Zmarł bp Hempel – w przeszłości jeden z przewodniczących Światowej Rady Kościołów

W wieku 91 lat zmarł 23 kwietnia w Niemczech bp Johannes Hempel – były zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego Saksonii, a w latach 1983-91 – jeden z siedmiu przewodniczących (prezydentów) Światowej Rady Kościołów (ŚRK). Jako obywatel Niemieckiej Republiki Demokratycznej (NRD) był on świadkiem zarówno okresu zimnej wony, jak i przemian demokratycznych jesienią 1989 w swoim kraju i wreszcie pokojowego zjednoczenia dwóch państw niemieckich 3 października 1990 roku.

Johannes Hempel „szczególnie w dramatycznych czasach przed i po 1989 roku działał z wielkim autorytetem duchowym” – tak o swoim zmarłym poprzedniku na wieść o jego śmierci powiedział jego następca na stanowisku głowy Kościoła luterańskiego w Saksonii bp Volker Kress.

Johannes Hempel urodził się 23 marca 1929 w Zittau we wschodniej części dzisiejszych Niemiec. Biskupem, a więc zwierzchnikiem swego Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego Saksonii został w 1972 i urząd ten pełnił aż do przejścia na emeryturę w 1994. W tym też okresie był bardzo aktywny na płaszczyźnie ekumenicznej.

Ten jego wkład do ruchu na rzecz jedności chrześcijan przypomniał p.o. sekretarza generalnego ŚRK o. prof. Ioan Sauca. Podkreślił ekumeniczne zaangażowanie bp. Hempela „ponad granicami narodowymi i wyznaniowymi”, dodając, że bogactwo tego wkładu „będzie nadal służyło wszystkim przyszłym pokoleniom”. „Jego mądrość, odwaga i aktywna duchowość w obliczu poszukiwań i kryzysów są natchnieniem dla nas wszystkich” – stwierdził z przekonaniem rumuński teolog prawosławny.

Na IV zgromadzeniu ogólnym ŚRK w Nairobi w 1975 bp Hempel wszedł w skład Komitetu Naczelnego tej organizacji, a na następnym zgromadzeniu w 1983, w kanadyjskim Vancouverze wybrano go na jednego z siedmiu przewodniczących Rady; urząd ten sprawował do kolejnego zgromadzenia – w 1991 w Canberze. Podczas spotkania w 1983 udzielił mocnego poparcia inicjatywie jego uczestników na rzecz synodalnego procesu wspierania sprawiedliwości, pokoju i integralności stworzenia.

W 1981 na zaproszenie biskupa odbyło się w Dreźnie – siedzibie Kościoła Saksonii – posiedzenie Komitetu Naczelnego ŚRK. Już wówczas hierarcha był znany ze swych wysiłków na rzecz pojednania w mieście, które doświadczyło masowych bombardowań pod koniec II wojny światowej. W 2 lat później, gdy Hempel był także przewodniczącym Federacji Kościołów Ewangelickich w NRD, ponownie gościł w Dreźnie i przedstawicieli głównych wspólnot chrześcijańskich z całego świata na obchodach 500. rocznicy urodzin Marcina Lutra.

Bp Hempel był również świadkiem i czynnym uczestnikiem „gorącej jesieni” 1989 roku, gdy na ulicach miast NRD trwały masowe protesty i manifestacje na rzecz demokracji i przemian społeczno-politycznych w tym kraju. Poprzedziło je kilka miesięcy wcześniej zgromadzenie ekumeniczne w Dreźnie właśnie pod przewodnictwem biskupa, na którym wysunięto bezprecedensowe w warunkach NRD tego rodzaju żądania.

Później to właśnie chrześcijańskie i kościelne ruchy pokojowe aktywnie włączyły się w te protesty, którym często przyświecały biblijne słowa „Miecze na lemiesze”. W dalszej perspektywie wydarzenia te – obok podobnych w Polsce, na Węgrzech i w innych ówczesnych „demoludach” – przyczyniły się do upadku komunizmu i w 1990 do zjednoczenia dwóch państw niemieckich. W rok później także Kościoły protestanckie z byłej już NRD przystąpiły do Związku Kościołów Ewangelickich Niemiec (EKD).

Obecny przewodniczący tego gremium bp Heinrich Bedford-Strohm zaznaczył, że „w tym okresie szczególnie ważnym dla nasilającego się jednoczenia się Kościoła we Wschodnich i Zachodnich Niemczech [bp Hempel] stał się w 1991 pierwszym biskupem wschodnioniemieckim, który został wiceprzewodniczącym pierwszej rady zjednoczonego EKP”.