Warszawa: 343. zebranie plenarne Konferencji Episkopatu Polski

Apel o politykę prorodzinną w obliczu katastrofy demograficznej, duszpasterstwo polonijne, przyjęcie nowego statutu Konferencji Episkopatu Polski oraz podsumowanie prac Kościelnej Komisji Historycznej, to niektóre wątki zakończonego dziś w Warszawie 343. zebrania plenarnego Episkopatu.

Gośćmi dwudniowego spotkania byli hierarchowie z różnych stron Europy. W środowy wieczór biskupi uczestniczyli w uroczystym koncercie, jaki z okazji 25-lecia kardynalatu Prymasa Polski odbył się w Teatrze Wielkim.
Sytuacja społeczna

Omawiając sytuację społeczną w kraju abp Kazimierz Nycz podkreślał, że najważniejsze polskie problemy należy oddzielić od partyjnego sporu i rozwiązywać je niezależnie od wyniku kolejnych wyborów. Hierarcha ocenił, że jednym z kluczowych problemów kraju jest sytuacja demograficzna, którą ocenił jako „katastrofalną”. Przypomniał, że wedle statystyk w Polsce rodzi się obecnie o połowę mniej dzieci niż w latach 80.

Podczas konferencji prasowej na zakończenie obrad metropolita warszawski uznał, że stworzenie skutecznej polityki prorodzinnej – takiej np. jak we Francji – jest pilnym zadaniem naszego kraju. Dzięki polityce zainicjowanej 25 lat temu, Francja ma najwyższy obecnie wskaźnik demograficzny w Europie, podczas gdy Polska zajmuje pod tym względem jedno ostatnich miejsc – wskazywał abp Nycz.

Przemawiając na forum episkopatu metropolita warszawski zwrócił uwagę także na szereg pozytywów, z jakimi mamy do czynienia w ciągu 18 lat wolności. „W Polsce dokonała się rewolucja edukacyjna: czterokrotnie wzrosła liczba maturzystów, mamy cztery razy więcej studentów” – mówił hierarcha dodając, że obecnie najważniejsze jest, by za imponującymi liczbami szła równie dobra jakość kształcenia.

Podczas warszawskich obrad biskupi opowiedzieli się za wydelegowaniem swojego przedstawiciela do tworzonego przez premiera zespołu ds. bioetyki. „Ta sprawa wymaga uregulowania od strony prawnej, medycznej i etycznej” – podkreślił abp Nycz.

Episkopat poparł inicjatywę o przeprowadzeniu w pierwszą niedzielę czerwca kolejnej ogólnopolskiej zbiórki na Centrum Opatrzności Bożej w Wilanowie – zarówno na część sakralną jak i kulturalną wznoszonej budowli. O popularyzację zbiórki zaapelował do mediów przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Józef Michalik.

Nowy statut

Po dwóch latach prac biskupi przyjęli znowelizowany statut Konferencji Episkopatu. Zakłada wzmocnienie pozycji biskupów diecezjalnych, przewiduje odrębne ich spotkania, dopuszcza też członkostwo świeckich w episkopalnych komisjach. Wcześniej świeccy zasiadali w komisjach w charakterze konsultorów. Statut zostanie przekazany Stolicy Apostolskiej do zatwierdzenia.

Znowelizowany statut Prymasowi Polski przyznaje stałe miejsce w Radzie Stałej. Podkreślone zostało też „honorowe pierwszeństwo” Prymasa wśród polskich biskupów.

W Radzie Stałej zagwarantowane zostało także miejsce dla polskich kardynałów, którzy są lub byli biskupami diecezjalnymi. Znowelizowany statut – jak wyjaśnił abp Gocłowski – zwiększa uprawnienia biskupów diecezjalnych w stosunku do pomocniczych. Zachowano oczywiście zasadę, że wszyscy biskupi, a więc diecezjalni i pomocniczy, będą mieli głos decydujący podczas zebrań plenarnych Episkopatu.

Wprowadzono natomiast – co najmniej raz w roku – odrębne spotkania biskupów diecezjalnych. Będą oni mogli we własnym gronie rozważyć sprawy aktualne, a zwłaszcza sprawy administracji i finansów. Będą też mogli podjąć inne decyzje, które później nie będą musiały być zatwierdzane przez wszystkich biskupów na zebraniu plenarnym.

Zatwierdzenia statutu przez Stolicę Apostolską można się spodziewać w ciągu kilku miesięcy.
W związku z zakończeniem prac nad nowelizacją statutu Konferencji Episkopatu Polski, który zostanie przesłany do akceptacji przez Stolicę Apostolską, powołano zespół ds. nowelizacji regulaminu KEP, który reguluje kwestie szczegółowe związane z pracą Episkopatu. W skład tego gremium weszli trzej biskupi: bp Piotr Libera, bp Artur Miziński i bp Stanisław Budzik.

Koniec prac Kościelnej Komisji Historycznej i Zespołu ds. Oceny Etyczno-Prawnej

Abp Sławoj Leszek Głódź poinformował biskupów o zakończeniu prac przez Kościelną Komisję Historyczną oraz Zespołu ds. Oceny Etyczno-Prawnej Dokumentów Przechowywanych w Archiwach IPN Dotyczących Duchownych Katolickich. Abp Głódź przekazał biskupom konkluzje wynikające z prac obydwu gremiów. Ich opracowania są obecnie przekazywane watykańskiej Kongregacji ds. Biskupów.

Będą to – jak tłumaczył wcześniej ks. dr Józef Kloch – przetłumaczone na język włoski końcowe sprawozdania obu tych gremiów, łącznie z materiałami dotyczącymi konkretnych biskupów, których akta zostały zbadane. Towarzyszyć temu będzie ogólna charakterystyka zgromadzonych materiałów. Na pytanie czy i kiedy owoce prac komisji zostaną opublikowane, abp Głódź odpowiedział, że jest to sprawa otwarta i nie ma decyzji w tej kwestii.

Kościelna Komisja Historyczna, kierowana przez prof. Wojciecha Łączkowskiego, przygotowała w oparciu o swe badania opracowanie dotyczące całokształtu działań komunistycznych służb wobec Kościoła katolickiego w Polsce. Poszczególne części tego kilkudziesięciu stronicowego dokumentu dotyczą: założeń ideologii marksistowskiej wobec religii, zarysu stosunków państwo-Kościół w PRL, represji wobec duchowieństwa i sióstr zakonnych w czasach PRL oraz prób dezintegracji Kościoła katolickiego przez bezpiekę.

Końcowa część dokumentu stanowi podsumowanie wyników badań zasobów archiwalnych IPN nt. obecnych członków Episkopatu Polski. Integralną częścią dokumentu są ponadto aneksy zawierające szczegółowe sprawozdania dotyczące dokumentacji przechowywanej w IPN na temat duchownych, którzy dzisiaj są biskupami, a zostali zarejestrowani przez organa bezpieczeństwa PRL.

Następnie wyniki prac Kościelnej Komisji Historycznej nt. akt IPN poszczególnych biskupów zostały poddane ocenie Zespołu ds. Oceny Etyczno-Prawnej, kierowanego przez znanego etyka ks. prof. Andrzeja Szostka z KUL. Zespół ten przygotował odrębną opinię na temat każdego indywidualnego przypadku.

Po obradach Komisji Wspólnej

Biskupi przyjęli sprawozdanie współprzewodniczącego Komisji Wspólnej Episkopatu i Rządu, abp. Sławoja Leszka Głódzia i wyrazili nadzieję, że „ustalone zasady współdziałania Kościoła i Państwa będą respektowane, a podejmowane problemy znajdą właściwe rozwiązanie. Dotyczy to przede wszystkim długofalowej i skutecznej polityki prorodzinnej państwa, uporządkowania problemów prawnych bioetycznych, ale także rozwiązań dotyczących nauki religii w szkole w kwestiach matury i wliczania oceny z nauki religii do średniej ocen” – czytamy w komunikacie końcowym.

Hierarchowie omówili też problematykę społeczną, zaznaczając, że „należy podjąć reformy w tak ważnych dziedzinach życia społecznego i narodowego jak: służba zdrowia, system emerytalny i edukacja oraz wyjąć je spod bieżących jałowych sporów partyjnych, tym bardziej, że sprawy te przekraczają granice jednej kadencji parlamentarnej”. Biskupi podkreślili, że „Konferencja Episkopatu Polski solidaryzuje się z inicjatywami Stolicy Apostolskiej, służącymi ochronie ludzkiego życia od chwili poczęcia”.

Duszpasterstwo młodzieży

Biskupi przyjęli dokument o duszpasterstwie młodzieży, a kierowany do osób i instytucji odpowiedzialnych za formację chrześcijańską młodego pokolenia. Punktem wyjścia opracowania zaprezentowanego podczas obrad przez bp. Henryka Tomasika, delegata KEP ds. duszpasterstwa młodzieży jest ewangeliczne spotkanie Chrystusa z bogatym młodzieńcem. Pierwsza część dokumentu mówi o warunkach „wzrastania”, które dokonuje się poprzez przyjęcie prawdy ewangelicznej. Wskazuje na znaczenie otrzymywanych sakramentów, formowaniu sumienia, prawidłowym rozumieniu wolności oraz trudzie samowychowania.

Część druga dokumentu mówi o roli tych, którzy są odpowiedzialni za formację młodzieży w duchu ewangelizacyjnej misji Kościoła. Są nimi rodzice (w tym miejscu biskupi zwracają uwagę na znaczenie sakramentu małżeństwa i chrztu dziecka), duszpasterze, nauczyciele i katecheci. Dokument mówi też o wpływie, jaki na młode pokolenie mają twórcy kultury, reprezentanci świata mediów oraz przedstawiciele władzy państwowej, którzy mają możliwości wspierania rodziny, Kościoła i szkoły w pracy wychowawczej.

Bp Zimowski – delegatem KEP ds. Duszpasterstwa Emigracji

Nowym delegatem Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Emigracji został wybrany bp Zygmunt Zimowski, ordynariusz radomski (zastąpił bp. Ryszarda Kamińskiego, który zrezygnował ze swojej funkcji ze względu na wiek i stan zdrowia). Jak powiedział KAI, jego pierwszym zadaniem będzie podjęcie dyskusji nad nowym typem duszpasterstwa emigracji. Chodzi m.in. o zintensyfikowanie kontaktów z rektorami poszczególnych Polskich Misji Katolickich oraz biskupami miejsca w poszczególnych krajach. „Powinniśmy bliżej współpracować, aby razem z Rektorami polskich Misji pójść do biskupów danych krajów i wspólnie zastanowić się jak lepiej duszpasterzować naszej emigracji, stworzyć tym ludziom środowisko zbawcze, którego potrzebują, środowisko kulturowe również” – stwierdził biskup Zimowski.

Odnosząc się do duszpasterskiej sytuacji Polaków w Wielkiej Brytanii, gdzie obecnie znajduje się największe skupisko polonijne, bp Zimowski poinformował, że kard. Cormac-Murhpy O’Connor, przewodniczący Konferencji Episkopatu Anglii i Walii, który był gościem Zebrania Plenarnego KEP, zaproponował utworzenie wspólnej komisji tamtejszego Kościoła lokalnego i Episkopatu Polski. „Taka komisja zostanie powołana w najbliższym czasie i wspólnie będziemy zastanawiać się jak ma wyglądać duszpasterstwo Polonii w Wielkiej Brytanii” – powiedział bp Zimowski.

Biskupi podjęli też kilku innych decyzji personalnych. Przewodniczącym Zespołu ds. Apostolstwa Trzeźwości został bp Tadeusz Bronakowski (zastąpił bp. Antoniego Dydycza), a przewodniczącym Zespołu ds. Dialogu ze Wspólnotą Kościelną Polsko-katolicką został bp Marian Błażej Kruszyłowicz (zastąpił bp. Jacka Jezierskiego).

Wśród biskupów, którzy będą koordynować duszpasterstwo młodzieży są: bp Edward Dajczak – biskup koszalińsko-kołobrzeski, organizator „Przystanku Jezus”, bp Marian Florczyk – delegat KEP ds. duszpasterstwa sportowców, bp Marek Jędraszewski – delegat KEP ds. duszpasterstwa akademickiego, bp Tadeusz Płoski – delegat KEP ds. harcerzy, bp Adam Szal – delegat KEP ds. Ruchu Światło-Życie i bp Wojciech Polak – delegat KEP ds. powołań.
Konsultorzy Rady ds. Duszpasterstwa Młodzieży to duszpasterze zaangażowani w pracę z młodymi oraz przedstawiciele młodzieży. Znaleźli się w tym gronie o. Jan Góra, pomysłodawca spotkań na Lednicy, ks. Bogdan Bartołd – sekretarz Kolegium Duszpasterzy Akademickich i proboszcz parafii św. Anny w Warszawie, ks. Paweł Kubani – duszpasterz Grup Apostolskich, ks. Zbigniew Kucharski – asystent generalny Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży, ks. Grzegorz Suchodolski – dyrektor Krajowego Biura Organizacyjnego Światowych Dni Młodzieży, ks. Adam Wodarczyk – moderator generalny Ruchu Światło-Życie. Młodzież reprezentują: przedstawiciel studentów Łukasz Czubla, przewodniczący Krajowej Rady KSM Marcin Szczęsny, Piotr Szewczyk z Ruchu Światło-Życie i Katarzyna Zagórska, przedstawicielka młodzieży pracującej.

Rada ds. Duszpasterstwa Młodzieży ma skoordynować wszystkie działania na polu duszpasterstwa młodych, dokonywać analiz i szukać rozwiązań problemów, z jakimi boryka się współcześnie młode pokolenie.

Naczelnym kapelanem Związku Harcerstwa Polskiego został ks. Ronald Kasowski.
Kandydatem na rektora Polskiego Papieskiego Instytutu Kościelnego w Rzymie został ks. Bogusław Kośmider.

Episkopat wyznaczył również kandydata na nowego redaktora polskiej edycji „Osservatore Romano”. Jest nim ks. Władysław Gryzło, jezuita. Jego kandydatura wymaga jeszcze nominacji ze strony Stolicy Apostolskiej. Przygotowywana jest również reforma polskiej edycji pisma. Druk zostanie przeniesiony do Polski. Powstanie też wersja elektroniczna polskiej wersji „Osservatore”.

Znaczenie mediów publicznych

Biskupi omawiali też sytuację mediów publicznych. W komunikacie z obrad podkreślili ich znaczenie dla kultury i tożsamości narodu. „Stanowią one wysokiej rangi dobro narodowe, dlatego powinny być zachowane i chronione” – uważają biskupi.

Abp Sławoj Leszek Głódź przewodniczący Rady ds. Środków Społecznego Przekazu KEP w rozmowie z KAI przypomniał, że sprawa dotycząca nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji nie jest nowa, a dyskusja prowadzona jest od kilku lat. „Obecnie nabrała ona przyspieszenia, związanego także i z abonamentem” – powiedział. Jak zauważa abp Głódź, „nie ulega wątpliwości, że są ogromne trendy, by sprywatyzować przynajmniej niektóre kanały telewizji publicznej”. Jednakże jak podkreślił, „telewizja publiczna oraz radio publiczne są dobrem wspólnotowym i należą do dobra państwowego. Powinno być ono chronione, nawet jeśli jest nieco deficytowe.”

Dotyczy to w szczególności programów kulturalnych, które choć może są deficytowe, to jednak są „niewymierną inwestycją w kulturę. Stąd też nie jest obojętne, także dla Kościoła, czy pozostaniemy przy telewizji i radiu prywatnym, czy pozostanie wymiar publiczny mediów” – podkreśla abp Głódź.

Stanowisko wobec postulatów związanych z intronizacją Chrystusa Króla

Biskupi opowiedzieli się przeciw próbom wykorzystania orędzia Sługi Bożej R. Celakówny, w celach politycznych – poinformował KAI bp Stanisław Budzik. „Intronizacja Serca Bożego jest wpisana w tradycję Kościoła, tak samo cześć Chrystusa Króla Wszechświata, natomiast ogłaszanie Chrystusa Królem Polski jest – zdaniem biskupów – niewłaściwa, niepotrzebna, niezgodna z myślą Episkopatu” – wyjaśnił. Dodał, że jest to element wykorzystywany przez grupy wiernych w celach politycznych.

Na dzisiejsze czasy – wyjaśnił sekretarz Episkopatu – najpiękniejszym jest ten obraz Chrystusa, który promował np. ks. Franciszek Blachnicki, tj. obraz Chrystusa sługi. „A jeżeli mówimy o Królestwie Chrystusa, to od razu należy dodać, że Jego królestwo nie jest z tego świata” – dodał.

***

Bp Stefan Cichy, przewodniczący Komisji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów przedstawił główne ustalenia liturgiczne, w tym ustanowienie obchodu liturgicznego bł. o. Stanisława Papczyńskiego w dniu 18 maja, jako wspomnienia dowolnego w Polsce. W związku z uroczystościami beatyfikacyjnymi ks. Michała Sopoćki, która odbędzie się 28 września br. w Białymstoku, zaplanowane na październik zebranie plenarne biskupów zostało przeniesione na 26 i 27 września. Hierarchowie przyjęli też tekst listu do kapłanów na Wielki Czwartek 2008 roku, nawiązując w ten sposób do listów Jana Pawła II do kapłanów. Biskupi wręczą go kapłanom podczas wielkoczwartkowych Mszy krzyżma. Wówczas też zostanie upubliczniony.

***

Tradycją wiosennych zebrań Konferencji Episkopatu są wizyty hierarchów z innych krajów. W tym roku wzięli w nim udział: kard. Cormac Murphy-O’Connor – przewodniczący Episkopatu Anglii i Walii, bp František Tondra przewodniczący słowackiego Episkopatu, abp Stanislav Hočevar z Serbii, bp Valentin Pozaić z Chorwacji, abp Tadeusz Kondrusiewicz z Białorusi, bp Leon Mały z Ukrainy, abp Riccardo Fontana z Włoch, bp György Udvardy z Węgier, bp Konrad Zdarsa z Niemiec i bp Dominique Rey z Francji. Z powodu choroby nie dojechał bp František Lobkowicz z Czech.