Ziemia Święta, Watykan i inne kraje – Wielki Tydzień i Wielkanoc w czasie pandemii

Podobnie jak w zeszłym roku, Wielki Tydzień i Wielkanocne Święta z powodu pandemii koronawirusa w Watykanie i większości krajów świata będą obchodzone z sanitarnymi obostrzeniami.

Ziemia Święta

Najbliższa Wielkanoc nie będzie tak upokarzająca i wycofana jak w 2020 roku – ma nadzieję franciszkański kustosz Ziemi Świętej o. Franceso Patton. Jego zdaniem sukces kampanii szczepień w Izraelu i wprowadzenie w tym kraju paszportu szczepień powinny ułatwić świąteczne obchody żydowskiej Paschy (28 marca – 4 kwietnia) i katolickiej Wielkanocy (4 kwietnia).

Liturgie wielkopostne są sprawowane prawie normalnie, bez szczególnych restrykcji, ale wciąż zachowując wszystkie środki ostrożności przeciwko COVID-19, takie jak: dezynfekowanie dłoni, zachowywanie odstępu, a przede wszystkim noszenie maseczki. Zaleca się to wiernym, którzy w coraz większej liczbie uczestniczą w takich nabożeństwach jak: Droga Krzyżowa, sobotnie czuwania przy Grobie Pańskim i pielgrzymki. Wobec bardzo pozytywnego przebiegu krajowego planu szczepień o. Patton spodziewa się, że przed świętami restrykcje mogą być jeszcze bardziej złagodzone.

Jego zdaniem wprawdzie nie będzie tłumów, bo brakuje zagranicznych pielgrzymów, ale „na pewno nie w sposób tak wycofany i upokarzający jak w poprzednim roku”, gdy świętujących katolików „nadzorowali żołnierze i policjanci, otoczeni fotografami”.

Triduum Paschalne będzie odprawiane w „dość normalnej formie” w bazylice Grobu Pańskiego, podobnie jak nabożeństwa w Getsemani i Wieczerniku.

Watykan

Podobnie jak przed rokiem także i w tym roku uroczystości świąt Wielkanocnych w Watykanie będą się odbywały z zachowaniem znacznych ograniczeń spowodowanych pandemią koronawirusa. Ponieważ do 6 kwietnia we Włoszech obowiązuje ścisły lockdown i zakaz wychodzenia z domu po godz. 22.00. Wigilia Paschalna zostanie odprawiona już wczesnym wieczorem. We wszystkich uroczystościach liturgicznych będzie mogło uczestniczyć tylko niewielu wiernych.

Transmitowaną przez liczne stacje telewizyjne na cały świat Mszę św. w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego połączoną z błogosławieństwem „Urbi et orbi” papież odprawi w tym roku we frontowej części bazyliki św. Piotra. Mocno zredukowane będą też inne wydarzenia religijne Wielkiego Tygodnia i Wielkanocy. Do 2019 roku uroczystości te przyciągały do Rzymu dziesiątki tysięcy pielgrzymów. Członkowie korpusu dyplomatycznego już otrzymali informacje, że ich obecność na tych uroczystościach nie jest w tym roku przewidziana.

W Wielki Czwartek w godzinach porannych papież odprawi w nielicznym gronie Mszę Krzyżma, podczas której poświęci oleje święte, potrzebne do święceń i błogosławieństw. Przed pandemią wokół swego arcypasterza gromadzili się z tej okazji wszyscy księża z diecezji Rzymu.

Tego samego dnia i w tym samym miejscu o godz. 18.00 dziekan Kolegium Kardynalskiego kard. Giovanni Battista Re odprawi Mszę św. Wieczerzy Pańskiej. Papież nie będzie na niej obecny. W minionych latach wspomnienie tego ostatniego wieczoru Jezusa z Jego uczniami papież Franciszek obchodził w ośrodkach socjalnych lub w zakładach karnych. W ubiegłym roku celebrował Mszę w chórze bazyliki św. Piotra i zrezygnował z obrzędu obmycia nóg.

W Wielki Piątek papież Franciszek będzie przewodniczył Drodze Krzyżowej. Już po raz drugi z rzędu pamiątka pojmania, męki i śmierci Chrystusa będzie sprawowana o godz. 21.00 na placu św. Piotra z zachowaniem reżimu sanitarnego i niewielką liczbą osób. Stacje Via Crucis znajdować się będą na placu przed bazyliką. Rozważania do tegorocznej Drogi Krzyżowej przygotowali skauci z miejscowości Foligno w Umbrii. Dodatkowe intencje zostały przygotowane także przez wiernych jednej z rzymskich parafii. Tego dnia, dokładnie w czasie sprawowanej przez papieża Drogi Krzyżowej, o godz. 21.37 przypada 16. rocznica śmierci Jana Pawła II

Wigilia Paschalna, podczas której Kościół wspomina Zmartwychwstanie Jezusa, rozpocznie się w Wielką Sobotę już o godzinie 19.30 i zakończy o 21.30, na pół godziny przed obowiązującym od 22.00 zakazem wychodzenia z domów. W Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego południowa modlitwa Regina Coeli papieża Franciszka będzie transmitowana także w internecie i na livestreamie.

Austria

W związku z silnym wzrostem infekcji koronawirusem w trzech landach Austrii, w tym w Wiedniu, rząd tego kraju wspólnie z władzami lokalnymi wprowadził zaostrzone środki bezpieczeństwa na czas Wielkiego Tygodnia i świąt Wielkanocnych. Biskupi Wiednia oraz diecezji Sankt Pölten i Eisenstadt uzgodnili z władzami politycznymi, że w czasie wielkanocnym wszystkie nabożeństwa będą się odbywały z zachowaniem surowego reżimu sanitarnego.

Parafiom polecono, aby skrócić do minimum czas liturgii. Tam, gdzie to będzie możliwe, nabożeństwa powinno się odprawiać na wolnym powietrzu. Po zakończonym nabożeństwie wierni nie mogą pozostawać w grupach przed kościołem.

Podczas całej liturgii należy zachować co najmniej dwumetrową odległość pomiędzy osobami nie mieszkającymi w tym samym gospodarstwie domowym. Ponadto, przez cały czas nabożeństwa usta i nos muszą być zasłonięte maską FFP2, zarówno wewnątrz kościoła jak i na zewnątrz. Z noszenia masek zwolnione są kobiety w ciąży i dzieci do szóstego roku życia. Dzieci w wieku od 6 do 14 lat mogą nadal nosić inną ochronę ust i nosa niż maski FFP2.

Służby kościelne mają zapewnić, aby w kościołach zachowana była minimalna odległość. Nie jest możliwy śpiew zbiorowy i chóralny, dopuszczalny jest śpiew maksymalnie czterech solistów. Osoby z objawami chorobowymi nie mogą uczestniczyć w nabożeństwach w kościołach. Należy unikać obrzędów o zwiększonym ryzyku przeniesienia zakażenia, takich jak obmywanie stóp w Wielki Czwartek.

Ci, którzy nie są pewni swojego stanu zdrowia, powinni powstrzymać się od pójścia do kościoła i skorzystać z licznych transmisji nabożeństw w telewizji, radiu lub poprzez livestream, aby wirtualnie przyłączyć się do uroczystości.

Belgia

W Belgii od połowy grudnia obowiązuje ograniczenie liczby uczestników ceremonii religijnych do zaledwie 15, niezależnie od powierzchni świątyni (dla porównania: w dużych sklepach może przebywać 50 osób). Wcześniej, od marca do grudnia 2020 r., Kościół został zmuszony do zawieszenia publicznych Mszy św., choć świątynie pozostały otwarte i można było do nich wejść na modlitwę. Większość katolików będzie więc jedynie śledzić liturgie Wielkiego Tygodnia i Wielkanocy w telewizji i internecie. Jednocześnie biskupi zachęcili księży do zwiększenia liczby sprawowanych liturgii. Z kolei ks. Pascal Roger z Arlon przygotowuje Mszę wielkanocną na parkingu przed Domek Kultury, której uczestnicy będą siedzieć w swoich samochodach (na Boże Narodzenie uczestniczyło w takiej liturgii ponad 400 osób).

Czechy i Słowacja

W czasie obchodów Wielkiego Tygodnia i Wielkanocy w Czechach i na Słowacji kościoły pozostają otwarte. W Czechach ustanowiono, że w jednym kościele może być zajętych maksymalnie 10 proc. miejsc. a na Słowacji w kościele na 25 metrów kw. może przypadać jedna osoba. Oprócz nakazu noszenia masek ochronnych wprowadzono zakaz śpiewania.

Francja

We Francji od połowy grudnia obowiązuje, wprowadzone przez ministerstwo spraw wewnętrznych, ograniczenie liczby uczestników ceremonii religijnych proporcjonalnie do liczby miejsc w danej świątyni. Należy zajmować co drugi rząd krzeseł lub ławek, a także pozostawić wolne dwa siedzenia pomiędzy pojedynczymi osobami lub grupą osób mieszkających razem.

Ponadto obowiązują dodatkowe rygory sanitarne, takie jak: noszenie maseczek (osoby od 11. roku życia), udzielanie Komunii św. wyłącznie na rękę, zbieranie tacy przez wyznaczoną osobę, a nie do koszyka przekazywanego z rak do rąk.

W 19 departamentach, w tym także w Paryżu, gdzie obecnie obowiązuje częściowy lockdown, można opuszczać mieszkanie jedynie z wypełnionym formularzem, potwierdzającym cel wyjścia. W przypadku udania się do kościoła, najlepiej zaznaczyć kratkę „ważna sprawa rodzinna” (motif familial impérieux) – radzi przewodniczący Konferencji Biskupów Francji abp Éric de Moulins-Beaufort.

Hiszpania

Konferencja Episkopatu Hiszpanii wydała dokument zawierający wytyczne dla parafii dotyczące organizowania obchodów Wielkiego Tygodnia w tym kraju. Biskupi wezwali proboszczów do zaniechania w tym roku z powodu ryzyka epidemicznego organizowania procesji pasyjnych. Powołując się na zalecenia służb medycznych członkowie episkopatu wskazali, że wciąż istnieje duże ryzyko infekcji koronawirusem na terytorium Hiszpanii. Zaznaczyli, że zmiana w sprawowaniu liturgii Wielkiego Tygodnia “wynika z wyjątkowych okoliczności” oraz służy “dla dobra wspólnego”.

W lutym kilka organizacji grupujących hiszpańskich lekarzy zaapelowało do władz kraju oraz rządów poszczególnych wspólnot autonomicznych do odstąpienia od zamiaru usunięcia restrykcji epidemicznych umożliwiających podróżowanie po kraju oraz branie udziału w wydarzeniach związanych z obchodami Wielkiego Tygodnia. Władze hiszpańskich organizacji lekarskich Semicyuc i Sempsph nazwały deklaracje przedstawicieli rządu Pedra Sancheza, który deklarował możliwość luzowania restrykcji przed Wielkanocą, “zbyt optymistycznymi” oraz “ryzykownymi”. W ocenie kierownictwa obu organizacji wraz z eliminowaniem obostrzeń przed świętami mogłoby dojść do nasilenia się epidemii oraz czwartej fali koronawirusa.

Japonia

Po zniesieniu 22 marca ograniczeń antywirusowych katolicy w Tokio w miarę normalnie obchodzą Wielki Tydzień. Niemniej jednak zarówno miejscowy metropolita abp Tarcisius Isao Kikuchi SVD, jak i burmistrz stolicy Yuriko Koike wezwali ludzi do dalszego przestrzegania zaleceń i ograniczeń, związanych z pandemią koronawirusa. Przepisy te istnieją tu jednak nie jako przymusowe, lecz na zasadzie niepisanej reguły „nie zaraź siebie i nie zarażaj innych”. Obchodom Wielkiego Tygodnia towarzyszy w tym roku kwitnienie wiśni.

W swym najnowszym liście pasterskim arcybiskup zalecił, „na ile jest to możliwe, ograniczenie działalności kościołów poza sprawowaniem mszy”. Na stronach tokijskiej katedry św. Ignacego w Yotsuya (największej parafii w Japonii) i kościoła parafialnego w Meguro (jednej z 23 dzielnic stolicy) podano godziny Mszy i nabożeństw Triduum Paschalnego z zastrzeżeniami, że mogą w nich wziąć udział jedynie miejscowi parafianie po uprzednim wpisaniu się na listę internetową i przy zachowaniu określonej liczby uczestników.

Jezuicki kościół św. Ignacego będzie w tegoroczne święta tętnił życiem o wiele bardziej niż przed rokiem. Według zamieszczonych tam informacji w głównej świątyni będą odprawione Msze także po angielsku, hiszpańsku i wietnamsku. Inne, mniejsze wspólnoty narodowościowe: Polacy i Indonezyjczycy, podobnie jak w ubiegłym roku, będą uczestniczyć w liturgii w kaplicy Matki Bożej, w której może przebywać jednorazowo w czasie obecnej pandemii najwyżej 40 osób. Msza po polsku zostanie tam odprawiona w Wielkanoc o godz. 16. Odbędzie się też tradycyjne polskie święcenie przyniesionych pokarmów.

Liban

Rząd Libanu wprowadza trzydniowy lockdown w czasie katolickich obchodów Wielkanocy. Potrwa on od soboty 3 kwietnia do wtorku 6 kwietnia rano. Ma to na celu uniknięcie kolejnego wzrostu przypadków COVID-19 w tym kraju. Ministerialny komitet zajmujący się walką z COVID-19 przestrzegł przed organizowaniem świątecznych spotkań w mieszkaniach i innych pomieszczeniach zamkniętych. Władze obawiają się, że powtórzy się scenariusz z grudnia, gdy rodzinne obchody świąt Bożego Narodzenia oraz otwarcie restauracji i kawiarni doprowadziły do fali zakażeń koronawirusem, po której trzeba było wprowadzić kilkutygodniowy lockdown.

Jednocześnie Narodowa Rada Obrony przedłużyła stan powszechnej mobilizacji w walce z pandemią do końca września br., czyli o kolejne pół roku. Ustępujący premier Hassan Diab oświadczył, że nowa fala zakażeń może być o wiele groźniejsza od poprzednich. Poinformował o obawach związanych z zaspokojeniem zapotrzebowania na tlen, energię elektryczną, lekarstwa i sprzęt medyczny w obliczu poważnego kryzysu finansowego, jaki przeżywa libańskie państwo. Pogorszenie się sytuacji sanitarnej zbiegło się bowiem z załamaniem gospodarczym Libanu. Ponad połowa jego mieszkańców żyje – według danych ONZ – poniżej progu ubóstwa.

W tej sytuacji sąsiednia Syria, od 10 lat pogrążona w wojnie, zapowiedziała, że przekaże Libanowi 75 ton tlenu dla chorych na koronawirusa.

Chrześcijanie prawosławni w Libanie w tym roku świętować będą Wielkanoc na początku maja, zaś w połowie maja przypadnie muzułmańskie święto Ofiarowania.

Litwa

Na Litwie archidiecezja wileńska zdecydowała, że w związku z bardzo trudną sytuacją epidemiczną w Wilnie i trzech regionach okręgu wileńskiego, działalność kościołów została zawieszona do drugiego dnia Wielkanocy. Msze św. nie będą odbywać się też w należących do archidiecezji wileńskiej kościele w Olanach oraz kaplicach w Bortkuszkach i Szawlach w rejonie szyrwinckim. Abp Gintaras Grušas, przewodniczący Konferencji Episkopatu Litwy zachęca wiernych do wspólnej modlitwy przez internet, radio i telewizję. Zaapelował też do wiernych z pozostałych regionów, by absolutnie nie udawali się na Msze św., jeśli widzą u siebie choć najmniejsze oznaki przeziębienia. Zaapelował też o przyjmowanie szczepionek przeciwko COVID-19.

Niemcy

Katoliccy biskupi w Niemczech nie chcą zrezygnować z udziału wiernych w liturgii świąt Wielkanocnych, jak sugerują władze państwowe. „Wielkanoc, to dla nas najważniejsze święto, a nabożeństwa to nie akcesoria”, napisał na Twitterze przewodniczący Konferencji Biskupów Niemieckich bp Georg Bätzing.

Kościół został „zaskoczony” wcześniej podjętą decyzją landów i urzędy federalnego, aby zwrócić się do Kościołów i innych wspólnot religijnych o odprawianie nabożeństw w Wielkanoc tylko wirtualnie. „W Boże Narodzenie pokazaliśmy, jak można odprawiać Msze św. z rozwagą”, przypomniał bp Bätzing dodając, że także w Wielkanoc Kościół nie chce z tej możliwości zrezygnować i przedstawi swoje stanowisko w rozmowach z politykami.

Rząd federalny i landy zdecydowali 23 marca o całkowitym lockdownie od Wielkiego Czwartku (1 kwietnia) do Poniedziałku Wielkanocnego (5 kwietnia). Jeśli chodzi o nabożeństwa, ogłoszono, że „rząd federalny i władze landów stany zwrócą się do wspólnot religijnych z prośbą, aby w tym czasie zgromadzenia religijne odbywały się tylko wirtualnie”. Po licznych głosach krytyki, ostatecznie kanclerz Niemiec Angela Merkel zgodziła się na wysuwany argument, że stosowanie w kościołach reżimu sanitarnego jak dotychczas „przebiegało bez skazy” i wycofała się z decyzji o całkowitym zamknięciu kościołów w czasie świątecznym. Obowiązuje zasada, że publiczne nabożeństwa religijne muszą zostać odwołane, jeśli siedmiodniowy poziom zachorowań w danym powiecie lub mieście przekroczy 200.

Rzecznik Konferencji Biskupów Niemieckich zaapelował o odpowiedzialne postępowanie i korzystanie z transmisji nabożeństw w Internecie. Także poszczególne diecezje apelują o odpowiedzialność własną katolików co do tego, którą formę uczestnictwa w świątecznych nabożeństwach wybiorą. Podobne stanowisko zajęły Kościoły ewangelickie.

Wiele diecezji niemieckich przygotowało specjalne materiały, mające pomóc wiernym w obchodzeniu Świąt w domu, liczne parafie wystawiają pojemniczki z wodą święconą, którą można zabrać do domu.

Dla osób, które nie mogą uczestniczyć w wydarzeniach wielkanocnych ani fizycznie, ani w sieci, archidiecezja berlińska zaoferowała towarzyszenie przez telefon przez Wielki Tydzień i dni Wielkanocy. Duchowe medytacje można usłyszeć pod wskazanym numerem telefonu.

Portugalia

Przed Wielkim Tygodniem i Wielkanocą rząd Portugalii ogłosił przywrócenie wstrzymanych od końca stycznia nabożeństw dla wiernych w kościołach tego kraju. Zakaz ten został wprowadzony wraz z nasileniem się przypadków zachorowania na COVID-19.

W uzasadnieniu swojej decyzji o luzowaniu restrykcji premier António Costa dodał, że w Portugalii nie występuje już wysokie ryzyko epidemiczne. Zaznaczył jednak, że otwarciu kościołów nie będzie mogło towarzyszyć organizowanie procesji powszechnych w okresie Wielkiego Postu i Wielkanocy. Oczywiście obwiązują ograniczenia co do liczby wiernych w świątyniach oraz wszystkie środki ostrożności przeciwko COVID-19, takie jak: dezynfekowanie dłoni, zachowywanie odstępu, a przede wszystkim noszenie maseczki.

W ostatnich dniach pochlebnie o postawie ludzi portugalskiego Kościoła w okresie epidemii wyrażał się prezydent Marcelo Rebelo de Sousa. Szef państwa wskazywał, że wierni i instytucje kościelne nie tylko posłusznie przestrzegają restrykcji sanitarnych, ale też włączają się w szereg inicjatyw służących walce z koronakryzysem.

Słowenia

W związku z rosnącą liczbą zakażeń koronawirusem w Słowenii, wszystkie kościoły w tym kraju zostaną zamknięte na czas Wielkiego Tygodnia i Wielkanocny. Zaostrzone środki przeciw pandemii obowiązują w okresie od 1 do 12 kwietnia. W tym czasie musi pozostać zamknięta większość placówek handlowych oraz wszystkie obiekty kulturalne i kościelne. Nauka w szkołach będzie się odbywać zdalnie. Ponadto, z wyjątkiem Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego, Słoweńcy muszą pozostać w swoich miejscach zamieszkania.

Regulacja obejmuje pełen zakaz nabożeństw z udziałem wiernych od Wielkiego Czwartku do poświątecznej niedzieli, zakomunikował minister ds. wyznań Vasko Simoniti na wspólnej konferencji prasowej z premierem Janezem Janšą oraz innymi członkami rządu, poinformował portal internetowy katolickiego tygodnika „Druzina”. Według tej informacji Simoniti zapowiedział ogłoszenie dekretu, na mocy którego będą musiały być także zamknięte wszystkie obiekty religijne. Możliwa będzie tylko opieka duszpasterska nad ludźmi w trudnych sytuacjach.

Wielka Brytania

Wielka Brytania i Szkocja wprowadziły rygor sanitarny w kościołach, ale nie zdecydowały o zamknięciu świątyń. Natomiast w Irlandii Północnej jeszcze w marcu, gdy sytuacja pandemiczna była najtrudniejsza, Kościół katolicki, a także metodyści i prezbiterianie zdecydowały o zawieszeniu prowadzenia nabożeństw w formie stacjonarnej. Od piątku 2 kwietnia możliwość ma zostać przywrócona w najwyższym wymiarze sanitarnym oraz ograniczonej liczbie wiernych.

Włochy

Włoscy biskupi apelują do wiernych o powrót do kościoła na święta Wielkanocy. Tym razem nie obowiązuje powszechny lockdown jak w ubiegłym roku. Episkopat zachęca więc do obecności na liturgiach Triduum Paschalnego. Korzystanie z liturgii transmitowanych w mediach jest dopuszczalne wyłącznie tam, gdzie jest to rzeczywiście niezbędne bądź użyteczne – czytamy w nocie konferencji episkopatu.

Liturgie Wielkiego Tygodnia muszą się jednak dostosować do norm sanitarnych. Dlatego poszczególni biskupi apelują do swych kapłanów, by przygotowali się na większy napływ wiernych. Bp Luigi Mansi z Andrii w Apulii dopuszcza używanie pomieszczeń niesakralnych, tam gdzie kościół jest za mały, by pomieścić wszystkich wiernych, przy zachowaniu wymaganego dystansu. Z tych samych względów biskupi toskańscy proszą o zwiększenie liczby wielkanocnych Eucharystii.

Ograniczone do minimum zostaną jednak w tym roku we Włoszech pozaliturgiczne tradycje związane z Wielkim Tygodniem, w tym również procesje Drogi Krzyżowej.