Watykan oficjalnie potępił dawne uzasadnienia kolonizacji

Wielu chrześcijan dopuściło się zła wobec ludów rdzennych – czytamy w wydanej 29 marca nocie dwóch watykańskich dykasterii: ds. Kultury i ds. Integralnego Rozwoju Człowieka. Dokument potępia tzw. doktrynę odkrycia, która usprawiedliwiała działania kolonizatorów.

Podstawę tej doktryny stanowiły m.in. bulle papieskie z XV w. Stąd też ludy rdzenne kierowały do Watykanu prośby o odniesie się do tej kwestii i, jak zaznacza kard. Michael Czerny, prefekt Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Człowieka, to był powód wydania noty.

„Rdzenni mieszkańcy prosili o ten dokument. Nota potępia i odrzuca doktrynę odkrycia i wyjaśnia, jak bulle i dekrety z XV w. w żaden sposób nie wyrażają wiary, doktryny czy magisterium Kościoła. Proszono o formalne wyjaśnienie i dlatego nota ma formalny ton. Jeśli jednak ktoś chce usłyszeć słowo Kościoła w tonie pastoralnym, nie powinien szukać go w nocie, ale powinien posłuchać homilii i przemówień św. Jana Pawła II (1984) i papieża Franciszka (2022) z ich podróży do Kanady. Przesłanie jest takie samo, ale forma jest inna” – wskazał hierarcha.

Kanadyjski kardynał w wypowiedzi dla Radia Watykańskiego wyjaśnił również kontekst powstania kontrowersyjnych bulli. Zaznaczył, że „bulla to decyzja lub dekret z pieczęcią, ale nie jest to magisterium, nie jest to doktryna, nie jest to nauczanie”. „Jest to dokument odnoszący się do aktualnych kwestii, co papież czyni jako głowa państwa utrzymująca stosunki z innymi przywódcami. Pod koniec XV wieku papież chciał zaprowadzić porządek i uniknąć wojny między koronami hiszpańską i portugalską w ich zapale do kolonizacji tzw. Nowego Świata. Chodziło nie tyle o wytyczenie nowej drogi, ile o kontrolowanie tego, co się dzieje i co jest nieuniknione. Papież używał swoich narzędzi, starając się zaprowadzić porządek. Czyniąc to, używał języka i wyrażeń, które dla nas dzisiaj są zupełnie nie do przyjęcia, ale w tamtych czasach tak właśnie ludzie mówili. Papież chciał utrzymać pokój. […] ewolucja słownictwa i nauczania była powolna i rozproszona. Jedna szczególna reakcja nadeszła w 1537 roku, kiedy to papież Paweł III napisał bullę «Sublimis Deus», w której stwierdził: «Określamy i deklarujemy, że tak zwani Indianie i wszystkie inne ludy nie mogą być w żaden sposób pozbawione wolności ani posiadania swojej własności». To całkowicie przeczy temu, co zostało powiedziane pięćdziesiąt lat wcześniej i pokazuje nam płynność historii. Ważna jest zarówno opublikowana dziś nota, jak i wszystkie wysiłki naukowe, aby wyjaśnić tę historię i wyjaśnić każdą deklarację w jej kontekście i – jest to najbardziej egzystencjalna część – w jej skutkach i wpływie na dzień dzisiejszy” – wskazał kard. Czerny.