Zakończyły się uroczystości 104. rocznicy obrony przed bolszewikami

Złożenie kwiatów na Wiśle, gdzie w 1920 r. zatonął broniący miasta statek „Stefan Batory” i przemarsz kibiców klubu Wisław Płock przez Most im. Legionów Polskich, były ostatnimi akordami kilkudniowych obchodów 104. rocznicy obrony Płocka przed bolszewikami. Za bohaterską postawę swoich mieszkańców miasto po wojnie otrzymało od marszałka Józefa Piłsudskiego ważne odznaczenie – Krzyż Walecznych.

Każdego roku rocznica obrony miasta przed bolszewikami w roku 1920 obchodzona jest w uroczysty sposób. Tak było i w tym roku. Z okazji 104. rocznicy tamtych walk płocczanie modlili się za Ojczyznę i za Płock w katedrze, czemu przewodniczył biskup płocki Szymon Stułkowski oraz na Cmentarzu Garnizonowym, gdzie znajdują się mogiły obrońców Płocka.

Modlitwę za zmarłych poprowadził tam ks. kan. Stefan Cegłowski, proboszcz parafii katedralnej pw. św. Zygmunta w Płocku i kapelan organizacji kombatanckich. Towarzyszył mu imam muzułmański Mahmud Taha (Zbigniew) Żuk – do obrony miasta stanął między innym pułk składający się z Tatarów.

Poza tym delegacje reprezentujące instytucje i stowarzyszenia złożyły kwiaty w miejscach pamięci o dramatycznych walkach w Płocku, a także przed pomnikami legionistów: marszałka Józefa Piłsudskiego, związanego z Płockiem poety Władysława Broniewskiego, walczącego w legionach, na Płycie Nieznanego Żołnierza, na Bratniej Ziemi, czyli obelisku pod którym znajduje się ziemia z barykad na ulicach miasta w roku 1920.

Bohaterowie z tamtych dni, którzy z odwagą stanęli do walki z sowieckim najeźdźcą, tworząc grupy samoobrony społeczeństwa, zostali upamiętnieni w nazwach ulic, placów i szkół. Imię Obrońców Płocka roku 1920 nosi także Hufiec Płocki Związku Harcerstwa Płockiego. W czasie tegorocznych obchodów harcerze uczcili bohaterów – Capstrzykiem harcerskim przy Bratniej Mogile, czyli symbolicznym kopcu.

Poza tym w Muzeum Mazowieckim Art dećo pokazano film „Płock 1920”, wyprodukowany przez Centralną Bibliotekę Wojskową. Reżyserem dokumentu i jednym ze scenarzystów jest Leszek Wiśniewski, a współscenarzystą dr Jan Tarczyński, dyrektor biblioteki. Niestety, w filmie nie wspomina się w ogóle o zaangażowaniu Kościoła w obronę miasta. Projekcji filmu towarzyszyła wystawa tematyczna.

Zwieńczeniem uroczystości był rejs statku „Marianna” na Wiśle, upamiętniający marynarzy Flotylli Wiślanej, biorącej udział w obronie Płocka w 1920 roku – w rzece utonął wtedy zniszczony przez bolszewików statek „Stefan Batory”, który w nagłej potrzebie został dostosowany do działa wojennych.

Towarzyszyły mu inne jednostki pływające (łodzie żaglowe, pontony, skutery). W chwili, gdy na wodzie spoczęła wiązankę kwiatów – sternicy włączyli syreny i zapalili race. Rejs zorganizowali płoccy „wodniacy”, związani z Bractwem św. Barbary. Obecni na statku wysłuchali prelekcji o obronie Płocka i chętnie śpiewać pieśni patriotyczne, przy akompaniamencie gry akordeonowej.

Ostatnim akordem rocznicy był barwny przemarsz przez miasto i Most im. Legionów Polskich (tzw. stary most) kibiców Klubu Wisły Płock.

***
Armia bolszewicka, chcąc sforsować Wisłę i wyjść na przedpola Warszawy od zachodu, zaatakowała Płock 18 sierpnia 1920 roku. Głównymi siłami natarcia, liczącymi w sumie około 3,5 tys. żołnierzy, był 3. Korpus Kawalerii Gaj-Chana. Do obrony miasta, w którym stacjonowały wówczas trzy bataliony piechoty oraz szwadron Jazdy Tatarskiej, łącznie około 1,2 żołnierzy wojska polskiego, stanęła ludność cywilna, w tym kobiety i dzieci. Obrońców wspierali marynarze Flotylli Wiślanej z okrętów „Minister”, „Wawel” i „Stefan Batory”, które ostrzeliwały z rzeki pozycje bolszewików.

Walka o Płock i przyczółek mostu przez Wisłę trwała 21 godzin. Na ulicach wzniesiono barykady. W zajętej części miasta bolszewicy dopuszczali się zbrodni, takich jak rozstrzelanie 22 pacjentów Szpitala Garnizonowego, a także licznych rozbojów i gwałtów na cywilach, w tym ludności żydowskiej. W bitwie zginęło 250 obrońców, w tym 100 cywilów, a 400 zostało rannych. Najmłodszym poległym był 14-letni harcerz Antolek Gradowski. Ponad 300 mieszkańców miasta trafiło do niewoli. Dzięki bohaterskiej postawie mieszkańców Płocka atak odparto, a bolszewicy zmuszeni zostali do odwrotu.

Za swoją bohaterską postawę miasto Płock w 1921 roku zostało odznaczone przez marszałka Józefa Piłsudskiego – Krzyżem Walecznym. Nadanie odznaczenia odbyło się 10 kwietnia 1921 roku w Płocku.

W 2018 roku w Narodowe Święto Niepodległości, w ramach obchodów 100. rocznicy jej odzyskania przez Polskę, w Płocku odsłonięto pomnik – kolumnę zwieńczoną orłem w koronie, upamiętniający obrońców miasta przed armią bolszewicką w 1920 roku. Jego autorem jest rzeźbiarz Gustaw Zemła. Projekt pomnika powstał z inicjatywy powołanego w 2015 r. Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Obrońców Płocka 1920 r. Wysoka na ponad 10 metrów kolumna stanęła na Placu Gabriela Narutowicza, w jednym z historycznych miejsc, gdzie mieszkańcy miasta wraz z żołnierzami powstrzymywali natarcie bolszewików.