Warszawa:koncert „Skarby muzyki sefardyjskiej” na Zamku Królewskim

Świeckie i liturgiczne pieśni Żydów sefardyjskich usłyszeć będzie można 15 września na Zamku Królewskim w Warszawie. Utwory w ramach koncertu „Skarby muzyki sefardyjskiej” wykonają niezwykły artysta francuski, ale urodzony w Casablance, Gérard Edery i zaproszeni przezeń muzycy: Adam Rozenman, Piotr Kopietz i Izabela Buchowska.

Koncert ukaże niezwykłe bogactwo muzycznej tradycji Żydów sefardyjskich, rozwijającej się w różnych miejscach przez cały okres istnienia ich diaspory. W repertuarze znajdą się zarówno świeckie, jak i liturgiczne pieśni ze starożytnej Persji, Hiszpanii, Grecji, Portugalii, Turcji, Maroka, Egiptu, Bałkanów czy Syrii. Najstarsze z nich datowane są na okres średniowiecza, najnowsze to pieśni współczesne. Są to radosne, dziękczynne hymny, przejmujące ballady o stracie czy uduchowione peany na cześć Boga.

Mianem Sefardyjczyków, zwanych też Spaniolami (od hebrajskiego Sefarad – Zachód, a dokładniej Hiszpania i Portugalia), oznaczali – określano Żydów z Półwyspu Iberyjskiego, używających własnego języka, opartego na elementach hebrajskich i romańskich. Po wypędzeniu ich z Hiszpanii w 1492 i Portugalii w 5 lat później osiedlili się głównie we Włoszech i Holandii, następnie również w Maghrebie (Afryka Północno-Zachodnia), na Bałkanach, Bliskim Wschodzie i w Ameryce Południowej. Niewielka ich grupa w XVI w. dotarła także do Polski, znajdując schronienie w okolicach Zamościa. Niektórzy z nich (zwani marranami) przeszli później na katolicyzm.

Obecnie za Sefardyjczyków uznaje się niekiedy wszystkich Żydów praktykujących sefardyjski obrządek judaistyczny, różniący się od Żydów aszkenazyjskich, czyli pochodzących z Europy Środkowo-Wschodniej.

Sefardyjczycy mają własnego naczelnego rabina w Izraelu (podobnie jak Aszkenazyjczycy), a ich wymowa i znaczna część gramatyki stały się podstawą współczesnego języka hebrajskiego, chociaż stanowią oni jedynie ok. 10 proc. mieszkańców Izraela.