Zjednoczenie rosyjskiego prawosławia 17 maja

W dniu 17 maja 2007 r. zwierzchnicy Rosyjskich Kościołów Prawosławnych (RKP): Patriarchatu Moskiewskiego – patriarcha Aleksy II i zagranicznego (RKPzG) – metropolita Laur podpiszą w Moskwie Akt o wspólnocie kanonicznej między obu wspólnotami.

Poinformował o tym metropolita smoleński i kaliningradzki Cyryl po zakończeniu obrad Świętego Synodu RKP. Dodał, że oznaczać to będzie zakończenie trwającego wiele dziesięcioleci rozłamu w rosyjskim prawosławiu.
Metropolita ujawnił jednocześnie kilka szczegółów przyszłego wydarzenia. Ma ono nastąpić w uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego, które w przyszłym roku wypada 17 maja, w świątyni Chrystusa Zbawiciela przed rozpoczęciem uroczystej liturgii tego dnia. Po złożeniu podpisów biskupi oddzielnych dotychczas Kościołów połączą się we wspólnym sprawowaniu sakramentu Eucharystii – podkreślił hierarcha.
Rozbicie Kościoła rosyjskiego na dwie niezależne od siebie, a przez wiele lat wrogo do siebie nastawione jurysdykcje, sięga początku lat dwudziestych XX w., gdy w wyniku rewolucji bolszewickiej 1917 r. opuściła Rosję duża liczba duchownych i świeckich prawosławnych.
W Sremskich Karłowcach, w ówczesnej Jugosławii, powstał pod koniec 1921 r. Kościół zagraniczny z własną hierarchią, który do 1927 r. utrzymywał coraz bardziej słabnące więzi z dawną ojczyzną. Ustały one zupełnie po ogłoszeniu w 1927 r. przez ówczesnego strażnika Tronu Patriarszego metropolitę Sergiusza deklaracji lojalności wobec władzy sowieckiej. Emigracja uznała to za zdradę; późniejsze wydarzenia, tym bardziej że trwające wówczas i późniejsze bezlitosne prześladowania religijne w ówczesnym ZSRR pokazały, że deklaracja ta nic nie pomogła Kościołowi.
Później przez wiele lat Kościół zagraniczny zarzucał Patriarchatowi Moskiewskiemu służalczość wobec reżimu komunistycznego i występował zdecydowanie przeciw jego zaangażowaniu ekumenicznemu, a w 1981 r. kanonizował ostatniego cara Mikołaja II i jego rodzinę, rozstrzelanych przez bolszewików w 1918 r.
Do pierwszych kontaktów między obu strukturami doszło na początku lat dziewięćdziesiątych, gdy w Kraju Rad przywrócono wolność religijną. Kilkadziesiąt parafii na terenie Rosji przeszło pod jurysdykcję Kościoła zagranicznego, Patriarchat zaczął ograniczać swe zaangażowanie ekumeniczne, a w 2000 r. kanonizował cara i jego rodzinę. W 2003 r. podczas wizyty w Nowym Jorku prezydent Władimir Putin odwiedził siedzibę Kościoła zagranicznego i zaproponował mu podjęcie rozmów z Patriarchatem Moskiewskim w sprawie zjednoczenia. Rozpoczęły się one w następnym roku. Obecnie zaś nastąpi zakończenie tego procesu, choć w dalszym ciągu napotyka on silne sprzeciwy części hierarchii i wiernych, zwłaszcza w łonie RKPzG.