Warszawa: wręczenie patentów oficerskich duchownym z kompanii kleryckich

Biskup polowy Józef Guzdek celebrował Mszę św. w intencji żołnierzy-alumnów, którzy w latach 1959-1980 odbywali przymusową służbę wojskową w tzw. kompaniach kleryckich. – Przymusowy pobyt w wojsku był czasem represji, poniżania waszej godności i próbą łamania waszych sumień. Jednak oparliście się tej próbie i wyszliście zwycięsko z tamtych doświadczeń – mówił w homilii bp Guzdek. Po zakończeniu Eucharystii minister obrony narodowej Antoni Macierewicz wręczył patenty oficerskie 163 księżom. Byli klerycy-alumni modlili się m.in. w intencji premier Beaty Szydło oraz osób poszkodowanych we wczorajszym wypadku samochodowym.

Msza św. rozpoczęła się od wprowadzenia sztandaru Wojska Polskiego i odśpiewania Mazurka Dąbrowskiego.

W homilii bp Guzdek wspomniał postać kard. Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski i okres jego internowania. Biskup polowy przypomniał, że to właśnie w czasie internowania kard. Wyszyński napisał program dla Kościoła w Polsce „z nadzieją, że ostateczne zwycięstwo przyjdzie przez Maryję”. – Postanowił, by kopia obrazu Matki Bożej z Jasnej Góry zaczęła nawiedzać parafie, wioski i miasta w celu przygotowania narodu do uroczystych obchodów milenium chrztu Polski – powiedział.

Biskup Guzdek podkreślił, że kolejnym uderzeniem w Kościół było utworzenie, wbrew wcześniejszym porozumieniom, jednostek do których przymusowo wcielano studentów diecezjalnych i zakonnych seminariów duchownych. – Przymusowy pobyt w wojsku był czasem represji, poniżania waszej godności i próbą łamania waszych sumień. Jednak oparliście się tej próbie i wyszliście zwycięsko z tamtych doświadczeń. Zyskaliście wiele. Nie tylko umocniliście się w wierności Bogu, Kościołowi i Ojczyźnie, ale niejako od środka poznaliście śmiertelnego wroga, jego metody i ludzi służących bezbożnej ideologii – powiedział.

Zdaniem ordynariusza wojskowego służba w kompaniach kleryckich zamiast złamać przyszłych kapłanów, pozwoliła zdobyć doświadczenie funkcjonowania aparatu bezpieczeństwa, którego celem było zniszczenie Kościoła i duchowe zniewolenie całego narodu.

Biskup Guzdek podkreślił, że to dzięki posłudze księży z kleryckich kompanii „wielu odzyskiwało wewnętrzną wolność i podejmowało próbę zmagania się z mocami ciemności”. – Macie za sobą doświadczenie Wielkiego Piątku. Wasza miłość do Boga i wierność Ojczyźnie zostały wypróbowane jak złoto w tyglu. Przymusowa służba wojskowa i związane z nią upokorzenia, a następnie praca duszpasterska, której często towarzyszyły szykany władzy ludowej, ostatecznie przyniosły błogosławiony owoc – powiedział.

Na koniec prosił księży-alumnów, aby patenty oficerskie przyjęli „jako wyraz uznania i wdzięczności polskiego państwa za to, co uczynili dla jego zmartwychwstania do wolności i suwerenności”.

We Mszy św. uczestniczyli minister Antoni Macierewicz, gen. broni Leszek Surawski, szef Sztabu Generalnego, gen. dyw. Jan Śliwka, zastępca Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych, gen. bryg. Robert Głąb, dowódca Garnizonu Warszawa, gen. bryg. pil. Tadeusz Mikutel, szef sztabu Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych, Radosław Peterman, dyrektor Departamentu Kadr, rodziny i przyjaciele nominowanych na pierwszy stopień oficerski księży.

Po zakończeniu Eucharystii odczytano postanowienie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy o mianowaniu księży-alumnów na pierwszy stopień oficerski i wręczone zostały przez ministra Macierewicza oraz bp. Guzdka patenty oficerskie.

– Tak jak przywracamy dzisiaj do polskiej tradycji, do znaków polskiej armii, do jej historii i fundamentów żołnierzy niezłomnych, tak przywracamy też księży niezłomnych – mówił Antoni Macierewicz. Minister obrony narodowej przypomniał, że o sile armii nie stanowi mundur, uzbrojenie, ale duch i wartości, którym żołnierze służą.

Minister Macierewicz zaznaczył, że z dumą wręczał patenty podpisane przez prezydenta RP, dziękował za służbę i gratulował wejścia do korpusu oficerskiego – Jesteście Polsce i polskiej armii potrzebni. Polska armia jest dumna, że ma takich oficerów, że mieliśmy ich zawsze. Dzisiaj tylko poświadczamy, że jesteście solą ziemi i solą polskiej armii, że jesteście jej prawdziwym korpusem oficerskim – powiedział.

W imieniu nowomianowanych głos zabrał ks. ppor. rez. Jan Byrski, który wyraził wdzięczność prezydentowi Dudzie, ministrowi Macierewiczowi, bp. Guzdkowi oraz wszystkim tym, którzy przyczynili się do przeprowadzenia uroczystości. – W czasie służby wojskowej często przypominaliśmy naszym przełożonym, że jesteśmy tu bezprawnie, że władze PRL nie przestrzegają zawartych przez siebie porozumień z Kościołem Katolickim. Dziś mamy tę wielką, zbiorową satysfakcję, na którą czekaliśmy od 1989 roku, że państwo Polskie powraca do normalności. Mianowanie na stopień podporucznika rezerwy jest gestem sprawiedliwości i uhonorowaniem przez Polskę duchownych, którzy jako alumni zostali powołani do odbycia służby wojskowej. Oto jest dzień, który dał nam Pan – powiedział.

Chór Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego odśpiewał „Hymn do miłości Ojczyzny”.

Na koniec głos zabrał bp Józef Guzdek, który podziękował ministrowi Anotniemu Macierewiczowi za obecność i wręczenie patentów, dyrektorowi Radosławowi Petermanowi za przeprowadzenie przez procedurę mianowania na stopień podporucznika oraz alumnom – żołnierzom za ich „wierność Bogu, Ojczyźnie i Kościołowi”. – Pozostali wierni tym najwyższym wartościom i zasiewali je przez wiele długich lat w serca naszych rodaków. To dzień waszego zwycięstwa, triumfu – powiedział. Poprowadził modlitwę w intencji premier Beaty Szydło oraz wszystkich poszkodowanych w wypadku samochodowym.

Po zakończeniu uroczystości minister Antoni Macierewicz, bp Józef Guzdek i Radosław Peterman, dyrektor Departamentu Kadr MON złożyli kwiaty i znicze pod tablicą smoleńską, znajdującą obok wejścia do katedry polowej.

***

W latach 1959-80, wbrew protokołowi wspólnej Komisji Rządu RP i Episkopatu Polski, sformułowanemu w związku z porozumieniem Państwo-Kościół z 14 kwietnia 1950 roku, do wojska przymusowo wcielono około 3000 kleryków z diecezjalnych i zakonnych seminariów duchownych. Funkcjonowały trzy jednostki specjalizujące się w „wychowywaniu” kleryków: w Szczecinie-Podjuchach, Gdańsku i Opolu. W późniejszym czasie jednostka w Opolu została przeniesiona do Brzegu, a jednostka z Gdańska do Bartoszyc. W czasie trwania służby wojskowej kandydaci do kapłaństwa byli na różne sposoby szykanowani: zmuszano ich do wykonywania ciężkich, często bezsensownych prac fizycznych, uniemożliwiano praktyki religijne, fizycznie i psychicznie znęcano się nad nimi, a także zachęcano do porzucenia seminariów w zamian za pomoc w znalezieniu mieszkania, pracy oraz miejsca na świeckich uczelniach. Nieznaczna część kleryków została pod wpływem silnej indoktrynacji złamana i nie wróciła po odbyciu służby wojskowej do seminariów. Przeważająca większość pozostała wierna powołaniu i wytrwała w drodze do przyjęcia sakramentu kapłaństwa.

Środowisko księży, którzy byli zmuszeni do odbycia podczas studiów seminaryjnych służby wojskowej, kilkakrotnie zwracało się do kolejnych prezydentów RP, ministrów obrony narodowej, przewodniczących Konferencji Episkopatu Polski oraz biskupów polowych z prośbą o zauważenie i docenienie odbycia przymusowej, dwuletniej służby w wojsku oraz mianowanie ówczesnych alumnów-żołnierzy na pierwszy stopień oficerski, tak jak odbywało się to w przypadku studentów świeckich uczelni, którzy przechodzili znacznie krótsze przeszkolenie wojskowe.

O pomoc w odnalezieniu i nawiązaniu kontaktu z byłymi klerykami-żołnierzami został poproszony Ordynariat Polowy, który otrzymał odpowiedzi od 1050 byłych alumnów-żołnierzy. Ankiety zostały przekazane do Departamentu Kadr, który na ich podstawie zebrał dokumentację i sporządził wniosek awansowy. Decyzją prezydenta Andrzeja Dudy księża otrzymali stopień podporucznika rezerwy. Stopień ten nie wiąże się z przywilejami przewidzianymi dla oficerów zawodowych.