta 10” z Warszawy, we współpracy z Klubem Inteligencji Katolickiej.
Gośćmi pierwszej części „Areopagu” – „dialog powszedni” byli: s. Barbara Chyrowicz, profesor KUL, filozof i etyk, ks. Piotr Sadkiewicz, Proboszcz Roku 2005, pracujący w parafii w Leśnej k. Żywca i ks. dr Józef Kloch, twórca portalu www.opoka.org.pl, od 2003 roku rzecznik Konferencji Episkopatu Polski. Dyskusję poprowadziła Anna Gruszecka z Radia Merkury.

Zdaniem s. Chyrowicz dialog wewnątrz Kościoła, a nawet krytyka są możliwe, ale pod pewnymi warunkami: po pierwsze, że chrześcijanin kocha Kościół, a więc nie chce go dzielić i stawia go wyżej od własnych ambicji. Po drugie, że pamięta, iż Kościół jest instytucją inną niż wszystkie – bycie jego członkiem jest dobrowolne, a on sam jest hierarchiczny, nie demokratyczny, opiera się zaś na prawdach, a prawda nie znosi kompromisu.

Alina Petrowa-Wasilewicz dodała, że współcześnie ludzie przestają wierzyć w istnienie prawdy, dlatego przenosi się świeckie rozumienie dialogu na grunt kościelny. A celem dialogu powinno być poznawanie prawdy, która pozwoli zrozumieć lepiej Boga. – Gdy rozmawiamy o tajemnicach wiary, jak np. o Trójcy Świętej, dialog jest ograniczony – tłumaczyła publicystka.

Ks. Kloch podkreślił, że dialog widać często nawet w małych parafiach, gdzie ma miejsce doskonała współpraca księdza z parafianami, wspólne działanie na rzecz lokalnej społeczności. Ks. Piotr Sadkiewicz przyznał, że parafianie często pytają go o prawdy wiary, często prowadzi takie rozmowy w konfesjonale, a czasem kontynuowane są one potem w zakrystii.

Rzecznik Episkopatu Polski zwracał też uwagę, że mylne jest przekonanie, że brakuje dialogu w kwestiach spornych takich jak nauczanie Kościoła w sprawie np. in vitro między biskupami a osobami świeckimi. Biskupi zasięgają opinii specjalistów, pytają lekarzy, etyków, fachowców z danej dziedziny. Przypomniał, że także w Papieskiej Akademii Nauk pracują świeccy naukowcy. Stolica Apostolska wsłuchuje się w głos naukowców.

Ks. Kloch mówił także, że biskupi prowadząc dialog podczas zebrań Episkopatu w sposób, który w niczym nie przypomina obrad Sejmu. Dyskutują merytorycznie i starają się trzymać wypracowanych podczas zebrania ustaleń. Ks. Sadkiewicz, który jest żywo zainteresowany sprawami transplantologii, zwrócił też uwagę, że w pisaniu listów dotyczących kwestii medycznych, biskupom pomagają specjaliści.

S. Chyrowicz mówiła także o tym, że niekiedy Kościół zmienia swoje nauczanie – tak jak to było w sprawie transplantacji narządów – a dzieje się tak ponieważ rośnie nasza wiedza. – Kościół jest ostrożny i w tym jest jego mądrość – podkreślała profesor KUL. – Gdy zmienia się nasza wiedza, pojawiają się nowe możliwości, niekiedy zmienia zdanie, lepiej rozeznając sprawę dzięki nabytej wiedzy.

Uczestnicy debaty rozmawiali też o języku dialogu. Ks. Kloch podkreślał, że powinien on być prosty i komunikatywny, bez tytułomanii. Zgodził się z nim ks. Sadkiewicz, przyznając, że tytuły wywołują dystans. I choć istnieje czas i miejsce na tytuły, na co dzień należy z nich rezygnować. Przyznał, że starsze pokolenie księży niekiedy nie może sie pogodzić ze zmianą czasów, z tym, że obecnie kapłani muszą sami wychodzić do ludzi, zmienić swój sposób komunikowania się z parafianami.

„Niekiedy księża uważają się za „nadludzi”, co wynika ze starej formy wychowania” – przyznał ks. Sadkiewicz. Ks. Kloch podkreślał, że trzeba zejść z piedestału i traktować świeckich jak partnerów.

S. Chyrowicz podkreślała, że w dialogu konieczny jest szacunek do drugiej strony, niezależnie czy rozmówcą jest siostra zakonna, osoba świecka, czy staruszka. Przyznała, że niekiedy księża mają „dziwny” stosunek do zakonnic, traktując je z lekceważeniem i nadużywając tego, że często pełnią funkcje np. kucharek. Dodała, że takie zachowanie jest wyuczone, ponieważ nie mają go klerycy i młodzi księża.

Alina Petrowa-Wasilewicz zwracała uwagę na brak osób świeckich, a zwłaszcza kobiet w komisjach ds. rodziny czy wychowania Episkopatu Polski. A głos świeckich powinien być słyszalny i mocny, inaczej – jej zdaniem – możemy pójść drogą Irlandii.

W drugiej części debaty paneliści – dr Paweł Milcarek, red. naczelny Christianitas, wykładowca UKSW, Alina Petrowa-Wasilewicz, dziennikarka Telewizji Puls, przewodnicząca Krajowej Rady Katolików Świeckich oraz Adam Szostkiewicz, dziennikarz Polityki, wykładowca Collegium Civitas – zastanawiali się jak Sobór Watykański II kształtował wewnętrzny dialog w Kościele.

Zdaniem Adama Szostkiewicza, Sobór Watykański II przyszedł zbyt późno, ale też w Polsce jego recepcja jest zbyt mała, bo w chwili jego zakończenia nasz kraj nie był wolny. – Jestem rozdarty, bo w Polsce Sobór nie został jeszcze przyswojony, za to za granicą odchodzi się już od jego postanowień i być może przyszedł już czas na trzeci Sobór Watykański – powiedział. Zwracał uwagę na „trendy”, które go we współczesnym Kościele niepokoją, takie jak afirmowanie katolicyzmu i „asertywność katolicka”, która zamyka na dialog z innymi religiami, stawia katolików w konfrontacji do innych.

Uczestnicy debaty zastanawiali się jakie wyzwania stoją przed katolikami obecnie. Zdaniem Aliny Petrowej-Wasilewicz, chrześcijanie nie mogą zamykać się we własnym getcie, muszą wyjść „na targowiska”, nie chować się po kątach. Publicystka uważa, że istnieje czas na „asertywność katolicką”, ale też trzeba wychowywać nowe pokolenie do pozbawionego kompleksów dialogu ze zlaicyzowanym światem.

Zdaniem Pawła Milcarka, zadaniem jest dialog wewnętrzny w Kościele, między grupami o różnej wrażliwości pobożnościowej. Ważne jest, by księża potrafili rozmawiać z przysłowiową już staruszką z kościoła, a ludzie, którzy należą do Rodziny Radia Maryja odpowiedzieli sobie na pytanie co jest dla nich ważniejsze: poszukiwanie wrogów, czy duchowość. – Jestem rzecznikiem dialogu, który jest dochodzeniem do wspólnego dobra, dialogu chrześcijan, którzy wierzą, że Chrystus jest zbawcą ludzi – powiedział.

Ks. Kloch mówił o wyzwaniach dotyczących teologii, takich jak bioetyka. Zwrócił też uwagę na problem trudnej dostępności księży. – Kiedy jeżdżę odwiedzać moich kolegów seminaryjnych, którzy są proboszczami, niekiedy trudno jest mi się dopukać do proboszcza, który jest na plebanii – przyznał ks. Kloch. – Jeśli mnie jest trudno, to jeszcze trudniej musi być parafianom. Kontakt z księżmi w parafii bywa utrudniony, bo zamykają się wśród swoich gadżetów. Rozmowę poprowadził o. Maciej Kosiec OP z KAI.

Patronat honorowy nad projektem objęli: Prezydent m.st. Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz oraz Jego Ekscelencja Arcybiskup Kazimierz Nycz, Metropolita Warszawski. Spotkania wspiera Biuro Promocji Warszawy. Patronat medialny sprawują VOX FM, KAI, Gość Niedzielny, Więź, W drodze i portal internetowy wiara.pl.