Wolność w miłosierdziu – Caritas po roku 1989

Caritas jest największą kościelną organizacją charytatywną, cieszącą się nieustannym zaufaniem Polaków i doskonale odnajdującą się w realiach świata mediów, które potrafi mądrze wykorzystać do promowania swoich akcji.

Każdego roku rozdysponowuje kilkaset milionów złotych (w 2007 roku było to ponad 330 mln), przekazując je na pomoc potrzebującym – głównie w kraju, ale również poza granicami.

Najbardziej rozpoznawalną wizytówką Caritas są największe doroczne akcje – Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom, Jałmużna Wielkopostna. Charakterystyczne świece z logo Caritas – a od kilku lat także z logo protestanckiej Diakonii i prawosławnego Eleos – trafiają co roku średnio do 4 mln domów. W ubiegłym roku zebrano w ten sposób ok. 19 mln zł. Z kolei dzięki datkom wrzucanym do wielkopostnych skarbonek, uzbierano niemal milion złotych.

Caritas potrafi zadbać o to, by z informacją o akcjach charytatywnych dotrzeć do społeczeństwa. Spoty reklamowe w radiu i telewizji, plakaty, częste kontakty z mediami, którym co roku udostępniane są szczegółowe raporty z działalności organizacji przyczyniły się do zaufania, jakimi Polacy darzą organizację. Widać to chociażby przy przekazywaniu przez podatników 1 proc. podatku dochodowego – w tym roku było to (łącznie dla Caritas Polska i Caritas diecezjalnych) ponad 13 mln zł.

Jeszcze 20 lat temu…

Początki nie były tak imponujące. Po tym, jak władze komunistyczne przejęły w 1950 roku majątek Caritas tworząc reżimowe Zrzeszenie Katolików Świeckich „Caritas”, wśród najbardziej potrzebujących pracowały zakony oraz Komisja Episkopatu ds. Duszpasterstwa Miłosierdzia, przemianowana w latach 80. na Komisję Charytatywną Episkopatu Polski. Po 1986 roku Episkopat powołał parafialne zespoły charytatywne, na bazie których odtwarzano potem parafialne zespoły Caritas, począwszy od roku 1989. Caritas Polska, mająca za zadanie koordynację działań diecezjalnych Caritas, powołano 10 października 1990 roku.

Na początku Caritas zajmowała się głównie dystrybucją darów materialnych otrzymywanych z zagranicy. Stopniowo jednak zmieniła swoją strategię i zajęła się udzielaniem pomocy charytatywnej dzięki środkom pozyskiwanym od ludzi dobrej woli i instytucji. Obecnie w Polsce działa 39 diecezjalnych oddziałów Caritas obrządku rzymskokatolickiego, Caritas Ordynariatu Polowego, Caritas zakonu bonifratrów i pallotyńskiej prowincji Chrystusa Króla a także dwa oddziały diecezjalne obrządku greckokatolickiego. Pracę wszystkich tych instytucji koordynuje Caritas Polska z siedzibą w Warszawie. Caritas współpracuje też z protestancką Diakonią i prawosławnym Eleos. Na arenie międzynarodowej współpracuje z Papieską Radą „Cor Unum” oraz jest członkiem Caritas Internationalis i Caritas Europa.

Od kobiet w ciąży po seniorów

Sumy, jakie powierzają Caritas Polacy (rocznie to dziesiątki milionów złotych) przekładają się na ogrom pracy i dzieł, które prowadzi. Swoimi działaniami obejmuje od samotnych matek, poprzez rodziny z problemami, dzieci zaniedbane i z ubogich domów, osoby niepełnosprawne, chore, starsze aż po nieuleczalnie chorych, którzy potrzebują opieki paliatywnej.

Niezwykle szeroka jest oferta pomocy Caritas dla samotnych matek, ofiar przemocy domowej i samych dzieci. Domy Samotnej Matki, Centra Interwencji Kryzysowej, Domy Dziecka, centra adopcyjne, świetlice socjoterapeutyczne i parafialne udzielają pomocy tysiącom kobiet i dzieci. Na leczenie nieletnich chorych Caritas w ub.r. przeznaczyła niemal 8 mln zł, a prawie 21 mln na wakacje dla 100 tys. dzieci. Dzięki programowi „Skrzydła” 2,3 tys. uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych otrzymuje wsparcie finansowe przy zakupie podręczników i przyborów szkolnych.

Osoby niepełnosprawne mogą liczyć nie tylko na dofinansowanie koniecznej rehabilitacji fizycznej, ale również na pomoc w odnalezieniu się na rynku pracy. Służą temu Warsztaty Terapii Zajęciowej (jest ich 65), gdzie znajdują się pracownie, m.in. komputerowa, kulinarna czy stolarska. Caritas nie pozostawia bez pomocy osób zdrowych, ale długotrwale bezrobotnych. Przez 3 Kluby Pracy i 15 Biur Aktywizacji Zawodowej przewinęło się już ponad 3 tys. poszukujących pracy.

Osobnym dziełem Caritas są placówki dla osób starszych i schorowanych – od domów opieki, ośrodków rehabilitacyjnych po stacje opieki medycznej (w 175 objęto opieką ponad 450 tys. pacjentów), oraz hospicja z miejscami dla 195 osób. W Polsce działa również 58 hospicjów domowych, otaczających troską 2 399 chorych.

Codziennie tysiące Polaków ma możliwość skorzystania z jadłodajni. Pomoc w postaci artykułów spożywczych dociera do 1,5 mln osób w całym kraju.

Najbardziej widoczne są akcje okołoświąteczne – w grudniu ub. r. rozdano 135 450 paczek bożonarodzeniowych. W Wigilię organizowane są świąteczne kolacje dla samotnych, starszych i ubogich – ostatnio wzięło w nich udział 18 155 osób.

Nagłe wypadki

Zbierane pieniądze w regularnych kwestach lub nadsyłane przez darczyńców są wykorzystywane także w chwilach klęsk żywiołowych czy katastrof, takich jak zawalenie się Hali Targowej w Katowicach lub tragicznych w skutkach wypadków jak autokaru pielgrzymki pod Grenoble. Od kilku lat Caritas wspiera rodziny ofiar a także tych, którzy zostali poszkodowani i potrzebują rehabilitacji i lekarstw. Caritas pomaga też ofiarom powodzi, pożarów, gradobić, a ostatnio – trąb powietrznych.

Caritas znacznie poszerzyła i zinstytucjonalizowała wolontariat. Prawdziwą rewolucją w tej dziedzinie są Szkolne Koła Caritas, skupiające uczniów, którzy pomagają swoim rówieśnikom. Pierwsze SKC powstały w diecezji rzeszowskiej w 1995 r., dziś są w każdej diecezji w kraju. Zrzeszają niemal 44 tys. dzieci i młodzieży, a 116 maluchów udziela się w Przedszkolnych Kołach Caritas. Członkowie SKC organizują zbiórki odzieży, żywności oraz środków finansowych. Odwiedzają chorych i samotnych w domach, szpitalach i hospicjach. Z kolei w 4,8 tys. Parafialnych Kołach Caritas dorośli wolontariusze organizują pomoc dla najuboższych i wymagających opieki z terenu parafii. Liczbę wszystkich wolontariuszy – dzieci i dorosłych – Caritas szacuje na ok. 100 tys. osób.

Nie tylko dla rodaków

Organizacja nie zapomina też o migrantach, którzy szukają schronienia w naszym kraju. Centra pomocy działają w Białymstoku, Lublinie, Słubicach i Zgorzelcu. W ostatnim roku skorzystało z nich ponad 3,5 tys. osób.

Caritas pomaga też najbardziej potrzebującym spoza Polski – wspiera parafie zza wschodniej granicy, reaguje na klęski żywiołowe dotykające państwa na całym świecie, wysyła transporty z pomocą humanitarną dla ofiar konfliktów zbrojnych.

Od lat Caritas przyznaje też własną nagrodę dla osób i instytucji zaangażowanych w działalność charytatywną i współpracujących z organizacją „Ubi Caritas”. Wyróżnienie w postaci statuetki św. Faustyny Kowalskiej wręczane jest co roku jesienią. Nagroda ma charakter ekumeniczny, otrzymują ją działacze prawosławnego Eleos oraz ewangelicko-augsburskiej Diakoni.

Caritas prowadzi:
35 noclegowni, w których jest 1 628 miejsc
8 schronisk dziennego pobytu z 465 miejscami
23 łaźnie dla bezdomnych i ubogich
568 punktów wydawania odzieży
w 121 jadłodajniach codziennie wydawane są 24 572 posiłki