Współczesne obrazy Jezusa Miłosiernego w podziemiach katedry warszawsko-praskiej

Wystawę nowych wizerunków Jezusa Miłosiernego namalowanych przez dziesięciu współczesnych polskich artystów otwarto w poniedziałek wieczorem w katedrze św. Michała Archanioła i św. Floriana Męczennika na warszawskiej Pradze.

Mistyczną wizję św. s. Faustyny Kowalskiej przenieśli na płótno znakomici współcześni malarze, mierząc się z przedstawionym w „Dzienniczku” opisem Zbawiciela. Autorami nowych wizerunków Jezusa Miłosiernego są Jarosław Modzelewski, Ignacy Czwartos, Wincenty Czwartos, Jacek Dłużewski, Wojciech Głogowski, Jacek Hajnos OP, Krzysztof Klimek, Bogna Podbielska, Beata Stankiewicz i Artur Wąsowski.

W merytorycznym przygotowaniu artystów do podjęcia tego dzieła uczestniczyli teolodzy, językoznawcy, historycy sztuki i filozofowie.

Prace powstały dzięki hojności prywatnych mecenasów sztuki, na specjalne zamówienie organizatorów projektu „Namalować katolicyzm od nowa” – Fundacji Świętego Mikołaja, Teologii Politycznej oraz Instytutu Kultury św. Jana Pawła II z Papieskiego Uniwersytetu św. Tomasza z Akwinu (Angelicum).

Celem akcji jest ożywienie sztuki sakralnej przez powrót do Kościoła obrazów wysokiej klasy artystycznej, wyrażonych współczesnym językiem malarskim oraz odnowienie mecenatu takiej sztuki.

– To przedsięwzięcie niezwykle trudne. Idzie o próbę namalowania obrazów Miłosiernego Jezusa według wskazań z „Dzienniczka” św. siostry Faustyny, największej, jak sądzę, mistyczki XX wieku – obrazów, które stanowią centrum kultu będącego z pewnością najpopularniejszą i najważniejszą formą pobożności przełomu XX i XXI wieku – powiedział podczas wernisażu Dariusz Karłowicz, prezes Fundacji Świętego Mikołaja, pomysłodawca przedsięwzięcia i kurator wystawy.

Jego zdaniem, trudność polega przede wszystkim na tym, że chodziło o kolejną wersję wizerunku Jezusa, która ma już mocno utrwaloną w wyobraźni praktykę wykonawczą. – To także trudne ze względu na bezsporną sekularyzację kultury, wreszcie trudne dlatego, że sztuka sakralna w Polsce, poza szlachetnymi wyjątkami, nie istnieje – stwierdził Karłowicz.

Jak jednak dodał, istnieje głębszy powód, dla którego malowanie Jezusa Miłosiernego jest trudne. – Jest to próba zmierzenia się z wyzwaniem, aby w dziele malarskim zawrzeć coś, co jest nieskończone; aby w formie artystycznej opowiedzieć o czymś, czego opowiedzieć ani słowami, ani obrazami tak naprawdę się nie da – powiedział.

Wernisaż prac zgromadzonych w podziemiach katedry św. Michała Archanioła i św. Floriana Męczennika poprzedziła Msza św. koncelebrowana przez bp. Romualda Kamińskiego i bp. Jacka Grzybowskiego. Biskupi uczestniczyli także w otwarciu wystawy.

– Chrześcijaństwo i sztuka spotykają się w wielu wymiarach, łączy je cześć dla prawdy, dobra, piękna, wolności – każda forma Bożej epifanii, zbliża poczucie ładu kryjącego się w tym i poza tym, co widzialne – mówił bp Jacek Grzybowski. – Z wielką szkodą dla obu stron bliskość, która zaowocowała wielkimi dziełami kultury duchowej w Europie, bardzo osłabła. Czy jest to proces nieodwracalny? Nie sądzę. Kultura pozbawiona odniesień do transcendencji zdaje się pusta, traci miarę i sens. Chrześcijaństwo bez kultury staje się niezdolne zrozumieć siebie, ani przekazać tego rozumienia innym – tłumaczył.

„Z pewnością zatem warto dołożyć wszystkich starań, aby do tego rozwodu, fatalnego zarówno dla chrześcijaństwa, jak i dla sztuki nigdy nie doszło” – dodał. Przyjął z wielką radością ideę środowiska Teologii Politycznej, które podjęło się próby renesansu katolickiego malarstwa sakralnego. – Idea zaproszenia naprawdę wybitnych artystów do zmierzenia się z niezwykłym zamówieniem, jakie Chrystus przekazał Faustynie Kowalskiej, cieszy swoim rozmachem i odwagą. Wbrew wszystkim, którzy zapewniali, że sztuka sakralna to zjawisko należące do przeszłości, artyści podjęli to wyzwanie, tworząc dzieła moim zdaniem bardzo piękne, głębokie teologicznie i dające do myślenia – powiedział bp Grzybowski.

Wierni z Warszawy będą mogli zapoznać się z dziełami po raz pierwszy. Wcześniej ekspozycja gościła w klasztorze dominikanów w Krakowie, gdzie cieszyła się ogromnym zainteresowaniem.

Wystawa jest jednocześnie okazją, żeby nawiedzić katedrę św. Michała Archanioła i św. Floriana Męczennika po zakończeniu najważniejszych prac remontowych, które dotyczyły m.in. fundamentów, docieplenia stropu, instalacji podgrzewania podłogowego i wymiany posadzki, wymiany okien, zmiany oświetlenia i renowacji ławek.

Siedem z dziesięciu zaprezentowanych obrazów znajdzie się wkrótce w świątyniach diecezji warszawsko-praskiej, gdyż zostały przez tamtejsze parafie zakupione.

Wystawę można oglądać od poniedziałku do soboty w godz. 12.00-20.00 i w niedzielę od 8.00-21.30. Ekspozycja jest czynna do 2 kwietnia.

Patronat honorowy nad wystawą sprawują biskup warszawsko-praski Romuald Kamiński i biskup pomocniczy diecezji warszawsko-praskiej Jacek Grzybowski.

W finansowaniu warszawskiej wystawy wzięli udział Sebastian Skwara z firmy Granity Skwara im. Stefana Skwary i Mariusz Kocielnik – Przedszkola Smerf.

Pierwszy obraz Jezusa Miłosiernego z napisem „Jezu ufam Tobie” został namalowany przez malarza Eugeniusza Kazimirowskiego (1873-1939) w 1934 r. w Wilnie. Jego pracownia malarska mieściła się na Górce Zbawiciela niedaleko Ostrej Bramy. O pomoc w malarskim zrealizowaniu widzeń s. Faustyny poprosił artystę ks. Michał Sopoćko, jej spowiednik.

Malowanie rozpoczęło się 2 stycznia 1934 r. Św. Faustyna przychodziła do pracowni malarskiej co najmniej raz w tygodniu, przez pół roku, aby dopowiadać szczegóły i wskazywać błędy. W malowaniu obrazu czynnie uczestniczył fundator dzieła, ks. Sopoćko, który na prośbę malarza pozował ubrany w albę. 4 kwietnia 1937 r. za pozwoleniem metropolity wileńskiego abp. Romualda Jałbrzykowskiego, obraz Jezusa Miłosiernego został poświęcony i umieszczony w kościele pw. Świętego Michała w Wilnie, gdzie zaczął być otaczany coraz większą czcią.

Na skutek działań wojennych (1939-1945) obraz Jezusa Miłosiernego znalazł się na terenie ZSRR i przez kilkadziesiąt lat był niedostępny dla pielgrzymów. Pomimo wielu zagrożeń (m.in. ukrywania na strychu) przetrwał jednak czasy komunizmu. Od 1987 r. obraz Jezusa jest umieszczony w bocznym ołtarzu kościoła Świętego Ducha w Wilnie. Podczas pielgrzymki na Litwę, 5 września 1993 r. przed obrazem Jezusa Miłosiernego w kościele pw. Świętego Ducha w Wilnie modlił się papież Jan Paweł II. W przemówieniu do wiernych nazwał ten obraz świętym wizerunkiem.

W 2003 r. obraz został poddany gruntownej konserwacji: usunięto wszystkie przemalowania, naprawiono uszkodzenia, usunięto plamy, które powstały na skutek wilgoci w niedogrzanym kościele. Wymaga jednak ekspozycji w warunkach zbliżonych do muzealnych oraz odpowiedniego zabezpieczenia.