Warszawa: uczczono 67. rocznicę akcji pod Arsenałem

Żołnierze Szarych Szeregów, harcerze, mieszkańcy Warszawy uczcili 26 marca pamięć uczestników akcji pod Arsenałem Eucharystią sprawowaną w katedrze polowej Wojska Polskiego.

„Dziś wspominamy największych bohaterów tamtych tragicznych dni. Harcerzy Oddziałów Szturmowych Szarych Szeregów, którzy odbili Janka Bytnara „Rudego”, przewożonego przez gestapo z Al. Szucha na „Pawiak”. Ta akcja to historia wielkiej przyjaźni i nadziei – powiedział w homilii ks. kmdr Leon Szot, delegat biskupa polowego ds. duszpasterstwa harcerzy.

W homilii ks. Szot przypomniał okoliczności aresztowania „Rudego” oraz przebiegu akcji odbicia go z rąk gestapo. – Choć historia kończy się tragicznie, bo na skutek ran odniesionych w akcji zmarł Alek, przyjaciel Janka, a kilka godzin później sam „Rudy”, pozostaje jednak dla potomnych wzór bezprzykładnego męstwa, poświęcenia i prawdziwej przyjaźni – powiedział ks. Szot.

– Jest to także historia o nadziei; akcję, która wydawała się niemożliwa do przeprowadzenia, udaje się w sensie bojowym zrealizować z sukcesem. Bo przecież oprócz „Rudego” udało się wyrwać z rąk Gestapo jeszcze 24 inne osoby – dodał.

Eucharystię koncelebrowali m.in. ks. Stefan Wysocki, ks. Henryk Kietliński kapelani Szarych Szeregów.

We Mszy św. uczestniczyli m.in. przedstawiciele 1. Pułku Specjalnego Komandosów z Lublińca (który kultywuje tradycje Batalionu „Zośka”) z dowódcą płk. Ryszardem Pietrasem, ppłk. Romanem Tecławem, dowódcą Zespołu Dowodzenia oraz żołnierze jednostki.

Katedrę polową wypełniła licznie młodzież harcerska i kombatanci. Obecne były poczty sztandarowe, m.in.: 1. Pułku Specjalnego Komandosów, poczet kombatancki Batalionu „Parasol”, „Zośka”, „Pięść”, „Czata”, „Dysk”, Zgrupowania „Radosław”, ZHR, Gimnazjum Nr 55 im. Jana Bytnara w Warszawie i LXXXVI LO im. Batalionu „Zośka”.

Po zakończonej Eucharystii dalsze uroczystości rocznicowe odbyły się pod budynkiem Arsenału, znajdującym się obok Pl. Bankowego. Odczytany został Apel Pamięci a żołnierze Kompanii Reprezentacyjnej WP oddali salwę honorową, pod symbolicznym kamieniem – pomnikiem kombatanci i harcerze złożyli kwiaty.

Akcja pod Arsenałem krypt. „Meksyk II” była najsłynniejszą akcją zbrojną Szarych Szeregów. 26 marca 1943 r. w Warszawie na ul. Długiej, w okolicach budynku Arsenału, Grupy Szturmowe pod dowództwem Stanisława Broniewskiego „Orszy” odbiły transport więźniów z Pawiaka.

Akcję zorganizowano z inicjatywy Tadeusza Zawadzkiego „Zośki”, ówczesnego dowódcy GS, który postanowił odbić z rąk gestapo skatowanego w czasie przesłuchań Jana Bytnara ps. „Rudy”. Poza „Rudym” ocalono także 24 osoby transportowane z al. Szucha do więzienia. Stan odbitego „Rudego” był bardzo ciężki. Zmarł on w Szpitalu Wolskim 30 marca 1943 r. na skutek obrażeń odniesionych podczas przesłuchań. Podczas akcji ranny został Aleksy Dawidowski „Alek”, przyjaciel „Rudego” i „Zośki”. Zmarł tego samego dnia co „Rudy” w szpitalu Dzieciątka Jezus przy ul. Nowogrodzkiej w Warszawie.

Operacja opisana została dokładnie w książkach „Kamienie na szaniec” Aleksandra Kamińskiego oraz „Akcja pod Arsenałem” Stanisława Broniewskiego. Na motywach powieści Kamińskiego powstał film – wierna rekonstrukcja okoliczności aresztowania i odbicia „Rudego”.