Wiara Polaków w statystykach

Mimo intensywnych przemian, religijność polskich katolików cechuje stabilność. Od 2008 r. około 40% Polaków uczestniczy regularnie w niedzielnej Eucharystii i 16% co niedziela przyjmuje Komunię świętą. Jest to efekt to m.in. aktywnego duszpasterstwa parafialnego – wynika z przedstawionych 4 stycznia najnowszych badań Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego w Polsce.

W ostatnich latach obserwuje się stabilizację poziomu praktyk niedzielnych Polaków. Od 2009 r. około 40% Polaków uczestniczy regularnie w niedzielnej Eucharystii (dominicantes) i 16% co niedziela przyjmuje Komunię świętą (communicantes). W 2014 r. wskaźnik dominicantes wyniósł dokładnie 39,1%, zaś communicantes 16,3%. Takie same dane były w 2013 r.

Najbardziej religijnymi obszarami w 2014 r. są diecezje południowo wschodnie: tarnowska (70,1%), rzeszowska (64%), przemyska (59,6%). Diecezjami o najniższym odsetku osób regularnie uczestniczących w Eucharystii są: łódzka (24,8%), szczecińsko-kamieńska (24,9%) oraz koszalińsko-kołobrzeska (25,8%).

W opinii dyrektora ISKK ks. dr. Wojciecha Sadłonia, dane te świadczą o „względnej stabilizacji katolicyzmu oraz działalności duszpasterskiej w Polsce”. – Ta stabilizacja ma przede wszystkim źródło w sile jaką jest aktywna, systematyczna, codzienna działalność parafii – dodał ks. Sadłoń.

W ciągu ostatnich dwudziestu lat poziom zaangażowania katolików w Polsce w różnego rodzaju wspólnotach i organizacjach parafialnych wzrósł dwukrotnie i wynosił w 2013 r. 8% (wskaźnik participantes). W 1993 wynosił on nieznacznie ponad 4%.

Zdaniem ks. dr. hab. Sławomira Zaręby, warto zauważyć ten trend, choć świadczy on o „bardzo nieśmiałym wzroście”. – Nie jest to wysoki wskaźnik przynależności do wspólnot działających w parafiach, ale jednak on daje się zauważyć – o Kościele mówi się przecież, że jest wspólnotą wspólnot – dodał dyrektor Instytutu Socjologii UKSW.

Ów wzrost zaangażowania – zdaniem ks. dr. Sadłonia – świadczy także o tym, że parafia staje się przestrzenią publiczną, a nie tylko kościelną, oraz miejscem budowania i podtrzymywania lokalnych więzi, tworzenia życia kulturalnego jej członków – powiedział dyrektor ISKK.

Życie religijne polskich katolików opiera się głównie na duszpasterstwie parafialnym. Ze zgromadzonych przez ISKK danych wynika, że w ponad 10 tys. katolickich parafii w Polsce mieszka 35,8 mln osób, w tym 32,9 mln katolików.

Po raz pierwszy ISKK obliczył również liczbę osób, które wyemigrowały za granicę. W 2014 r. liczba osób, które faktycznie przebywają poza terytorium Polski, choć są zameldowane na terenie parafii, wyniosła 2,7 mln.

Ks. Sadłoń przyznał, że te dane mają charakter szacunkowy, oparty jedynie o informacje proboszczów, gdyż oni sami nie mają wglądu w spis ludności. Jak jednak zaznaczył, są parafie, w których proboszcz ma dobre rozeznanie co do liczebności mieszkańców. – Dotyczy to głównie parafii wiejskich, gdzie emigracja jest liczniejsza. Znacznie większy problem jest w dużych parafiach miejskich, ale z drugiej strony, tam – choć proboszcz mniej zna swoich parafian – emigracja jest raczej mniejsza – wyjaśnił socjolog.

Raport ISKK informuje też, że w Polsce jest 25 tys. księży diecezjalnych oraz prawie 6 tys. księży zakonnych. Spośród nich zdecydowana większość (21 tys.) angażuje się duszpastersko w parafiach. W Kościele w Polsce posługuje także ponad 20 tys. sióstr zakonnych oraz około jeden tysiąc braci zakonnych. Ponadto w seminariach diecezjalnych w 2014 r. formowało się w Polsce ponad 2,6 tys. alumnów.

W parafiach katolickich w Polsce w 2014 r. ok. 370 tys. osób otrzymało sakrament chrztu św., ponad 310 tys. osobom udzielono sakramentu bierzmowania, ponad 210 tys. dzieci przystąpiło do Pierwszej Komunii św. i pobłogosławiono ok. 132 tys. związków małżeńskich. Oznacza to, że ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat Polacy niemal powszechnie przyjmują sakramenty w Kościele katolickim. Przykładowo, w ostatnim roku liczba chrztów i urodzeń żywych w Polsce niemal zrównały się.

W 2014 r. w każdą niedzielę sprawowanych było w Polsce ponad 47 tys. Eucharystii, z czego najwięcej w kościołach parafialnych. Jednak Msze św. odprawiane są również w kościołach filialnych (3,7 tys.), kaplicach publicznych (3,3 tys.), kaplicach szpitalnych (984), kościołach rektoralnych (533) oraz kaplicach więziennych (106). Polacy najchętniej wybierają przedpołudniowe godziny niedzielnych Eucharystii. Jednak niemal co piąta niedzielna Msza św. odprawiana jest w godzinach popołudniowych i wieczornych.

W 2014 r. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego przeprowadził również badanie naruszenia wolności religijnej względem katolików w Polsce. Wynika z niego, że w latach 2012-2014 w około 10% parafiach odnotowano takie zdarzenia. W 8,7% parafii odnotowano akty profanacji miejsc świętych; w 12,1% parafii księża doznawali „aktów dyskryminacji”, najczęściej w formie obraźliwych komentarzy, zaś w 4% parafii do duszpasterzy zgłosiły się osoby, które twierdziły, że są nierówno traktowane ze względu na swoją wiarę.

Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego jest pierwszym w Polsce ośrodkiem badań nad religijnością oraz duszpasterstwem. Został założony w 1972 r. przez Stowarzyszenie Apostolstwa Katolickiego (Księża Pallotyni). Współpracuje z Konferencją Episkopatu Polski oraz Głównym Urzędem Statystycznym.