Wręczono Medale św. Jerzego

Ks. Tomáš Halík oraz Barbara Engelking odebrali w sobotę Medale św. Jerzego. Wyróżnienie przyznaje od 26 lat „Tygodnik Powszechny” za „zmagania ze złem i uparte budowanie dobra w życiu społecznym”.

Ks. prof. Tomáš Halík, wybitny czeski teolog, filozof i socjolog, laureat Nagrody Templetona, przyjaciel Vaclava Havla, od lat zaangażowany w dialog z niewierzącymi, jedna z najważniejszych postaci Kościoła w Czechach, został uhonorowany za „walkę ze smokiem bałwochwalstwa” .Jak podkreślał w laudacji ks. Adam Boniecki, ks. Halik ma doświadczenie Kościoła podziemnego, prześladowanego i przekonanie, że to doświadczenie należy przełożyć na współczesność.

– To doświadczenie polegało na zderzeniu wrogiego świata, który nie był klerykalny. Klerykalizm jest idolem, przenoszeniem uwagi ze Stwórcy na stworzenie – wyjaśniał. Dodał, że klerykalizm jest smokiem, z którym walczy laureat wyróżnienia.

Ks. prof. Tomáš Halík podkreślał, że historia zła reżimu komunistycznego nie zakończyła się 30 lat temu. – Prawdziwym złem jest to, które sami czynimy i na które przyzwalamy, a nie to, które przychodzi z zewnątrz – stwierdził. Według niego najważniejszym zadaniem jest dziś rozpoznać zło, które jest w nas samych, bo tylko wtedy uda się je przezwyciężyć.

– Usłyszeliśmy, że w miejsce terroru komunistycznego przychodzi dyktatura homoseksualizmu, który jest zarazą naszych czasów. Obawiam się, że takie twierdzenie porównuje nieporównywalne. Niebezpieczne zło, które wstępuje do uwolnionej przestrzeni po ideologii komunistycznej, to raczej populizm, nacjonalizm i ksenofobia. To jest prawdziwa zabójcza zaraza nie tylko postkomunistycznego świata, to jest prawdziwe zagrożenie dla wolności i demokracji – mówił.

– My, chrześcijanie, musimy w poważny sposób stawiać sobie pytanie, czy przeciwko temu smokowi – złu walczymy z dostateczną odwagą i mądrością. W naszym katolickim dziedzictwie jest coś takiego, co właśnie temu niebezpiecznemu złu dodaje pożywienia, siły i energii – zauważył, nazywając to zjawisko „katolicyzmem bez chrześcijaństwa”, gdzie nie ma przestrzeni „dla wolności Ewangelii, dla Jezusowej miłości miłosiernej i solidarności z ludźmi żyjącymi na marginesie”. – Ten katolicyzm jest zupełną odwrotnością prawdziwej katolickości, wspaniałomyślnej, prawdziwie ekumenicznej otwartości i gościnności – ocenił.

Kryzys wywołany podważeniem wiarygodności Kościoła przez ujawnianie nadużyć seksualnych porównał do „skandalu handlowania odpustami” w średniowieczu, który zakończył się schizmą. Ostrzegał, że jeśli autorytety i hierarchowie Kościoła nie rozpoznają wagi tego kryzysu, historia może się powtórzyć. – Pogląd, że trzeba to po prostu przeczekać, jest wielką i niebezpieczną iluzją – stwierdził czeski kapłan.

Ocenił ponadto, że dzisiaj Kościół dzieli się na tych, którzy „wspólnie z papieżem Franciszkiem widzą klucz do rozwiązania w tym, aby starać się przekroczyć postawę klerykalizmu”, i na tych, którzy „powagę tego starania bagatelizują, a w przypadkach nadużyć seksualnych chcą widzieć tylko upadki jednostek i boją się zmian strukturalnych”.

Tegoroczną laureatką jest też prof. Barbara Engelking, psycholog i socjolog, współzałożycielka i kierowniczka Centrum Badań nad Zagładą Żydów. Autorka i współautorka wielu książek, redaktorka i autorka wydawanych przez Centrum opracowań, a także edytorka wielu świadectw ofiar i ocalałych z Holokaustu, została doceniona za „walkę ze smokiem nieczułości i ignorancji”.

W laudacji Michał Okoński dziękował jej za to, że „w imię i dla dobra nas wszystkich” bada problem Zagłady, który w polskim społeczeństwie jest wiedzą niechcianą i trudną do przyswojenia. – Kapituła nagrodziła panią profesor za przywracanie naszej pamięci nazwisk ofiar Holocaustu, za empatię i lekcję otwartej postawy wobec ich cierpienia – podkreślał.

Laureatka wyznała, że jednym z impulsów, który spowodował, że ten temat stał się tematem jej życia, był artykuł prof. Jana Błońskiego, opublikowany na łamach Tygodnika Powszechnego w 1987 r. Drugim ważnym impulsem stały się rozmowy z ocalałymi. – Poszukujemy sensu Zagłady po to, by odkryć, że nie ma w tym żadnego sensu – mówiła.
Jak wyjaśniała, badania nad zagładą Żydów zaowocowały w niej trzema wnioskami. Pierwszy polega na stwierdzeniu, że treścią tego doświadczenia jest cierpienie spowodowane przez drugiego człowieka. Drugi wiąże się z nieodwracalnością zła, którego nie da się naprawić. Trzeci – to według niej doświadczenie „daremności istnienia” i poczucie bezsensu, które ścigało ocalałych do końca ich dni. Badaczka przeciwstawia ponadto pojęcie „pamięci” o Zagładzie, które wiąże się z przeszłością postawie „troski”, która jest wyrazem odpowiedzialności za teraźniejszość.

Gala wręczenia wyróżnień odbyła się w Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie.

Medal św. Jerzego jest honorową nagrodą „Tygodnika Powszechnego”, przyznawaną od 1993 r. za „zmagania ze złem i uparte budowanie dobra w życiu społecznym ludziom, którzy wykazują szczególną wrażliwość na biedę, krzywdę, niesprawiedliwość i wrażliwość tę wyrażają czynem”. Projektantem medalu jest krakowski rzeźbiarz Maciej Zychowicz. Na medalu wypisany jest fragment Psalmu 37: „Powierz Panu swą drogę, zaufaj Mu, a On sam będzie działał. On sprawi, że twa sprawiedliwość zabłyśnie jak światło, a prawość Twoja, jak blask południa”.

W poprzednich latach laureatami Medalu św. Jerzego byli m.in. ks. Jan Kaczkowski, Danuta Wałęsa i ks. Andrzej Augustyński, ks. Wacław Hryniewicz, Leszek Balcerowicz, Anna Dymna, Leszek Kołakowski, Barbara Skarga, abp Józef Życiński, Norman Davies, Václav Havel, Adam Michnik, bp Tadeusz Pieronek, Janina Ochojska i Jacek Kuroń, a także Adam Strzembosz , Ewa Błaszczyk, prymas Polski abp Wojciech Polak.