Zmarł bp Edward Materski

W Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Radomiu o godzinie 17.35 wczoraj zmarł bp Edward Materski, pierwszy biskup diecezji radomskiej. Miał 89 lat. 19 lutego przeszedł operację chirurgiczną. W grudniu bp Materski obchodziłby 44. rocznicę przyjęcia sakry biskupiej.

Po raz ostatni gościł na antenie Radia Plus Radom w grudniu ubiegłego roku. Rozmowa dotyczyła 30. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. Bp Materski podziękował wszystkim, którzy wspierali internowanych i represjonowanych. Wspominał też o Mszach świętych jakie celebrował dla więźniów politycznych. – Wszyscy otrzymali egzemplarze Nowego Testamentu. Kiedyś szedłem korytarzem więzienia i ktoś zaczął mnie gonić. Pomyślałem, że zgubiłem drogę i strażnik chciał mi wskazać drogę wyjścia. A on, ku mojego zdziwieniu, poprosił o Pismo Święte – wspominał bp Materski, który również niósł pomoc duszpasterską dla uczestników najdłuższego protestu studenckiego w dziejach PRL i jedynego, który nie miał wymiaru ekonomicznego. Chodzi o protest pracowników i studentów Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Radomiu.

Jedną z ostatnich uroczystości, w których uczestniczył bp Materski, była premiera filmu dokumentalnego poświęconemu pierwszemu ordynariuszowi diecezji radomskiej. Obraz w ramach cyklu filmowego „Radomskie Portrety” zrealizował Ośrodek Kultury i Sztuki Resursa Obywatelska w Radomiu. Bp Materski przed kamerą opowiadał o dzieciństwie, latach kapłaństwa i biskupstwa. Premiera odbyła się w grudniu 2011 roku. W tym samym czasie biskup Materski uczestniczył w otwarciu wystawy w Publicznej Szkole Podstawowej nr 13 w Radomiu. Ekspozycja była poświęcona właśnie zmarłemu pierwszemu ordynariuszowi radomskiemu – jednemu z honorowym obywateli Radomia. To wyróżnienie otrzymał w 1996 roku.

Główne jego zasługi to ustanowienie w Radomiu stolicy diecezji i św. Kazimierza Królewicza patronem miasta i diecezji, budowa Wyższego Seminarium Duchownego. Dbał też o duchowy wymiar obchodów kolejnych rocznic radomskiego protestu z 1976 roku. Jego zasługą była także wizyta 4 czerwca 1991 r. Jana Pawła II w Radomiu. Jeszcze 19 stycznia 2012 r. koncelebrował Mszę św. w intencji bp. Henryka Tomasika w radomskiej katedrze.

Bp Materski jest również honorowym obywatelem Chmielnika, gdzie doszło do słynnego strajku dzieci, który był odpowiedzią na zwolnienie z pracy ks. Edwarda Materskiego. W 1951 roku ówczesne władze zarzuciły ks. Materskiemu prowadzenie wrogiej działalności przeciw rządowi i tym samym zakazały młodemu wikariuszowi nauki religii w szkole w Chmielniku. Uczniowie nie zgodzili się z taką decyzją i zorganizowali strajk, który odbił się szerokim echem w kraju. Zresztą Chmielnik był pierwszą parafią, w której podjął posługę duszpasterską ks. Materski. W tamtejszej szkole podstawowej uczył religii. Władzom nie podobało się, że ksiądz ma bardzo dobry kontakt z młodzieżą, jest dobrym wychowawcą, że przygotowywał z młodzieżą przedstawienia szkolne i teatralne, organizował wycieczki, zajęcia i sprzęt sportowy.

Z inicjatywy biskupa Materskiego zostało wybudowane sanktuarium maryjne w Skarżysku-Kamiennej, które jest wierną kopią Ostrej Bramy w Wilnie. W 2008 r. przekazał w darze dla sanktuarium Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, który otrzymał z rąk prezydenta Kaczyńskiego za udział w Powstaniu Warszawskim. Bp Materski bardzo się cieszył, że odwiedzały go grupy z Wilna. Tak było m. in. w sierpniu 2011 roku. Biskupa odwiedziła grupa uczniów ze szkoły im. św. Kazimierza Jagiellończyka w Miednikach na Litwie. – Nadal bardzo lubię jeździć do Wilna – mówił wówczas biskup, pokazując obraz przedstawiający dom, w którym się urodził, a który stoi do dziś w Wilnie. Podczas spotkania piosenka „Wileńszczyzna Drogi Kraj” była śpiewana kilkakrotnie.

Każdego roku bp Materski celebrował rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, bowiem brał czynny udział w tym zrywie niepodległościowym. Jako seminarzysta pomagał budować barykady i niósł pomoc duszpasterską podczas walk w stolicy w 1944 roku. – Nie miałem broni w ręku, zresztą nie było jej za dużo, do jednego karabinu było kilku, czy nawet kilkunastu chętnych – wspominał. W pamięci biskupa Materskiego pozostało wiele wydarzeń związanych z powstaniem. Opowiadał, że był to czas walki, ale również czas modlitwy. Wspominał, że byli ludzie, którzy bez udziału księdza odmawiali teksty liturgiczne, czytali Mszę świętą. – To było ogromne przeżycie dla każdego. W czasie walk osoby przystępowały do spowiedzi świętej. Nawet niepraktykujący szukali księży, bo chcieli się wyspowiadać – powiedział biskup kilka miesięcy temu na antenie Radia Plus Radom. Wówczas zdradził, że w czasie walk jego życie było zagrożone. – Wiem, że strzelano do mnie co najmniej dwukrotnie. Raz, gdy przechodziłem przez barykady. Niemcy otworzyli ogień w moim kierunku, słyszałem tylko świst kul – opowiadał biskup.

Wiele razy biskup Materski w swoich wypowiedziach nawiązywał do wizyty bł. Jana Pawła II w Radomiu w 1991 roku. Mówiąc o kulisach papieskiej wizyty w Radomiu powiedział, że „Jan Paweł II przyjechał do tego miasta z powodu robotniczego protestu w 1976 r., chociaż nie było ono wówczas stolicą biskupią. Jan Paweł II w pierwszym przemówieniu mówił o prawach człowieka, o księdzu Romanie Kotlarzu. Nie wymienił go z imienia i nazwiska, ale każdy wiedział o kogo chodzi” – mówił pierwszy biskup radomski.

Bp Edward Materski mimo, że od 1999 roku był seniorem, aktywnie włączał się w posługę duszpasterską w diecezji radomskiej i interesował się sprawami diecezji. Rokrocznie koordynował publikację rekolekcji wielkopostnych i adwentowych, a także czytanek majowych i różańcowych. Bp Materski był inicjatorem budowy Wyższego Seminarium Duchownego w Radomiu, założył Radomski Instytut Teologiczny, diecezjalną rozgłośnię radiową, tygodnik diecezjalny i drukarnię. Przygotował koronację obrazów Matki Bożej Staroskrzyńskiej i Matki Bożej Wychowawczyni w Czarnej.

Szczególne miejsce w sercu Księdza Biskupa zajmuje troska o katolickie wychowanie dzieci i młodzieży oraz przygotowanie katechetów do pracy w szkole (utworzenie Radomskiego Instytutu Teologicznego, który w pierwszych latach był afiliowany do KUL). Jako wieloletni przewodniczący Komisji Episkopatu Polski ds. Wychowania Katolickiego wielokrotnie podkreślał, że nie tylko szkoła, ale zwłaszcza rodzice są odpowiedzialni za wychowanie swoich dzieci. Zachęcał rodziców do nieustannego nawiązywania kontaktu ze swoimi dziećmi. – Z bolesnego doświadczenia wiemy, że gdy ojciec czy matka zrezygnuje z wysłuchania dzieci, wówczas pójdą one do kogoś innego, kto – niestety – ma czasem system wartości inny niż rodzice. W rezultacie dochodzi do tego, że dzieci nie chcą rozmawiać z rodzicami – zwracał uwagę biskup.

Jako wieloletni katechetyk i katecheta bp Materski był także oddanym opiekunem Wydziału Katechetycznego Kurii Diecezji Radomskiej. Bp Edward Materski jest autorem licznych publikacji katechetycznych, współautorem podręczników metodycznych i katechizmów. Bp Materski pomimo podeszłego wieku do końca bardzo dużo pisał i pracował na komputerze, dlatego w prezencie jubileuszowym z okazji 30. rocznicy swojego ingresu otrzymał od duchownych przenośny dysk o pojemności 750 GB. Bp Materski przygotował prawie 500 autorskich audycji „Katecheza o Kościele”, które były emitowane na antenie Radia Ave, a następnie Radia Plus Radom.

W 2008 roku na 85. urodziny otrzymał list gratulacyjny od Lecha Kaczyńskiego, w którym prezydent napisał, że „pokolenie bp. Materskiego zawsze otaczane było najwyższym szacunkiem, a żarliwy patriotyzm jego generacji był nam drogowskazem w czasach „Solidarności”. W liście prezydent Kaczyński nazwał bp. Materskiego budowniczym wielu kościołów, wychowawcą wielu pokoleń katechetów i jednym z twórców współczesnej katechetyki.

Bp Edward Materski urodził się 6 stycznia 1923 r. w Wilnie w polskiej rodzinie inteligenckiej jako syn Ignacego i Marii z Filutowskich. Po śmierci ojca w 1932 r. wraz z matką i dwiema siostrami przeniósł się do Warszawy, jako kleryk uczestniczył w Powstaniu Warszawskim. W czasie pobytu w Warszawie pełnił rolę niemianowanego sekretarza biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka. W 1957 r. zainicjował wakacyjne kursy dla katechetów oraz współdziałał w powstawaniu licznych pomocy dydaktycznych dla katechetów i dla uczniów. Od 1966 do 1988 roku wykładał katechetykę formalną i prowadził ćwiczenia katechetyczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

Święcenia kapłańskie przyjął 20 kwietnia 1947 r. 29 października 1968 r. został mianowany biskupem pomocniczym diecezji kieleckiej i biskupem tytularnym Aquasirena. Sakrę biskupią przyjął 22 grudnia 1968 r. z rąk Sługi Bożego kard. Stefana Wyszyńskiego. Od 28 marca 1981 r. był biskupem sandomierskim, 11 kwietnia tegoż roku odbył ingres do katedry sandomierskiej, a następnego dnia spotkał się z wiernymi Radomia w dzisiejszej katedrze. Na prośbę nowego ordynariusza nazwa diecezji została zmieniona na „diecezja sandomiersko-radomska”, a św. Kazimierz Królewicz został ogłoszony patronem Radomia. Od 3 października 1981 r. mianowany biskupem sandomiersko-radomskim.

25 marca 1992 r., w wyniku reorganizacji diecezji polskich, bł. Jan Paweł II przekazał mu pieczę nad Kościołem radomskim jako pierwszemu biskupowi diecezji radomskiej. Funkcję tę pełnił do 28 czerwca 1999 r. W latach 1966 – 1988 był wykładowcą katechetyki formalnej w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Był przewodniczącym Komisji Episkopatu Polski ds. Wychowania Katolickiego, Komisji ds. Powołań Duchownych i członkiem Komisji Episkopatu Polski do spraw KUL. Jest honorowym obywatelem miast: Radomia (1996 r.), Skarżyska-Kam. (1997 r.) i Chmielnika (2001 r.). Dzięki staraniom biskupa Materskiego św. Kazimierz jest również od 1992 roku patronem diecezji radomskiej. Wcześniej, bo w 1984 roku odbyły się w Radomiu obrady Episkopatu Polski z okazji 500. rocznicy śmierci św. Kazimierza. Biskup Materski przyczynił się też do powstania Radomskiego Instytutu Teologicznego, dzisiaj Wydziału Teologicznego UKSW. Z kolei w 1997 roku bp Materski zakończył obrady pierwszego Synodu Diecezji Radomskiej.

Bp Materski został odznaczony przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Był również pierwszym honorowym laureatem nagrody „Mój Radom”, przyznawanej przez Wyższą Szkołę Biznesu im. Bpa Jana Chrapka w Radomiu. Wyróżnieniem nagradzane są osoby, które zasłużyły się dla Radomia i ziemi radomskiej przez działalność publiczną, przedsięwzięcia charytatywne, gospodarcze i inicjatywy społeczne.