Widowiskowe obchody rozbicia więzienia przez UB

Jedna z najbardziej spektakularnych akcji podziemia niepodległościowego – rozbicie więzienia UB w 1945 r. pod dowództwem Antoniego „Szarego” Hedy jest przypominana w Kielcach poprzez rekonstrukcje z fajerwerkami, spotkania kombatantów i modlitwę za spokój duszy żołnierzy. Wydarzenia trwają od piątku 2 sierpnia do niedzieli 4 sierpnia.

Msza św. za Ojczyznę z udziałem kombatantów i ich rodzin odbędzie się w niedzielę w kieleckiej bazylice, po czym nastąpi złożenie kwiatów pod kratą dawnego ubeckiego więzienia i odegranie Hymnu Państwowego.

W piątek 2 sierpnia do późnych godzin wieczornych na ul. Zamkowej, przed budynkiem dawnego więzienia Urzędu Bezpieczeństwa w Kielcach, odbywało się widowisko historyczne, przypominające słynne, zakończone sukcesem, rozbicie więzienia w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 roku.

Inscenizację przygotowaną przez Wzgórze Zamkowe oraz Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznych „Jodła”, jak co roku oglądały tłumy kielczan. Grupę rekonstrukcyjną stanowiło 37 osób, pod kierunkiem Dionizego Krawczyńskiego.

Wśród widzów zbyli m.in. wiceminister spraw zagranicznych, Piotr Wawrzyk oraz wojewoda świętokrzyska Agata Wojtyszek. Podkreślali znaczenie tego typu widowisk i rocznic dla budowania tożsamości narodowej, wyrażali radość z obecności całych rodzin, młodzieży, dzieci.

Dr Marek Maciągowski, dyrektor Ośrodka Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej na Wzgórzu Zamkowym zauważył znaczenie realizmu w próbach pokazywania tamtych czasów. Zaznaczył, że należy pamiętać o akcji rozbicia kieleckiego więzienia UB z kilku powodów.

– Była to akcja, która zakończyła się sukcesem, doskonale przeprowadzona, praktycznie odbyła się bez strat i pokazała również siłę polskiego podziemia w bardzo trudnym czasie – w sierpniu 1945 roku. Jest to również pamięć o bohaterach – mówi.

Rozbicie więzienia miało miejsce w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 r. Akcją dowodził Antoni Heda, ps. „Szary”. Zainscenizował atak na Szydłowiec, ze strzelaniną i wybuchami. Duża część bezpieki, milicji i wojska wyjechała z Kielc w kierunku Szydłowca. W drodze ciężarówki zostały zatrzymane przez ludzi „Szarego” przebranych w mundury Ludowego Wojska Polskiego. Z kolei w Kielcach wyznaczone grupy partyzantów obsadziły punkty zajęte przez bezpiekę i wojsko – pozorowały natarcie, by uniemożliwić im ucieczkę. W tym czasie grupa uderzeniowa zaatakowała więzienie, skąd uwolniono ponad 300 żołnierzy Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych przetrzymywanych przez UB i NKWD.

Akcja odbyła się praktycznie bez strat. W jej wyniku zginął jeden żołnierz z oddziału „Szarego”, który podczas ucieczki został zastrzelony pod Kielcami. Akcja rozbicia więzienia UB w Kielcach jest symbolem skuteczności działania polskiego, zbrojnego podziemia po wojnie.