Wizyta Benedykta XVI w Betlejem

W szóstym dniu swej pielgrzymki do Ziemi Świętej Benedykt XVI odwiedził Betlejem na terenie Autonomii Palestyńskiej. Modlił się w grocie Narodzenia, odprawił Mszę św. na placu Żłóbka, odwiedził szpital dziecięcy, obóz dla uchodźców, a także spotkał się z władzami Autonomii.

Zapewnił o swej solidarności z narodem palestyńskim oraz nieustannej modlitwie w intencji pokoju w Ziemi Świętej. Benedykt XVI poparł prawo palestyńczyków do „suwerennej ojczyzny palestyńskiej na ziemi waszych przodków, bezpiecznego i żyjącego w pokoju z sąsiadami, w granicach uznanych przez społeczność międzynarodową”.

Z całą mocą wezwał miejscowych chrześcijan, by pozostali w Ziemi Świętej i byli „pomostem do dialogu i konstruktywnej współpracy w budowaniu kultury pokoju na miejsce obecnej patowej sytuacji strachu, agresji i frustracji”.

Powitanie w Betlejem

Do Betlejem papież przybył o godz. 9.00. Powitanie przez prezydenta Narodowej Władzy Palestyńskiej odbyło się na placu przed Pałacem Prezydenckim. Palestyńska gwardia honorowa odegrała hymny Watykanu i Autonomii Palestyńskiej. Prezydent Mahmud Abbas przedstawili papieżowi członków palestyńskiego rządu.

– Witamy Waszą Świątobliwość w imieniu wszystkich Palestyńczyków w Betlejem, mieście narodzin Jezusa głosiciela miłości i pokoju, ale też w mieście, który nawiedził prorok Mahomet w sercu Palestyny – przypomniał Abbas. Opowiedział się za koegzystencją dwóch państw Izraela i Autonomii Palestyńskiej ze stolicą w Jerozolimie. – Nasza wiara w pokój jest mocna i trwała mimo prześladowań ze strony izraelskiej czego dowodem jest ostatnia interwencja w Gazie – oświadczył prezydent.

W odpowiedzi papież zapewnił o swej solidarności z narodem palestyńskim oraz nieustannej modlitwie w intencji pokoju w Ziemi Świętej. Upomniał się o zapewnienie Palestyńczykom praw człowieka. Wezwał obydwa narody: izraelski i palestyński do zaniechania przemocy, a wspólnotę międzynarodową do pomocy w odbudowie infrastruktury.

Benedykt XVI poparł ich prawo „do suwerennej ojczyzny palestyńskiej na ziemi waszych przodków, bezpiecznego i żyjącego w pokoju z sąsiadami, w granicach uznanych przez społeczność międzynarodową”.

– Sprawiedliwe i pokojowe współistnienie między narodami Bliskiego Wschodu można osiągnąć jedynie w duchu współpracy i wzajemnego poszanowania, w którym prawa i godność wszystkich są uznane i wspierane – podkreślił Benedykt XVI. Wyraził nadzieję na „większą swobodę ruchu, zwłaszcza gdy chodzi o kontakty między członkami rodzin i o dostęp do miejsc świętych”. – Palestyńczycy, podobnie jak każdy inny naród, mają przyrodzone prawo do zawierania małżeństw, do rozwijania rodzin oraz dostępu do pracy, oświaty i opieki zdrowotnej – powiedział Ojciec Święty.

Msza na Placu Żłóbka

Następnie udał się na Plac Żłóbka, gdzie odprawił Mszę św. z udziałem 5 tys. osób. Wśród nich było 48 chrześcijan ze Strefy Gazy, których papież szczególnie pozdrowił, a po Mszy św. na krótko spotkał się z nimi i przez chwilę rozmawiał.

Witając Benedykta XVI łaciński patriarcha Jerozolimy abp Fouad Twal nazwał jego obecność w Betlejem znakiem solidarności Kościoła powszechnego z ubogimi, cierpiącymi i prześladowanymi. Wyraził ufność, że poprzez obecność i modlitwę papieża chrześcijanie zostaną umocnieni w misji trwania i dawania świadectwa na tej „trudnej ziemi”. Zaznaczył, że Ziemi Świętej „nikt nie może zawłaszczyć kosztem drugiego, czy też wykluczając go”. Dobitnie stwierdził, że nie będzie pokoju w Ziemi Świętej dopóki Betlejem będzie oddzielone od Jerozolimy.

„Orędzie o przyjściu Chrystusa, zesłane z nieba głosem aniołów, nadal rozbrzmiewa echem w tym mieście” – powiedział papież w homilii. Wyraził jednocześnie ubolewanie, że w Betlejem – w którym o narodzinach Zbawiciela „krzyczą nawet kamienie” – obietnica ponownego zstąpienia Jezusa na świat wydaje się bardzo daleka od urzeczywistnienia.

Chrześcijanie w Ziemi Świętej nie mogą jednakże tracić nadziei. Ojciec Święty wyjaśnił, że przyjmując ludzkie ciało Jezus wezwał nas, abyśmy świadczyli o Jego zwycięstwie nad grzechem i śmiercią. Orędzie z Betlejem wzywa zatem chrześcijan, by byli „świadkami zwycięstwa Bożej miłości nad nienawiścią, samolubstwem, strachem i poczuciem krzywdy, które paraliżują stosunki międzyludzkie i tworzą podziały tam, gdzie bracia winni mieszkać w jedności” – podkreślił papież.

„Nie bójcie się!” – powiedział Benedykt XVI. Z całą mocą wezwał miejscowych chrześcijan, by pozostali w Ziemi Świętej i byli „pomostem do dialogu i konstruktywnej współpracy w budowaniu kultury pokoju na miejsce obecnej patowej sytuacji strachu, agresji i frustracji”. „Przede wszystkim bądźcie świadkami potęgi życia, nowego życia, które dał nam Zmartwychwstały Chrystus, życia, które może rozjaśnić i przemienić nawet najciemniejsze i najbardziej beznadziejne sytuacje ludzkie” – zaapelował.

Papieski ołtarz udekorowany biało-żółtymi kwiatami ustawiono przed Betlejemskim Centrum Pokoju. Na przeciwległym budynku zawieszono ogromnych rozmiarów flagę palestyńską i portrety papieża i Abbasa. Niektórzy z Palestyńczyków trzymali w dłoniach zdjęcia ofiar trwającego od ponad 60 lat konfliktu. Wśród rzeszy wiernych obok palestyńskich katolików byli pielgrzymi z całego świata, wielu z Francji, Hiszpanii, Francji, a także 600-osobowa grupa Drogi Neokatechumenalnej z Polski. Przybyli wierni katolickich Kościołów Wschodnich, melchickiego, greckiego i syryjskiego, a także przedstawiciele prawosławnych Kościołów greckiego i ormiańskiego, które razem z katolikami strzegą Groty Narodzenia. Na Mszę św. przyszli także prezydent Abbas oraz inni członkowie palestyńskich władz. Po zakończeniu Eucharystii Benedykta XVI żegnały okrzyki: „Niech żyje papież!”, „Niech żyje Palestyna!”.

W oprawie Mszy św. były akcenty polskie. Na ołtarzu stały świeczniki z masy perłowej wykonane przez wolontariuszkę z Polski. Ponadto z naszego kraju pochodziły świece i bielizna ołtarzowa.

Modlitwa w grocie Narodzenia

Z Placu Żłóbka papież udał się do franciszkańskiego klasztoru św. Katarzyny, gdzie zje obiad. Przełożonym tego domu zakonnego jest Polak, o. Jerzy Kraj. Przy klasztorze prowadzony jest dom pielgrzyma „Casa Nova”, którego dyrektorem jest również Polak, o. Seweryn Lubecki.

Po południu Benedykt XVI nawiedził grotę Narodzenia. Znajduje się ona w należącej do Greckiego Kościoła Prawosławnego bazylice Narodzenia Pańskiego. Papież uklęknął przed miejscem narodzenia Chrystusa i przez kilka minut zatopił się w modlitwie. Ojcu Świętemu towarzyszyli m.in. generał zakonu franciszkańskiego o. José Rodríguez Carballo, kustosz Ziemi Świętej o. Pierbattista Pizaballa oraz o. Jerzy Kraj.

W drodze do groty Narodzenia Benedykt XVI zatrzymał się w kościele św. Katarzyny. Na cześć papieża, który ma imię z chrztu Joseph, na północnej ścianie świątyni przylegającej do bazyliki Narodzenia poświęcono ikonę św. Józefa namalowaną przez włoskiego zakonnika. Przedstawia ona świętego trzymającego na lewym ręku Dzieciątko Jezus, a w prawym zwój Tory.

Pamiątką obecności Benedykta XVI w tym miejscu jest także pobłogosławiona przez niego osobiście płaskorzeźba z brązu przedstawiająca dzieło genealogiczne Jessego zwieńczone postacią Chrystusa Króla. Znajduje się ono na południowej ścianie kościoła. Dzieło ufundowała franciszkańska Kustodia Ziemi Świętej, a jej autorem jest znany polski rzeźbiarz Czesław Dźwigaj z Krakowa.

W szpitalu dziecięcym Caritas

Benedykt XVI odwiedził też szpital dziecięcy Caritas. Papieża i towarzyszącego mu prezydenta Abbasa powitali tam przewodniczący episkopatu Niemiec abp Robert Zollitsch i Szwajcarii bp Kurt Koch. Obaj hierarchowie od lat patronują prowadzącej szpital organizacji „Kinderhilfe Bethlehem” (Pomoc dzieciom Betlejem). Abp Zollitsch powiedział, że „ Caritas-Baby Hospital jest przykładem społecznego zaangażowania Kościoła”, a zarazem wyjątkowym dziełem pomocy, z międzynarodowym zarządem. Jest wyraźnym znakiem, że chrześcijanie w Europie ręka w rękę przekraczają granice, aby móc pomagać dzieciom w miejscu narodzenia Jezusa” – powiedział hierarcha.

„Papież jest z wami” – powiedział Ojciec Święty do małych pacjentów. Zapewnił ich, że każdego dnia towarzyszy im duchowo myślą i modlitwą. Przypomniał, że szpital co roku niesie pomoc tysiącom dzieci i ich rodzinom, bez względu na pochodzenie, język i religię.

W obozie uchodźców

Ze szpitala papież udał się do obozu uchodźców Aida. Spotkanie odbyło się na dziedzińcu szkoły położonej niedaleko ośmiometrowej wysokości muru, który wznieśli Izraelczycy dla „ochrony przed terrorystami”. Prezydent Abbas w powitalnym przemówieniu opisał cierpienia narodu palestyńskiego podzielonego „murem apartheidu”. Wskazał na poniżanie Palestyńczyków na punktach kontrolnych. Strefę Gazy nazwał „więzieniem”. Wezwał Benedykta XVI do wsparcia negocjacji pokojowych, których celem ma być utworzenie dwóch państw. – W Twojej obecności przesyłam naszym izraelskim sąsiadom przesłanie pokoju – powiedział prezydent.

W swoim przemówieniu Benedykt XVI zapewnił, że jego wizyta jest znakiem solidarności z wszystkimi bezdomnymi Palestyńczykami, nie mogącymi powrócić do swojej ojczyzny. Zapewnił, że sercem łączy się ze wszystkimi, którzy cierpią z powodu oddzielenia od rodzin, uwięzienia bliskich i ograniczeń w swobodzie poruszania się.

– Pozostają niespełnione wasze uzasadnione aspiracje do stałych miejsc zamieszkania, do niezależnego Państwa Palestyńskiego. Zamiast tego dostrzegacie, że jesteście w pułapce, podobnie jak wiele innych osób w tym regionie i na całym świecie znajduje się w pułapce, w spirali przemocy, ataku i kontrataku, odwetu i nieustannego zniszczenia – zwrócił się do mieszkańców obozu. Zapewnił, że cały świat tęskni do położenia kresu nieustannym walkom na tym obszarze.

Odniósł się także do muru, przy którym leży Aida. Betonowy „wał ochronny” Izrael wybudował dla „ochrony przed terrorystami”. – Mur dominujący nad nami, zgromadzonymi tu tego popołudnia, jest brutalnym przypomnieniem impasu, do jakiego – jak się wydaje – doszło w relacjach izraelsko-palestyńskich. Tragiczne jest to, że nadal widzimy wznoszenie murów w świecie, w którym coraz więcej granic otwiera się na handel, podróże, przepływ ludności, na wymianę kulturalną – zauważył Ojciec Święty.

Wzdłuż drogi dojazdowej do obozu ustawiono zdjęcia z 27 ongiś palestyńskich wsi, znajdujących się obecnie na terytorium Izraela. Chór dziecięcy powitał śpiewem przybywającego papieża, który obejrzał wystawę fotografii przedstawiających historię i dzień dzisiejszy Palestyńczyków. W trakcie spotkania palestyńskie dzieci prezentowały krótki spektakl słowno-muzyczny.

Mieszkańcy obozu wręczyli gościowi prezenty. Pierwszy to łańcuch z przymocowanym do niego kluczem, który ma symbolizować zarazem klucze św. Piotra i „klucz do powrotu” 750 tys. Palestyńczyków, którzy z powodu utworzenia Państwa Izrael stracili swe domostwa. Wielu z nich mimo wieloletniego wysiedlenia zachowało klucze do swych domów na znak nadziei powrotu. Prezent ten wręczono papieżowi w bogato inkrustowanej szkatule. Innymi prezentami były: mapa Palestyny wykuta w skale oraz stuła z gwiazdą betlejemską oraz wizerunkami meczetów w Betlejem i Jerozolimie.

Ponadto wręczono Ojcu Świętemu dwa listy. Jeden był podziękowaniem mieszkańców za wizytę, drugi od mężczyzn, którzy okupowali Bazylikę Narodzenia Pańskiego w 2002 r.

W obozie dla uchodźców w El Aida żyje ok. pięciu tysięcy osób. Większość z nich stanowią potomkowie uchodźców, wypędzonych w 1948 r. przez Żydów ze wsi leżących na obszarze obecnego Izraela.

W Pałacu Prezydenckim

Po wizycie w obozie papież spotkał się w Pałacu Prezydenckim z przedstawicielami wspólnot palestyńskich ze Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu. Wśród nich była liczna grupa chrześcijan, którzy opisywali swoją ciężką sytuację i prosili papieża o wsparcie. Następnie na dziedzińcu rezydencji odbyło się oficjalne pożegnanie Ojca Świętego.

Abbas uznał jego wizytę za historyczną i wyraził życzenie, by następna odbyła się już w niepodległym państwie palestyńskim. Zaprosił także Benedykta XVI do Betlejem na Mszę św. w noc Bożego Narodzenia.

Papież z kolei zapowiedział powołanie przez Stolicę Apostolską wspólnie z władzami palestyńskimi Stałej Dwustronnej Komisji Roboczej. Podobna komisja istnieje już między Stolicą Apostolską i Izraelem.

Z Betlejem Benedykt XVI powrócił do Jerozolimy, gdzie spędzi noc w budynku delegatury apostolskiej na górze Oliwnej.