Wystawa „Jerzy Nowosielski. Ikona i abstrakcja”

„Jerzy Nowosielski. Ikona i abstrakcja” – to tytuł wystawy, jaką do 16 października zwiedzać można w Muzeum Archidiecezjalne w Poznaniu. W 2023 roku przypada 100. rocznica urodzin Jerzego Nowosielskiego – wybitnego malarza, rysownika, scenografa, pedagoga, filozofa, teoretyka sztuki i myśliciela religijnego, uważanego za jednego z najciekawszych polskich malarzy XX i początków XXI wieku.

Wystawa prezentuje m.in. ikony z cerkwi prawosławnej z Krakowa, katedry greckokatolickiej z Wrocławia, a także klasztoru benedyktyńskiego z Tyńca i kaplicy z Warszawy-Wesołej. W dialogu z ikoną pokazane są liczne abstrakcje od prywatnych kolekcjonerów, a także z Muzeum Narodowego w Poznaniu czy Galerii Sztuki w Łodzi.

”Ikona przesycona jest duchem sztuki abstrakcyjnej – pisał Jerzy Nowosielski. – Te dwa światy, pierwszy – pewnej determinacji właściwej malarstwu realistycznemu, odtwarzającemu, i drugi – świat wolnej kreacji abstrakcyjnej, istnieją w naszej ikonie […] w stopniu największego napięcia i niejako na równych prawach”.

Jerzy Nowosielski, wychowany na styku dwóch kultur łączył tradycje Wschodu i Zachodu, sacrum i profanum, figurację i abstrakcję, kreując własny, niepowtarzalny, fascynujący świat – wskazują organizatorzy wystawy. Jego malarstwo jest syntezą dwóch rozmaitych tradycji: szeroko pojętej awangardy i tradycji wschodniochrześcijańskiej, bizantyńsko-ruskiej, tradycji ikony.

Muzeum Archidiecezjalne w Poznaniu – Akademia Lubrańskiego (ul. Lubrańskiego 1) czynne jest od wtorku do piątku w godz. 11.00 -17.00, w soboty od 11.00 do 16.00, a w niedziele od 11.00 do 15.00. Wystawa czynna będzie do 16 października br.

***

Jerzy Nowosielski urodził się 7 stycznia 1923 r. w Krakowie. W pierwszych latach II wojny światowej rozpoczął studia malarskie w Instytucie Sztuk Plastycznych w Krakowie, przemianowanym przez Niemców na Kunstgewerbeschule. W latach 1945-1947 kontynuował studia w Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem prof. Eugeniusza Eibischa. W tym czasie związał się z Grupą Młodych Plastyków, od 1947 r. był asystentem Tadeusza Kantora w Szkole Sztuk Plastycznych.

Od 1957 r. należał do Grupy Krakowskiej i został wykładowcą w zakresie malarstwa i projektowania tkaniny w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych w Łodzi, ale szybko powrócił do rodzinnego Krakowa. W 1961 r. obronił dyplom w ASP i rozpoczął tu wykłady z malarstwa.

W 1962 r. został profesorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Od najmłodszych lat był zafascynowany liturgią wschodnią, w której został wychowany (najpierw jako grekokatolik, później prawosławny). Znany był przede wszystkim jako autor prac religijnych – malowideł ściennych, ikonostasów, ale malował też kompozycje abstrakcyjne, pejzaże.

Jest autorem polichromii w cerkwiach, m.in. w Jeleniej Górze, Kętrzynie, zaprojektował także polichromię w nieistniejącej już cerkwi w Białymstoku, ikonostasów w cerkwiach, w tym w krakowskiej cerkwi pod wezwaniem Zaśnięcia Matki Bożej, polichromii w kościołach: w Wesołej k. Warszawy, w kościele Podwyższenia Krzyża Świętego w Warszawie-Jelonkach, w kościele pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu na Azorach w Krakowie. Swymi obrazami zapełnił także zaprojektowaną przez siebie kapliczkę cerkiewną Fundacji św. Włodzimierza przy ul. Kanoniczej 15 w Krakowie.

Uczestniczył w licznych wystawach w kraju i za granicą: w weneckich Biennale, w Sao Paulo, w Nowym Jorku, Lipsku, Essen, Mediolanie, Augsburgu. Jego wystawy indywidualne pokazywano w kraju, a także w Paryżu, Londynie, Wiedniu, Karlskronie i Sztokholmie. Jego prace znajdują się w wielu kolekcjach prywatnych i muzeach w Polsce i na świecie.

Był także teoretykiem sztuki, autorem esejów z dziedziny ikony i teologii prawosławnej, publikowanych m.in. w krakowskim wydawnictwie ZNAK. Nagradzany przez Ministerstwo Kultury i Sztuki, w 1984 r. Nagrodą Państwową, w 1994 r. Nagrodą Wielką Fundacji Kultury.

Jerzy Nowosielski zmarł 21 lutego 2011 r. Został pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu Rakowickim.

Decyzją sejmu rok 2023 jest Rokiem Jerzego Nowosielskiego.