Warszawa: zaprezentowano obszerny album biograficzny o gen. Kazimierzu Sosnkowskim

Album „Generał Kazimierz Sosnkowski (1885–1969)” zaprezentowano 19 listopada w stołecznym Centrum Edukacyjnym Instytutu Pamięci Narodowej „Przystanek Historia” im. Janusza Kurtyki. Promocji albumu towarzyszyła dyskusja, z udziałem autora, dr. Jerzego Kirszaka oraz prof. Grzegorza Nowika, dyrektora Muzeum Józefa Piłsudskiego i prof. Zbigniewa Wawra, dyrektora Muzeum Wojska Polskiego. Specjalnie na uroczystość przybył jeden z dwóch żyjących synów generała, Piotr Sosnkowski. Zaprezentowany album ukazał się dokładnie w 127. rocznicę urodzin generała.

Uroczystość rozpoczęła się od odczytania przez prof. Tomasza Nałęcza listu Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego do uczestników spotkania. Prezydent podkreślił, że generał Sosnkowski to „jedna z najwybitniejszych postaci Polski międzywojennej i czasów wojny”. – To osobistość, która odcisnęła swoje piętno na kształcie II Rzeczypospolitej i pozostaje jednym z symboli niezłomnej walki Polaków w czasie II wojny światowej – zarówno na frontach, jak i w okupowanym kraju – napisał.

Bronisław Komorowski zaznaczył, że gen. Sosnkowski jest przykładem człowieka „bez reszty oddanego własnemu państwu, a jednocześnie dążącego do budowania zgody ponad podziałami w imię wspólnego dobra”, jest też zdaniem prezydenta „aktualnym wzorem patriotyzmu dla kolejnych pokoleń Polaków”.

Piotr Sosnkowski, dziękując władzom IPN za wydanie albumu podkreślił, że nie spodziewał się tak bogatego opracowania sylwetki ojca. Opisał swego ojca jako człowieka „całkowicie poświęconego idei wskrzeszenia Polski”. – Pomimo licznych zasług dla Polski nasz ojciec dotąd nie doczekał się pomnika. Mówię dotychczas, dlatego, że ten album jest pomnikiem cenniejszym niż ze spiżu. On zawsze nam powtarzał, że od pomników, uroczystości na cześć i bankietów ważniejsze są książki, które żyją wiecznie – podkreślił.

Syn generała wyraził radość, że wspaniale wydany album będzie doskonałą pomocą historyczną dla młodzieży. Wyjawił, że niedawno, po zakończeniu prac nad prezentowaną biografią, odnalazł się liczny zbiór korespondencji i dokumentów generała Sosnkowskiego, dlatego liczy na kolejne wydanie lub suplement do obecnego. Piotr Sosnkowski podziękował również władzom stolicy za upamiętnienie ojca poprzez nadanie stadionowi KS Polonia imienia gen. Kazimierza Sosnkowskiego.

Jerzy Kirszak podkreślił, że do napisania biografii gen. Sosnkowskiego zachęciły go zeszyty historyczne wydawane jeszcze przed przełomem 1989 roku na temat II wojny światowej. Zwrócił wtedy uwagę na zapomnianego jedynego, wśród dowodzących armią polską, generała broni, o którym niewiele pisano. – Ta fascynacja rosła kiedy śledząc jego losy zauważyłem, że pomimo licznych dziedzin i odnoszonych w nich sukcesach pozostawał osobą niedocenianą i właściwie nieznaną – powiedział. Dr Kirszak podkreślił, że album jest próbą przywrócenia należnej pamięci o generale.

W interesującej dyskusji, towarzyszącej prezentacji albumu, wzięli udział prof. Grzegorz Nowik i prof. Zbigniew Wawer, którzy podkreślili niezwykłą wartość książki jako źródła ikonograficznego nie tylko do życia i działalności Sosnkowskiego, ale także realiów II wojny światowej. Prof. Wawer z entuzjazmem podkreślał bogactwo zdjęć związanych z II Korpusem Polskim. – Przedstawiona dziś biografia Kazimierza Sosnkowskiego w pigułce prezentuje nie tylko jego samego, ale realia polityczne i wojskowe w jakich toczyło się jego życie – powiedział. Wyraził nadzieję, że seria IPN na temat generałów będzie kontynuowana. Prof. Nowik podkreślał z kolei barwny język jakim posłużył się autor pisząc biografię. – Dziś jest to rzecz szalenie istotna, bo obserwujemy stałe obniżanie się poziomu pióra w kolejnych pokoleniach Polaków. Biografia generała Sosnkowskiego jest napisana piękną polszczyzną – zachęcał.

Zwrócił uwagę na atrakcyjną szatę graficzną i unikalne fotografie. Dodał, że wielokrotnie wertował archiwa polskie i brytyjskie w poszukiwaniu zdjęć, a te zamieszczone w albumie są dla niego zupełnie nowe.

Obydwaj historycy podkreślali także obiektywność opisu burzliwych losów generała: przyjaźń z Piłsudskim, tragedię zamachu majowego, próbę samobójczą, wrzesień 1939 roku, trudną współpracę z gen. Sikorskim oraz Stanisławem Mikołajczykiem, poczucie opuszczenia przez Aliantów w czasie Powstania Warszawskiego, odwołanie z funkcji Naczelnego Wodza oraz gorycz emigracji.

Na koniec autor raz jeszcze podziękował wydawcy oraz rodzinie generała Sosnkowskiego. Zadedykował swoją pracę piątce synów generała, którzy czynnie brali udział m.in. w II wojnie światowej, wojnie w Korei oraz rozwijaniu techniki wojskowej na potrzeby zachodnich armii. Wyraził żal, że zaszczytna służba w mundurze nie była służbą na rzecz Polski. – Nie mieli na to wpływu. Kształcili się i zdobywali uznanie tam na zachodzie. Ta książka to ukłon w ich stronę. Gdy zaczynałem pisać biografię ojca było ich pięciu, teraz żyje już tylko dwóch, a każdy z nich niesie ze sobą interesującą historię. Ich biografia to uzupełnienie losów generała Sosnkowskiego – powiedział.

Przygotowany przez Kirszaka album jest wydawnictwem wyjątkowym. Zawiera obszerny szkic biograficzny, poruszający wszystkie najważniejsze epizody z życia generała. Również te najtrudniejsze, bez omijania spraw drażliwych, jak na przykład postawa generała Andersa wobec nacisków Anglików na odwołanie Sosnkowskiego z funkcji Naczelnego Wodza. Największą wartością i atrakcją albumu jest jednak jego wspaniała szata graficzna, niezwykle bogata warstwa ikonograficzna, pełna niepublikowanych zdjęć i dokumentów. Wzruszające są fragmenty poświęcone rodzinie, zwłaszcza Pięciu Budrysom, synom generała.

Jerzy Kirszak, „Generał Kazimierz Sosnkowski (1885–1969)”, IPN, Warszawa 2012.