Wręczenie nagrody im. Wandy Smochowskiej-Petrowej

– Była pomostem między Bułgarią i Polską, całe jej życie można interpretować jako wdzięczność dla Bułgarów i Bułgarii, która stała się jej ojczyzną – tak opisywali działalność prof. Wandy Smochowskiej-Petrowej uczestnicy uroczystości, na której po raz drugi została wręczona nagroda imienia znanej slawistki, historyka literatury, tłumaczki m.in. tekstów Jana Pawła II i eseistki. Uroczystość odbyła się wieczorem 15 listopada w Instytucie Polskim w Sofii.

Nagrody otrzymali dr Kristian Janew z Uniwersytetu im. Św. Klimenta z Ochrydy za liczne badania literatury polskiej, tłumaczenia, prace krytycznoliterackie i popularyzację kultury polskiej w Bułgarii oraz Presława Petkowa za tłumaczenia dzieł literatury polskiej.

Nagroda im. Wandy Smochowskiej-Petrowej została ufundowana w 2017 r. przez Bułgarską Akademię Nauk i Instytut Polski w Sofii.

Docent Ełka Trajkowa z Instytutu Literatury Bułgarskiej Akademii Nauk, inicjatorka nagrody mówiła o znaczeniu prac badawczych, które w czasach konfliktów budują mosty między narodami i kulturami. Patronka nagrody była taką osobą, to była Polka, która oddała całą swoją energię na budowę bułgarskiego dziedzictwa kulturowego z polskiej perspektywy, co bardzo poszerzało pole badawcze, potrafiła znajdować to, co typowe i unikatowe w literaturach obu narodów. Prof. Margareta Georgiewa, polonistka z Uniwersytetu św. św. Cyryla i Metodego w Weliko Tyrnowo mówiła o dorobku naukowym Wandy Smochowskiej, która skupiała się na relacjach polsko-bułgarskich w okresie bułgarskiego Odrodzenia, tłumaczyła też dzieła takich autorów jak Stanisław Lem czy Maria Dąbrowska. Córka Wandy Smochowskiej, Alina Petrowa-Wasilewicz mówiła o tym, jak jej matka oceniała bułgarskie dziedzictwo dostrzegając witalność kultury i poszczególnych członków narodu.

Laureaci – dr Janew i Presława Petkowa dziękując zapowiadali dalsze prace badawcze i translatorskie.

Wanda Smochowska-Petrowa profesor Bułgarskiej Akademii Nauk i wykładowczyni literatur słowiańskich na uniwersytetach w Sofii i Szumenie, wybitna bułgarystka i slawistka, badaczka bułgarskiego Odrodzenia i polsko-bułgarskich więzi historyczno-kulturowych, tłumaczka, filantrop i dobroczyńca. Urodziła się 30 czerwca 1919 w Warszawie.

We wrześniu 1939 r. wyjeżdża z bombardowanej Stolicy i po dramatycznej podróży i trzymiesięcznym pobycie w więzieniu w Wiedniu, po aresztowaniu przez Gestapo, dociera do Bułgarii. Od tej chwili jej życie łączy się na stałe z Bułgarii. Ukończyła pedagogikę i filologię słowiańską na Uniwersytecie Sofijskim. W Bułgarii, którą uznaje za swoją drugą ojczyznę, odnajduje swoje środowisko, bułgarskich kolegów i przyjaciół, tworzy wraz z mężem, Czudomirem Petrowem, polsko-bułgarską rodzinę, rodzi dwoje dzieci Włodzimierza i Alinę (dziennikarkę, byłą długoletnią pracownicę KAI).

Bułgaria staje się nie tylko drugą ojczyzną dla polskiej bułgarystki, ale też „drugą tożsamością”. Bułgarski czytelnik po lekturze jej tekstów o tematyce bułgarskiej ma poczucie, że Wanda Smochowska-Petrowa „jest nawet bardziej Bułgarką ponad wszystkich Bułgarów”.

Wanda Smochowska-Petrowa pracuje naukowo i twórczo zarówno w Bułgarii jak i w Polsce. Na Uniwersytecie Warszawskim broni pracy doktorskiej „Michał Czajkowski Sadyk Pasza i mit kozaczyzny”. Jej publikacje naukowe i publicystyczne, w tym pięć monografii, liczne artykuły w bułgarskich i polskich pismach naukowych oraz w prasie literackiej i kulturalnej, przedmowy do bułgarskich wydań literatury polskiej, wiele znaczących przekładów literackich – to jej dorobek. Jest bardzo aktywna w życiu kulturalnym i społecznym. Pracuje w instytucjach informacyjno-kulturowych i dyplomatycznych Polski i Bułgarii, wykłada na uniwersytetach, nawiązuje i podtrzymuje żywe i obustronne kontakty kulturowe między podmiotami w obu krajach. Po roku 1989 popularyzuje w Bułgarii literaturę polską i myśl filozoficzną i religijną Jana Pawła II, Józefa Tischnera, Tadeusza Dajczera. Każde z wymienionych pól działalności Wandy Smochowskiej-Petrowej obejmuje bardzo szeroko przestrzeń kulturową i duchową, o dużym znaczeniu dla kontaktów polsko-bułgarskich i relacji między oboma państwami. Będąc na emeryturze angażuje się w prace stowarzyszenia „Miłosierdzie”, wraz z grupą współpracownic opiekuje się ubogimi, bezdomnymi, ludźmi niepełnosprawnymi.

Zmarła w Warszawie 20 czerwca 2011 roku.

***

Nagroda im. Wandy Smochowskiej-Petrowej została ufundowana przez Instytut Literatury Bułgarskiej Akademii Nauk i Instytut Polski w Sofii w 2017 r. Organizatorami uroczystości wręczenia nagród są dyrektor Instytutu p. Iwona Jakuszko-Dudka i p. Marina Ognjanowa.