„Wokół prawa i miłosierdzia” – wystawa na Uniwersytecie Gdańskim

Od poniedziałku 8 kwietnia w Bibliotece Prawnej Uniwersytetu Gdańskiego prezentowana jest wystawa „Wokół prawa i miłosierdzia”. Data jej otwarcia została wybrana nieprzypadkowo, zbiegając się z trwającym właśnie Tygodniem Miłosierdzia. „To bowiem, co pozornie sprzeczne (prawo a miłosierdzie) wcale takie nie musi być. Miłosierdzie bowiem przełamuje wszelkie schematy” – mówi dr Tomasz Snarski z UG.

– Chcemy opowiedzieć o zagadnieniu, które zazwyczaj nie jest kojarzone z prawem, a jednak nieodłącznie powraca w rozmaitych wymiarach i kontekstach. Miłosierdzie kojarzy się z ludzkimi uczuciami, (przede wszystkim z łagodnością i miłością), jednostkowymi wyborami, łaską, przebaczeniem. Prawo z kolei identyfikujemy ze sprawiedliwością, równością, systemem norm, państwem, niekiedy z surowością. Czy da się znaleźć elementy wspólne łączące prawo i miłosierdzie? Czy prawo może (czy powinno być) miłosierne? Czy miłosierdzie może być wartością systemu prawnego? Czy sprawiedliwość może być miłosierna? Co może oznaczać uwzględnienie miłosierdzia w wymierzaniu sprawiedliwości? I czym w ogóle jest miłosierdzie? Co właściwie oznacza miłosierna postawa i czy może mieć wpływ na postrzeganie praw człowieka, praw ofiar, praw więźniów? Czy da się pogodzić wymogi prawa karnego z miłosiernym podejściem do człowieka? Okazuje się, że tematyka miłosierdzia nie jest tylko domeną teologii. Często podejmuje się ją w zagadnieniach filozofii społecznej, a także w filozofii prawa. Miejsce szczególne zajmuje kwestia znaczenia kategorii miłosierdzia w prawie karnym. Problem miłosierdzia pojawia się chociażby przy sporach o karę śmierci, instytucję ułaskawienia, a także pojęcia sprawiedliwości karnej. Warto też zwrócić uwagę na rozmaite koncepcje sprawiedliwości w prawie karnym, w tym bardzo popularną w ostatnim czasie ideę sprawiedliwości naprawczej – napisali Anna Stasiewicz-Jakubik i dr Tomasz Snarski, kuratorzy wystawy.

Na wystawie zaprezentowano głównie zbiory z Biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego, w tym Biblioteki Prawnej, z zakresu prawa karnego, filozofii, teologii, sztuki, a także różne materiały związane z ideą miłosierdzia, w tym działalność wileńskiego Hospicjum bł. ks. Michała Sopoćki z Wilna, np. informatory promujące misję hospicyjną czy postery z sympozjum poświęconego relacjom prawa i miłosierdzia, które odbyło się w 2023 roku w Gdańsku.

Anna Stasiewicz-Jakubik, współkuratorka wystawy i kierownik Biblioteki Prawnej Uniwersytetu Gdańskiego, podkreśla: „Dobra, długoletnia współpraca pomiędzy Biblioteką Prawną UG a dr. Tomaszem Snarskim zaowocowała kolejną wystawą – tym razem poświęconą zagadnieniom prawa i miłosierdzia. Na wystawie prezentujemy zbiory z Biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego z zakresu prawa karnego, filozofii, teologii, sztuki – a także pokazujemy różne inicjatywy związane z ideą miłosierdzia, w tym działalność wileńskiego Hospicjum bł. ks. Michała Sopoćki z Wilna czy poster z sympozjum poświęconego relacjom prawa i miłosierdzia, które odbyło się w 2023 r. w Gdańsku. Ze zgromadzonych na wystawie zbiorów powstała pentalogia o miłosierdziu: każda gablota ma swój tytuł i motyw przewodni: pierwsza – „O dobrym pomaganiu. Miłosierdzie i Wilno” ukazuje tak ważne postacie związane z kultem Miłosierdzia Bożego jak s. Faustyna Kowalska i ks. Michał Sopoćko, tu także przedstawiamy s. Michaelę Rak, założycielką pierwszego stacjonarnego hospicjum na Litwie. ”O cnotach. Miłosierdzie i teologia” to tytuł drugiej gabloty, w której chcemy wyeksponować teologiczny wymiar miłosierdzia – tu najważniejsza jest osoba św. Jana Pawła II i jego encyklika z roku 1980 pt. „Dives et Misericordia”. Kolejna gablota pt. ”O karze. Miłosierdzie i prawo karne” to przede wszystkim publikacje na temat kategorii miłosierdzia w polskiej nauce prawa karnego i orzecznictwie, o odwołaniach do miłosierdzia w procesie karnym, a także o stanowisku Kościoła katolickiego wobec kary śmierci. Czwarta część pentalogii pt. ”O sprawiedliwości naprawczej. Miłosierdzie i przebaczenie” odwołuje się do idei sprawiedliwości, zwłaszcza sprawiedliwości naprawczej na gruncie polskiego prawa karnego, przedstawia perspektywę przebaczenia w kontekście filozoficznoprawnym. Ostatnia część wystawy pt. ”O symbolach i ideach. Miłosierdzie w sztuce” pokazuje, w jaki sposób idea miłosierdzia przejawia się w sztuce i poezji, przede wszystkim w malarstwie. Ewangeliczna przypowieść o synu marnotrawnym była inspiracją dla wielu znakomitych artystów, takich jak Rembrandt, Guercino czy Murillo”.

Dr Tomasz Snarski z Katedry Prawa Karnego i Kryminologii Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, współkurator i inicjator wystawy, ocenia: „Nasza wystawa jest swoistym zaproszeniem do tego, by pomyśleć o miłosierdziu jako wartości cennej także dla prawa. To bowiem, co pozornie sprzeczne (prawo a miłosierdzie) wcale takie nie musi być. Miłosierdzie bowiem przełamuje wszelkie schematy. To ono przecież wezwało Samarytanina do pomocy, gdy inni zakryli się za rytuałem i obojętnością”. I dodaje: „Bardzo cieszę się, że Biblioteka Prawna Uniwersytetu Gdańskiego z życzliwością przyjęła moją inicjatywę, by tym razem podjąć temat związków prawa i miłosierdzia. Miłosierdzie jest mi osobiście bardzo bliskie, aktualnie prowadzę intensywne badania literaturowe poświęcone relacjom prawa karnego i miłosierdzia. Pomyślałem, że warto pokazać, w jaki – często nieoczywisty – sposób można połączyć pozornie tylko odległe idee, czyli prawo i powiązaną z nim ideę sprawiedliwości z miłosierną miłością. Wystawa ma też istotny walor pedagogiczny. Uczy, że miłosierdzie to uniwersalna wartość, mogąca być konkretną propozycją dla współczesnych systemów prawnych i społeczeństw”.

​Wstęp na wystawę jest wolny, można się z nią zapoznać w godzinach otwarcia Biblioteki Prawnej Uniwersytetu Gdańskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Przedsięwzięcie potrwa do 30 września 2024 roku.

Godziny otwarcia Biblioteki Prawnej UG: https://prawo.ug.edu.pl/wydzial/biblioteka-prawna/godziny-otwarcia