Wznowienie jednej z najważniejszych książek XX w.

„Anatomia ludzkiej destrukcyjności” – książka Ericha Fromma, uznawana za jedną z najważniejszych książek XX wieku i o tym stuleciu, wznowiło właśnie Wydawnictwo Rebis. Praca słynnego niemieckiego naukowca, autora słynnej „Ucieczki od wolności”, jest obszernym studium zjawiska, które określa się krótkim terminem „zło“.

Fromm zmierza do kulturowego ujęcia tematu od strony typologii charakterologicznej oraz wytłumaczenia sensu złośliwej i niezłośliwej agresji – zaznacza wydawca. Niejako „po drodze“ dostarcza psychoanalitycznych portretów wielkich zbrodniarzy XX wieku: Stalina, Himmlera i Hitlera.

Spostrzeżenia, podsumowania, siła oddziaływania argumentów, a także głęboki humanizm autora nadają jej nieprzemijającą wartość, która przemawia do czytelnika z równą mocą w wieku XXI – czytamy w nocie wydawniczej.

W słowie wstępnym do książki Mirosław Chałubiński zauważa, że z analiz Fromma wynika, że „charakterystyczna dla całego świata zwierzęcego agresja obronna cechuje zachowania ludzkie w stopniu nieporównanie większym niż pozostałe zwierzęta” a także, ze „charakterologicznie uwarunkowana ‘złośliwa’ agresja cechuje wyłącznie gatunek ludzki”.

Autor wstępu zwraca też uwagę, iż Fromm stara się odpowiedzieć na pytanie, czy i jakie warunki społeczne mogłyby ograniczyć ludzka agresję i destrukcyjność. Zdaniem niemieckiego badacza te negatywne tendencje mogłyby zostać radykalnie ograniczone przez taką organizację systemu społecznego, które byłaby ukierunkowana na właściwe zaspokajanie ludzkich potrzeb miłości, twórczości, sensownej pracy.

„Kiedy żadna jednostka i grupa społeczna nie będą się czuły zagrożone, gdy zlikwidowany zostanie wyzysk i poniżanie godności osoby ludzkiej, agresja przestanie być problemem społecznym, choć nigdy z pewnością całkiem nie zaniknie – pisze Mirosław Chałubiński. – Fromm zdaje sobie sprawę z utopijności swojego pojmowanego maksymalistycznie programu. Ale przecież zawsze istnieją stopnie realizacji ideału, istnieje zawsze ‘lepiej’ i ‘gorzej’” – puentuje autor słowa wstępnego.

Niemiecki filozof, socjolog i psychoanalityk Erich Fromm (1900–1980) był jednym z najwybitniejszych i najbardziej wpływowych myślicieli XX wieku. Stworzył własny system zwany psychoanalizą humanistyczną, do którego wprowadził problematykę społeczną. Jest autorem m.in. słynnej „Ucieczki od wolności”, a także m.in. książek „Kryzys psychoanalizy”, „O sztuce miłości”, „Mieć czy być”.

***
Erich Fromm, „Anatomia ludzkiej destrukcyjności”, przekład Jan Karłowski, Rebis, Poznań 2019.