Warszawa: wręczenie not identyfikacyjnych ofiar niemieckiego i komunistycznego terroru

22 noty identyfikacyjne z nazwiskami zidentyfikowanych ofiar totalitaryzmów komunistycznego i niemieckiego zostały wręczone dziś w Pałacu Prezydenckim. – Mamy wielkie zobowiązanie wobec walczących o wolną Polskę – każdego dnia budować taką Polskę, o jakiej oni marzyli – powiedział Prezydent podczas uroczystości. IPN ogłosił nazwiska osób, których szczątki odnalazł zespół prof. Krzysztofa Szwagrzyka na terenie Polski i Białorusi.

Prezydent Andrzej Duda podkreślił, że jest to dla niego trzecia taka uroczystość, podczas której wręczy członkom rodzin poległych i pomordowanych żołnierzy Rzeczpospolitej noty identyfikacyjne. – Umożliwi to pogrzebanie szczątków, tych którzy za Polskę walczyli – powiedział.

Prezydent zwrócił uwagę, że ogłoszenie nazwisk ofiar reżimu komunistycznego w roku stulecia niepodległości jest szczególnie symboliczne. – Jeżeli ktoś by mnie zapytał, jakie mamy wobec nich zadanie, zobowiązanie, to bym powiedział: każdego dnia starać się budować taką Polskę, o jakiej oni marzyli – silną, zamożną, decydującą samą o sobie, czyli suwerenną, niezależną od żadnych zakazów z zewnątrz, a jednocześnie dumną, która dba o swoich obywateli, która jest w stanie się sama obronić – powiedział.

Andrzej Duda wyraził żal, że dopiero zbliżając się do 30-lecia „zrzucenia okowów tamtego ustroju” z godnością dokonujemy aktu pochówku ofiar totalitaryzmów. – Cieszę się bardzo z tego, że możemy się dziś tu spotkać w Pałacu Prezydenckim i że mam ten zaszczyt, że mogę państwu te noty identyfikacyjne wręczyć, bo to pokazuje, że Polska jednak zmienia się na lepsze cały czas właśnie tak, jak oni by tego chcieli, bo to właśnie taka Polska, jakiej oni pragnęli, to jest ta Polska, która ich odnajduje – dodał.

Prezydent wyraził wdzięczność wszystkim, którzy przyczynili się do odnalezienia i zidentyfikowania ofiar. – Chciałem bardzo serdecznie podziękować przedstawicielom IPN, na czele prezesem Jarosławem Szarkiem, wszystkim tym, którzy bezpośrednio są zaangażowani w ten proces, prof. Szwagrzykowi, ale przede wszystkim młodzieży, wolontariuszom, którzy współpracują z panem profesorem – powiedział.

– W tych twarzach, w losach tych osób, zawarta jest dramatyczna historia Polski w połowie XX wieku – powiedział dr Jarosław Szarek, prezes IPN odwołując się do odsłanianych w czasie uroczystości zdjęć z twarzami zidentyfikowanych ofiar.

Prezes Szarek podkreślił, że pokolenie okresu II wojny światowej i walki o niepodległość po jej zakończeniu ryzykowało każdego dnia. – W 1945 r. nie było dla nich defilady, pół kraju było stracone, niepodległość utracona. Ich powojenne losy były dramatyczne – byli wierni przysiędze, umierali w piwnicach, wrzucani do dołów śmierci – przypomniał.

Jako przykład podał losy żołnierzy jednego oddziałów Narodowych Sił Zbrojnych kpt. Henryka Flamego „Bartka”, którzy próbując przedostać się na Zachód, pomimo obietnic komunistów, zginęli zamordowani w czasie snu w okolicach Starego Grodkowa na Opolszczyźnie.

Prezes Szarek dodał, że dzisiejszy dzień oraz 1 marca (Narodowy dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych – przyp. red.) – jest zwycięstwem naszej pamięci. Nie możemy nie pamiętać, tu w tym miejscu Europy, w tej stolicy, gdzie tyle jest miejsc naznaczonych krwią naszych przodków – i to nie jest przenośnia – podkreślił.
Przypomniał słowa zmarłej przed dwoma tygodniami prof. Barbary Otwinowskiej, badaczki filologii polskiej, żołnierza AK, uczestniczki Powstania Warszawskiego, Kustosza Pamięci Narodowej, która w 1989 r. powiedziała, „że w latach 40. komuniści przeprowadzili skutecznie wymianę polskiej inteligencji”. – Musimy zatem wrócić do Polski, która ukształtowała naszych bohaterów. Oni zostali wychowani na legendzie obrony Lwowa, bitew pod Łowczówkiem, Kostiuchnówką czy Zadworzem. Na legendzie żołnierzy Powstania Styczniowego – apelował dr Szarek.

Prezes IPN podkreślił, że w przypadający za miesiąc Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych, ustanowiony w rocznicę egzekucji przez komunistów płk. Łukasza Cieplińskiego i jego współpracowników z IV Zarządu Zrzeszenia WiN młodzież pokaże chęć niesienie w przyszłość ideałów, za które ginęły ofiary komunistycznego reżimu.

Noty poświadczające identyfikacje oraz zdjęcia z twarzami ofiar odbierali członkowie rodzin. Odczytywany był krótki biogram każdej z ofiar. Ich pamięć uczczono sygnałem „Cisza”.
W uroczystości wzięli udział członkowie rodzin zidentyfikowanych ofiar, przedstawiciele władz, parlamentu, wojska oraz duchowni.

***

Biogramy odnalezionych za IPN:

Edward Bukowski, pseud. „Mruk”, „Gruby”, „Cichy”

Urodził się 4 maja 1923 r. w m. Biadaczka w pow. Lubartów, był synem Jana i Zofii z d. Marzec. W okresie okupacji niemieckiej służył w Oddziale Specjalnym BCh Jana Flisiaka „Chłopickiego”. W sierpniu 1944 r. został powołany do służby w WP, skąd zdezerterował we wrześniu i dołączył do oddziału „Chłopickiego”, podporządkowanego wówczas AK. W okresie amnestii z sierpnia 1945 r. ujawnił się i został ponownie wcielony do wojska, z którego zdezerterował w październiku. Wiosną 1946 r. dołączył do oddziału Kazimierza Woźniaka „Szatana” z Obwodu WiN Lubartów, a gdy ten przeszedł pod komendę mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory”, został przydzielony do oddziału kpt. Stanisława Łukasika „Rysia”. W czasie amnestii w 1947 r. nie ujawnił się i wyjechał na teren pow. przasnyskiego. Wiosną 1948 r. dołączył do oddziału WiN ppor. Mieczysława Pruszkiewicza „Kędziorka”, zaś latem 1949 r. przeszedł do grupy Edwarda Kalickiego „Małego”. 10 czerwca 1951 r. został otoczony na kwaterze we wsi Lipniak w pow. lubelskim przez Grupę Operacyjną UB-KBW. W czasie walki został ciężko ranny odłamkiem granatu w głowę i aresztowany. Nieprzytomnego przewieziono do szpitala więziennego na Zamku w Lublinie. Pomimo ciężkiej rany poddano go brutalnemu śledztwu. Wyrokiem WSR w Lublinie z 5 czerwca 1953 r. został skazany na karę śmierci, którą wykonano 12 stycznia 1954 r. Był ostatnim więźniem straconym na Zamku w Lublinie.

Szczątki Edwarda Bukowskiego odkryto w październiku 2017 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na Cmentarzu Rzymskokatolickim przy ul. Unickiej w Lublinie.

Ignacy Długołęcki, pseud. „Jerzy”

Urodził się 30 lipca 1928 r. w m. Stara Wieś w pow. ostrołęckim, był synem Stanisława i Anny z d. Borkowskiej. W sierpniu 1947 r. wstąpił do oddziału Witolda Boruckiego pseud. „Dąb”, stojącego na czele Komendy Powiatu „Mściciel”, obejmującej część pow. Przasnysz i Maków Maz., która podlegała Komendzie XVI Okręgu Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Został przydzielony do drugiej drużyny, dowodzonej przez Eugeniusza Lipińskiego pseud. „Mrówka”. Brał udział w akcjach zbrojnych na posterunki MO oraz wymierzonych przeciwko funkcjonariuszom UB. 7 lipca 1948 r. w trakcie starcia z oddziałem wojska w okolicy wsi Jaciążek w pow. makowskim został postrzelony i aresztowany. WSR w Warszawie wyrokiem z 23 grudnia 1948 r. skazał go na karę śmierci, która została wykonana 5 marca 1949 r. w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.

Szczątki Ignacego Długołęckiego zostały odnalezione w sierpniu 2012 r. w wyniku prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN w terenie kwatery „Ł” Cmentarza Powązkowskiego w Warszawie.

Zofia Ginter, pseud. „Baśka”

Urodziła się 14 grudnia 1907 r. w Białymstoku, była córką Zenona i Heleny. W okresie okupacji niemieckiej zaangażowała się w działalność konspiracyjną jako telegrafistka oraz łączniczka Obszaru AK Białystok. Została zatrzymana przez żandarmerię niemiecką w lipcu 1942 r. we własnym mieszkaniu przy ul. Augustowskiej, które było jednym z lokali konspiracyjnych. Trafiła do więzienia w Białymstoku. Rozstrzelano ją 5 listopada 1942 r., wraz z 24 Polakami, w odwecie za ucieczkę z aresztu Gestapo oficerów sztabu Obszaru AK Białystok i zabicie niemieckiego strażnika pocztowego.

Szczątki Zofii Ginter zostały odnalezione w maju 2014 r. w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na terenie Aresztu w Białymstoku.

Zygmunt Góralski, pseud. „Chmura”

Urodził się 10 kwietnia 1930 r. w Żninie, był synem Antoniego i Pelagii z d. Pawłowskiej. W latach 1942–1948 przebywał w rodzinnym mieście, pracując w gospodarstwie rolnym, a także jako siodlarz. W marcu 1949 r. został przyjęty do pracy w Powiatowym Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Żninie, a od 1 kwietnia 1949 r. był strażnikiem więziennym w więzieniu w Wągrowcu. W maju 1950 r. przystąpił za namową Zygmunta Biskupa do organizacji antykomunistycznej – Pierwszy Pluton Szturmowy AK Ziemi Wielkopolskiej, działającej na terenie Wągrowca i Chodzieży. 18 czerwca 1950 r. umożliwił ucieczkę z więzienia w Wągrowcu dwóm osadzonym za nielegalne posiadanie broni oraz znieważenie portretu Józefa Stalina. Wspólnie zbiegli do lasu w okolicy Żnina, gdzie jednak nie udało im się przyłączyć do oddziału partyzanckiego. Od października 1950 r. do jesieni 1951 r. ukrywał się w ziemiance w lesie, gdzie jedzenie dostarczali mu ojciec i brat, a potem u rodziców w Żninie. W wyniku przeprowadzonej obławy został aresztowany 19 maja 1952 r. i osadzony w areszcie WUBP w Poznaniu. Wojskowy Sąd Rejonowy w Poznaniu 18 października 1952 r. skazał Góralskiego na karę śmierci, która została wykonana 30 marca 1953 r. w więzieniu w Poznaniu.

Szczątki Zygmunta Góralskiego odkryto w lipcu 2017 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na Cmentarzu Miłostowo w Poznaniu.

Stanisława Gwoździej, pseud. „Sława”

Urodziła się 24 czerwca 1916 r. w Białymstoku, była córką Jana i Józefy. Po ukończeniu Państwowego Żeńskiego Gimnazjum im. Anny Jabłonowskiej rozpoczęła pracę urzędniczki. Jej narzeczony por. Franciszek Majewski pełniący służbę w 42 pułku piechoty, po agresji sowieckiej w 1939 r. został aresztowany i zginął w Katyniu. „Sława” zaangażowała się w działalność konspiracyjną, pełniąc funkcję łączniczki. Została zatrzymana przez żandarmerię niemiecką w lipcu 1942 r. w mieszkaniu przy ul. Kamiennej i trafiła do więzienia w Białymstoku. 5 listopada 1942 r., wraz z 24 Polakami, rozstrzelano ją w odwecie za ucieczkę z aresztu Gestapo oficerów sztabu Obszaru AK Białystok i zabicie niemieckiego strażnika pocztowego.

Szczątki Stanisławy Gwoździej zostały odnalezione w maju 2014 r. w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na terenie Aresztu w Białymstoku.

Bronisław Klimczak, pseud. „Sokół”

Urodził się 28 sierpnia 1913 r. w Rędzinach, pow. Częstochowa, był synem Wawrzyńca i Eleonory z d. Anzorge. W latach 1935–1939 pełnił służbę wojskową. Ukończył podoficerką Szkołę Piechoty przy 80 pułku piechoty w Słonimiu, a w 1936 r. – podoficerską Szkołę Artylerii 20 Pułku Artylerii Lekkiej w Baranowiczach. W latach 1937–1938 rozwijał karierę w podoficerskiej Szkole Zawodowej w Bydgoszczy. W 1939 został awansowany do stopnia podporucznika. W trakcie kampanii wrześniowej walczył pod Mławą oraz Kutnem i został ranny w trakcie obrony Warszawy. Po ucieczce z obozu przejściowego w Skierniewicach wstąpił w listopadzie 1939 r. do konspiracyjnej organizacji Polski Związek Wojskowy, pełnił m.in. funkcję komendanta okręgu. W marcu 1942 r. został aresztowany przez warszawskie Gestapo. Po pobycie na Pawiaku został osadzony na Majdanku, skąd w 1944 r. przeniesiono go do Gross-Rosen, a w 1945 r. do obozu w Litomierzycach w Czechach. W maju 1945 r. powrócił do Polski i zamieszkał w Słupsku. Tam we wrześniu wstąpił do MO, pełnił funkcję komendanta I posterunku, skąd już w grudniu został zwolniony. Następnie podejmował się różnych zajęć, prowadząc kiosk oraz zatrudniając się w elektrowni. W 1948 r. przeprowadził się do Szczecina, gdzie pracował m.in. w Zjednoczeniu Energetycznym oraz Komendzie Wojewódzkiej organizacji „Służba Polsce”. Bronisław Klimczak został aresztowany przez funkcjonariuszy WUBP w Szczecinie 19 listopada 1949 r. pod zarzutem współpracy z wywiadem francuskim. WSR w Szczecinie skazał go na karę śmierci, która została wykonana 12 grudnia 1950 r. w więzieniu w Kielcach, przy ul. Zamkowej.

Szczątki Bronisława Klimczaka zostały odnalezione w listopadzie 2016 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na terenie Cmentarzu na Piaskach w Kielcach.

Jan Kmiołek, pseud. „Wir”, „Fala”, „Mazurek”

Urodził się 22 lutego 1919 r. w m. Rząśnik w pow. wyszkowskim, był synem Władysława i Marianny z d. Palasek. Jesienią 1941 r. wstąpił do ZWZ-AK w obwodzie Pułtusk, pełnił funkcję łącznika z organizacjami konspiracyjnymi na terenach wcielonych do Rzeszy i w Generalnym Gubernatorstwie. W tym okresie był dwukrotnie aresztowany i przebywał w obozach karnych w Pułtusku i Ciechanowie. Po zakończeniu okupacji niemieckiej kontynuował działalność konspiracyjną w Obwodzie WiN Ostrów Mazowiecka. W tym okresie brał udział m.in. w akcji na więzienie w Pułtusku w listopadzie 1946 r., w wyniku której uwolniono ponad 70 więźniów. W kwietniu 1947 r. ujawnił się, jednak wkrótce wznowił działalność niepodległościową, organizując w maju tego roku oddział, który jesienią 1948 r. wszedł w skład „XV” Okręgu NZW. W lipcu 1949 r. stracił kontakt z organizacją i rozpoczął samodzielne dowodzenie oddziałem, który operował na terenie powiatów: pułtuskiego, ostrowskiego, ostrołęckiego i makowskiego. W okresie swojej działalności w latach 1947–1951 oddział Jana Kmiołka przeprowadził ok. 100 akcji zbrojnych. Kmiołek został aresztowany 27 sierpnia 1951 r. w Katowicach. Wyrokiem z 3 kwietnia 1952 r. WSR w Warszawie na sesji wyjazdowej w Pułtusku skazał „Wira” na 28-krotną karę śmierci, którą wykonano 7 sierpnia 1952 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie.

Szczątki Jana Kmiołka zostały odnalezione w maju 2017 r. wyniku prac prowadzonych przez IPN na terenie kwatery „Ł” Cmentarza Powązkowskiego w Warszawie.

Stefan Komar

Urodził się 15 grudnia 1904 r. w Radomiu. Był żołnierzem zawodowym Korpusu Ochrony Pogranicza. W 1929 r. pełnił służbę w 26 Batalionie KOP „Żytyń”, w 1931 r. został przeniesiony do 4 Szwadronu KOP „Niewirków”, w 1932 r. – do Batalionu KOP „Huszcza”, natomiast w 1934 r. – do Batalionu KOP „Budsław”, które to bataliony wchodziły w skład Brygady KOP „Wołyń”. W 1938 r. odbył kurs udoskonalający w Centralnej Szkole Podoficerskiej KOP dla podoficerów, który ukończył z wynikiem dobrym. W 1939 r. pełnił funkcję dowódcy strażnicy „Pohost” kompanii granicznej KOP „Dołhinów”. Po agresji sowieckiej we wrześniu 1939 strażnice kompanii były atakowane przez pododdziały 14 oddziału ochrony pogranicza NKWD. Żołnierze strażnicy „Pohost” podjęli walkę, w wyniku której poległ jej dowódca.

Szczątki Stefana Komara zostały odnalezione w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN w m. Pohost w gm. Dołhinów na terenie Białorusi we wrześniu 2017 r.

Franciszek Konior, pseud. „Rekin”

Urodził się 30 marca 1926 r. w m. Cięcina pow. Żywiec, był synem Józefa i Karoliny. W latach 1945–1946 był żołnierzem zgrupowania Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem Henryka Flamego pseud. „Bartek”, działającego na terenie pow. bielskiego, cieszyńskiego, żywieckiego i pszczyńskiego. Został zamordowany w wyniku operacji przeprowadzonej przez organy bezpieczeństwa we wrześniu 1946 r.

Szczątki Franciszka Koniora ostały odnalezione w marcu 2016 r. w wyniku prac prowadzonych przez IPN na terenie Starego Grodkowa.

Tadeusz Kowalczuk, pseud. „Marek”

Urodził się 20 grudnia 1929 r. w Białymstoku, był synem Antoniego i Albiny z d. Bogusz. W 1951 r. wstąpił do podziemnej organizacji antykomunistycznej Krajowy Ośrodek – „Kraj”, założonej w 1949 r. przez żołnierza AK Andrzeja Sobotę pseud. „Zenon Tomaszewski”. Należał do komórki katowickiej o krypt. „Kalina”. W czerwcu 1952 r. został aresztowany w Zabrzu, wyrokiem z 22 września 1952 r. WSR w Warszawie skazał go karę śmierci, którą wykonano 13 maja 1953 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie.

Szczątki Tadeusza Kowalczuka zostały odnalezione w maju 2017 r. w wyniku prac prowadzonych przez IPN na terenie kwatery „Ł” Cmentarza Powązkowskiego w Warszawie.

Wanda Krawczyńska, pseud. „Kajtek”

Urodziła się 29 sierpnia 1909 r. w Nowym Sączu, była córką Feliksa i Karoliny. Pracowała jako urzędniczka poczty w Krakowie. Sprowadzona do pracy konspiracyjnej w Białymstoku, wypełniała zadania łączniczki. Została zatrzymana przez żandarmerię niemiecką w lipcu 1942 r. w mieszkaniu Zofii Ginter przy ul. Augustowskiej i trafiła do więzienia w Białymstoku, gdzie 5 listopada 1942 r., wraz z 24 Polakami, została rozstrzelana w odwecie za ucieczkę z aresztu Gestapo oficerów sztabu Obszaru AK Białystok i zabicie niemieckiego strażnika pocztowego.

Szczątki Wandy Krawczyńskiej zostały odnalezione w maju 2014 r. w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na terenie Aresztu w Białymstoku.

Józef Maślanka, pseud. „Borsuk”, ur. w 1921 r. w Ciścu pow. Żywiec, s. Ignacego i Wiktorii z d. Gregorek
Karol Maślanka, pseud. „Tygrys”, ur. w 1923 r. w Ciścu pow. Żywiec, s. Ignacego i Wiktorii z d. Gregorek

Obaj bracia byli w latach 1945–1946 żołnierzami zgrupowania Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem Henryka Flamego pseud. „Bartek”, działającego na terenie pow. bielskiego, cieszyńskiego, żywieckiego i pszczyńskiego. Zostali zamordowani w wyniku operacji „Lawina” przeprowadzonej przez organy bezpieczeństwa we wrześniu 1946 r.

Zniszczone w wyniku eksplozji szczątki jednego z braci zostały odnalezione w marcu 2016 r. w wyniku prac prowadzonych przez IPN na terenie Starego Grodkowa. Na podstawie badań genetycznych nie można jednak określić, do którego z braci Maślanków należą zidentyfikowane szczątki.

Stanisław Michowski

Urodził się 5 listopada 1900 r. na stacji kolejowej Inokientiewskaja k. Irkucka, był synem Józefa i Kazimiery z d. Bartold (ojciec pracował jako urzędnik przy budowie kolei transsyberyjskiej i chińsko-mandżurskiej). W 1922 r. powrócił do Polski i rozpoczął studia na UW. W 1924 r. wstąpił do wojska i ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Warszawie. Po odbyciu studiów w Oficerskiej Szkoły Lotnictwa w Grudziądzu pełnił w latach 1927–1933 służbę w 3 pułku lotniczym w Poznaniu, a następnie w Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Dęblinie. W 1938 r. rozpoczął studia w Wyższej Szkole Lotniczej w Warszawie, po ukończeniu której dostał przydział do 1 pułku lotniczego w Warszawie. We wrześniu 1939 r. pełnił służbę w brygadzie bombowej jako oficer informacyjny. W październiku 1939 r. uciekł z obozu internowanych w Rumunii i przedostał się do Francji. W marcu 1940 r. objął funkcję dowódcy eskadry w I dywizjonie bombowym w Clermond-Ferrand. Po upadku Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w 305 Dywizjonie Bombowym Ziemi Wielkopolskiej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Do marca 1943 r. wykonał 26 lotów bojowych nad Niemcy, Francję i Włochy. W dowód uznania za czyny bojowe Stanisław Michowski został odznaczony w 1943 r. orderem Virtuti Militari V kl. Następnie był wykładowcą w Wyższej Szkole Lotniczej Polskich Sił Powietrznych. W maju 1947 r. powrócił do kraju i został powołany do służby w wojsku. Rozpoczął pracę w Oddziale II Sztabu Generalnego WP w sekcji sił powietrznych. W 1948 r. został awansowany do stopnia ppłk. 28 listopada 1951 r. aresztowany przez Informację Wojskową i fałszywie oskarżony o spisek w wojsku. Najwyższy Sąd Wojskowy wyrokiem z 12 maja 1952 r. skazał go na karę śmierci, która została wykonana 7 sierpnia 1952 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie.

Szczątki Stanisława Michowskiego zostały odnalezione w maju 2017 r. w wyniku prac prowadzonych przez IPN na terenie kwatery „Ł” Cmentarza Powązkowskiego w Warszawie.

Stanisław Mierzwiński, pseud. „Michał”

Urodził się 5 stycznia 1922 r. w Warszawie, był synem Stanisława i Marii z d. Dymowskiej. W latach 1934–1937 uczęszczał do Korpusu Kadetów nr 1 we Lwowie oraz Korpusu Kadetów nr 3 w Rawiczu. W sierpniu 1939 r. zgłosił się na ochotnika do wojska. W trakcie kampanii wrześniowej brał udział w walkach, pełniąc służbę w 58 Pułku Piechoty Wielkopolskiej. Po zwolnieniu z niewoli powrócił do Poznania, gdzie w listopadzie 1939 r. zaangażował się w działalność konspiracyjną. W 1940 r. w Krakowie rozpoczął współpracę z Narodową Organizacją Wojskową, zajmując się drukowaniem i kolportażem prasy podziemnej. Po podpisaniu umowy scaleniowej Mierzwiński przeszedł do AK. W maju 1944 został awansowany do stopnia porucznika i po przeniesieniu do obwodu Myślenice objął dowództwo nad oddziałem partyzanckim, który został rozwiązany w styczniu 1945 r. W marcu 1945 r. wrócił do Poznania i organizował „Drużyny Bojowe” Stronnictwa Narodowego. W lipcu 1945 r. Mierzwińskiego aresztowano w Krakowie, jednakże po ogłoszeniu amnestii został zwolniony w listopadzie tego roku. Nawiązał kontakt z działaczami Stronnictwa Narodowego. W czerwcu 1946 r. przedostał się do Belina i wstąpił do dywizji gen. Maczka. Od września 1946 do kwietnia 1947 r. pełnił funkcję łącznika siatki wywiadowczej „rządu londyńskiego” na terenie angielskiej strefy okupacyjnej. Następnie od kwietnia do października 1947 r. – kierownika komórki legalizacyjnej, zajmującej się zaopatrywaniem w dokumenty kurierów wysyłanych do kraju. W listopadzie 1947 r. wraz z Janem Kaimem wrócił do kraju z zamiarem zorganizowania struktur Stronnictwa Narodowego. Działalność została przerwana aresztowaniem 10 grudnia w Poznaniu. WSR w Warszawie wyrokiem z 4 grudnia 1948 r. skazał go na karę śmierci, która została wykonana 18 lutego 1949 r. w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.

Szczątki Stanisława Mierzwińskiego zostały odnalezione w sierpniu 2012 r. w wyniku prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na terenie kwatery „Ł” Cmentarza Powązkowskiego w Warszawie.

Lech Karol Neyman, pseud. „Butrym” „Domarat”, „Wacław Górnicki”

Urodził się 7 lutego 1908 r. w Poznaniu, był synem Teodora i Marty z d. Marczyńskiej. W 1932 r. ukończył studia na Wydziale Prawno-Handlowym Uniwersytetu Poznańskiego, uzyskując tytuł magistra. Od 1934 r. był związany z ruchem narodowym, wstąpił do Obozu Radykalno-Narodowego. Brał udział w wojnie obronnej 1939 r. w stopniu ppor. rez. w 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej, będąc kilkakrotnie ranny. W okresie okupacji zaangażował się w działalność konspiracyjną obozu narodowego jako członek Grupy „Szańca”. Po utworzeniu NSZ zajmował się m.in. tworzeniem struktur terenowych NSZ, pełniąc od września do 1944 r. do stycznia 1945 r. funkcję komendanta Okręgu Krakowskiego, oraz był organizatorem struktur na Pomorzu i Śląsku (od kwietnia 1945 r. był komendantem Okręgu Pomorze NSZ z siedzibą w Poznaniu). Był także autorem wielu publikacji konspiracyjnych oraz redaktorem pisma wydawanego przez NSZ „Naród i Wojsko”. Został aresztowany 15 lutego 1947 r. wraz ze Stanisławem Kasznicą, ostatnim komendantem NSZ. Wyrokiem z 2 marca 1948 r. WSR w Warszawie skazał Neymana na karę śmierci, którą wykonano 12 maja 1948 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie.

Szczątki Lecha Neymana zostały odnalezione w lipcu 2012 r. w wyniku prac prowadzonych przez IPN na terenie kwatery „Ł” Cmentarza Powązkowskiego w Warszawie. W 2009 r. został odznaczony pośmiertnie przez Prezydenta RP Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

Bolesław Ogrodnik

Urodził się 10 lutego 1906 r. w Białymstoku, był synem Bolesława i Teofili. W okresie od 1927 roku do wybuchu wojny pełnił służbę jako zawodowy podoficer w 14 Dywizjonie Artylerii Konnej. Brał udział w wojnie obronnej we wrześniu 1939 r. Od sierpnia 1941 r. włączył się w działalność konspiracyjną, w trakcie której awansowano go do stopnia podporucznika. Ogrodnik został zatrzymany przez Niemców 4 listopada 1942 r. i osadzony w więzieniu w Białymstoku, gdzie następnego dnia wraz z 24 Polakami został rozstrzelany w odwecie za ucieczkę z aresztu Gestapo oficerów sztabu Obszaru AK Białystok i zabicie niemieckiego strażnika pocztowego.

Szczątki Bolesława Ogrodnika zostały odnalezione w maju 2014 r. w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na terenie Aresztu w Białymstoku

Michał Pajestka, pseud. „Leszczyna”

Urodził się 11 sierpnia 1925 r. w m. Cisiec w pow. żywieckim, był synem Leona i Barbary z d. Kubicy. W latach 1945–1946 był żołnierzem zgrupowania Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem Henryka Flamego pseud. „Bartek”, działającego na terenie pow. bielskiego, cieszyńskiego, żywieckiego i pszczyńskiego. Został zamordowany w wyniku operacji „Lawina” przeprowadzonej przez organy bezpieczeństwa we wrześniu 1946 r.

Zniszczone w wyniku eksplozji szczątki Michała Pajestki zostały odnalezione w marcu 2016 r. w wyniku prac prowadzonych przez IPN na terenie Starego Grodkowa.

Lech Rajchel, pseud. „Wariat”

Urodził się 9 marca 1929 r. we Włocławku, był synem Józefa i Weroniki z d. Krygier. W kwietniu 1946 r. wstąpił do oddziału Konspiracyjnego Wojska Polskiego pod dowództwem Adama Dulęby pseud. „Jur”. W marcu 1947 r. ujawnił się przed PUBP w Radomsku. Rozpoczął służbę w marynarce wojennej, którą ukończył w 1949 r. Następnie zatrudnił się na statku rybackim. We wrześniu 1951 r., podczas postoju w porcie w Kilonii, nie powrócił na pokład i zgłosił się do ośrodka wywiadowczego Barkhausen, gdzie początkowo pełnił służbę w kompanii wartowniczej. Po przejściu kursu szpiegowskiego został w maju 1952 r. po raz pierwszy przerzucony w okolice Wrocławia z rozkazem zorganizowania siatki szpiegowskiej oraz skrzynki kontaktowej dla ośrodka w Barkhausen, jak również zbierania informacji m.in. o stacjonujących jednostkach wojskowych. Został aresztowany w czerwcu 1953 r. podczas ponownej próby przedostania się na teren Polski i oskarżony o szpiegostwo. Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie wyrokiem z 27 listopada 1953 r. skazał Rajchla na karę śmierci, która została wykonana 4 marca 1954 r. w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.

Szczątki Lecha Rajchela zostały odnalezione w październiku 2016 r. w wyniku prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na terenie kwatery „Ł” Cmentarza Powązkowskiego w Warszawie.

Franciszek Rotmański

Urodził się w 1898 r. w Krasnymstawie, był synem Stanisława i Julii. Przed wojną był właścicielem zakładów produkujących artykuły chemiczne gospodarstwa domowego, m.in. mydła. Był także autorem „Księgi Adresowo-Handlowej miasta Białegostoku na lata 1932–1933”. Na przełomie 1942 i 1943 roku został aresztowany przez Niemców i osadzony w więzieniu w Białymstoku, gdzie zmarł wiosną 1943 r. na tyfus.

Szczątki Franciszka Rotmańskiego zostały ekshumowane we wrześniu 2015 r. w trakcie prac realizowanych przez IPN na terenie Aresztu w Białymstoku

Stanisław Samiec, pseud. „Pasek”

Urodził się 14 marca 1925 r. w m. Łykoszyn, pow. Tomaszów Lub., był synem Stefana i Pauliny z d. Byry. W okresie okupacji niemieckiej należał do AK, służył w tzw. „Żelaznej Kompanii” – oddziale partyzanckim Andrzeja Dżygały pseud. „Korczak”. Po wkroczeniu Sowietów pozostał w konspiracji, był współpracownikiem oddziału AK-WiN Jana Leonowicza „Burty”. Jesienią 1946 r., zagrożony aresztowaniem, dołączył do jego grupy. W czasie amnestii 1947 r. nie ujawnił się. Po śmierci „Burty” służył w oddziale Jana Turzynieckiego „Mogiłki”, w którym dowodził jednym z patroli. 30 września 1952 r. został otoczony ze swoim pododdziałem we wsi Przewodów w pow. tomaszowskim przez grupę operacyjną UB-KBW. W wyniku walki poległ Bolesław Ożóg „Jaskółka”, zaś ciężko ranny Stanisław Samiec wraz ze Stanisławem Bednarczykiem zostali ujęci i aresztowani. Samiec, który w wyniku postrzału w kręgosłup był sparaliżowany od klatki piersiowej w dół, został najpierw przewieziony do siedziby PUBP w Tomaszowie Lubelskim, a następnie przetransportowany na oddział szpitalny więzienia na Zamku w Lublinie. Leczony był tylko ambulatoryjnie i zmarł w wyniku odniesionych ran 18 października 1952 r.

Szczątki Stanisława Samca odkryto w listopadzie 2017 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na Cmentarzu przy ul. Unickiej w Lublinie.

Franciszek Sinica

Urodził się 17 września 1902 r. na Łotwie, był synem Franciszka i Emilii. Pełnił funkcję urzędnika kolejowego w Białymstoku i harcmistrza drużyn kolejowych oraz był członkiem Komendy Białostockiej Chorągwi Harcerzy. Po wybuchu wojny zaangażował się w działalność konspiracyjną w Harcerskiej Organizacji Niepodległościowo-Wojskowej, Szarych Szeregach oraz ZWZ-AK. Zimą 1941 r. został aresztowany przez Sowietów i skazany 13 lutego 1941 r. przez Trybunał Wojskowy w Baranowiczach na karę śmierci, którą złagodzono do 10 lat łagru. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej wydostał się na wolność i powrócił do pracy konspiracyjnej. 22 października 1942 r. został zatrzymany przez Niemców i osadzony w więzieniu w Białymstoku. 5 listopada 1942 r., wraz z 24 Polakami, został rozstrzelany w odwecie za ucieczkę z aresztu Gestapo oficerów sztabu Obszaru AK Białystok i zabicie niemieckiego strażnika pocztowego.

Szczątki Franciszka Sinicy zostały odnalezione w maju 2014 r. w trakcie prac ekshumacyjnych realizowanych przez IPN na terenie Aresztu w Białymstoku.

Stefania Zarzycka

Urodziła się 3 lutego 1919 r. w m. Janówek Czernikowski w pow. Opatów, była córką Michała i Katarzyny z d. Filipczak. Od wiosny 1946 r. współpracowała wraz z mężem Władysławem z oddziałem kpt. Zdzisława Brońskiego „Uskoka”. W ich zabudowaniach, zlokalizowanych w kolonii Łuszczów w pow. Lublin, wielokrotnie kwaterowali partyzanci, m.in. mjr Hieronim Dekutowski „Zapora” ze swoim sztabem. Gospodarze należeli do najofiarniejszych i najbardziej zaufanych współpracowników „Uskoka”. Po amnestii z 1947 r. kwatera u Zarzyckich stała się jednym z dwóch najważniejszych miejsc schronienia oddziału. Od lata 1948 r. odbywały się tutaj regularne, comiesięczne spotkania komendanta z kadrą grupy, a partyzanci nazywali ja „koszarami” lub „koszarami partyzanckimi”. Na przełomie marca i kwietnia 1949 r. WUBP w Lublinie zlokalizował kwaterę i uzyskał informację o mającej się tam odbyć koncentracji. Na podstawie pozyskanych danych grupa operacyjna UB-MO-KBW otoczyła w nocy z 2 na 3 kwietnia 1949 r. gospodarstwo. W domu Zarzyckich przebywali wówczas Zdzisław Broński „Uskok”, Stanisław Kuchciewicz „Wiktor” i Edward Taraszkiewicz „Żelazny”. Pomimo zaciągniętego szczelnie okrążenia, partyzantom udało się wydostać z budynku i przedrzeć przez pierścień obławy, jednak aresztowano dwójkę gospodarzy. Stefania była wówczas w ósmym miesiącu ciąży. Została przewieziona do Lublina i osadzona w areszcie śledczym w więzieniu na Zamku. Pomimo zaawansowanej ciąży kobieta została poddana przesłuchaniom, połączonymi z torturami fizycznymi i psychicznymi. 9 maja 1949 r. umieszczono Zarzycką na oddziale szpitalnym więzienia na Zamku, gdzie 29 maja 1949 r. urodziła córkę i półtorej godziny po porodzie zmarła.

Szczątki Stefanii Zarzyckiej odkryto w październiku 2017 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na Cmentarzu Rzymskokatolickim przy ul. Unickiej w Lublinie