Zmarł Hans Küng – znany współczesny teolog

W wieku 93 lat zmarł 6 kwietnia w swoim domu w Tybindze ks. Hans Küng, jeden z najbardziej znanych współczesnych teologów, założyciel fundacji „Weltethos” (Etos świata). Szwajcar, który w latach 1960-1996 wykładał w Tybindze, odegrał znaczącą rolę w Kościele katolickim. Jego książki, takie jak: „Nieomylny?”, „Być chrześcijaninem”, „Czy Bóg istnieje?” stały się bestsellerami, ale też spowodowały, że popadł w konflikt z Urzędem Nauczycielskim Kościoła.

W grudniu 1979 r. Kongregacja Nauki Wiary odebrała ks. Küngowi prawo nauczania w imieniu Kościoła katolickiego. Decyzja ta stanowiła punkt kulminacyjny wieloletniego konfliktu, którego podłożem było podważanie nieomylności papieża i podstawowych zasad chrystologii.

Hans Küng urodził się 19 marca 1928 r. w szwajcarskim Sursee koło Lucerny. Od 1960 do przejścia na emeryturę w 1996 r. był profesorem teologii na uniwersytecie w Tybindze. Do marca 2013 r. kierował założoną przez siebie fundacją „Weltethos” (Etos świata).

Jako kapłan ciągle krytykował „politykę kościelną” i ostrzegał przed nadmiernym centralizmem Watykanu. Opowiadał się m.in. za odnową w Kościele i otwarciem ekumenicznym, którego celem miałoby być ponowne zjednoczenie Kościołów. Polemiki trwały przez wiele lat, aż wreszcie w 1979 r. Kongregacja Nauki Wiary podjęła wspomnianą decyzję. Od tamtego czasu aż do przejścia na emeryturę ks. Küng był profesorem zwyczajnym w Tybindze oraz dyrektorem Instytutu Badań Ekumenicznych, ale nie związanym z żadnym wydziałem.

Przez ponad 30 lat teolog angażował się w dialog między religiami świata; był też inicjatorem międzyreligijnego projektu „Weltethos” (Etos świata) i do niedawna przewodniczącym fundacji o tej samej nazwie. Dewiza działania fundacji jest prosta: „Nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe”. Ks. Küng podkreślał, że chodzi mu o wspólne wartości etyczne, wspólne postawy i normy. Z jego apelem: „nie ma pokoju na świecie bez pokoju między religiami” zgadza się papież, reprezentanci świata muzułmańskiego i prezydenci USA.

Ks. Küng uważał, że ciągle istnieje możliwość pojednania z Watykanem. Podkreślał, że swoje stanowisko teologiczne „wyjaśnił bardzo szczegółowo, jak chyba żaden inny teolog”. Jednocześnie dodawał, że warunkiem zbliżenia z władzami Kościoła jest to, aby „również Urząd Nauczycielski w Rzymie rozpoczął samokrytyczny dialog i nie zadowalał się tylko dekretowaniem, potępianiem i ignorowaniem”. Teolog wyrażał nadzieję na „pragmatyczne pojednanie”.

Za pojednaniem między Watykanem a kontrowersyjnym teologiem opowiadali się przewodniczący Papieskiej Rady Popierania ds. Jedności Chrześcijan kard. Walter Kasper i przewodniczący Konferencji Biskupów Niemieckich, zmarły przed kilku laty kard. Karl Lehmann.

We wrześniu 2005 r. ks. Küng spotkał się w Watykanie z papieżem Benedyktem XVI. Obaj zgodzili się, że „w ramach tego spotkania nie ma sensu wchodzić w różnice doktrynalne, utrzymujące się między Hansem Küngiem a Urzędem Nauczycielskim Kościoła”. Zajęto się więc dwoma zagadnieniami, które ostatnio budzą szczególne zainteresowanie szwajcarskiego myśliciela: etyką światową i dialogiem racji (rozumu) nauk przyrodniczych z racją (rozumem) wiary chrześcijańskiej, oświadczył po tamtym spotkaniu ówczesny rzecznik Stolicy Apostolskiej Joaquín Navarro Valls.

Küng był autorem licznych książek. Wiele z nich przetłumaczono łącznie na 32 języki, w tym również na polski. Do najbardziej znanych należą: „Kościół” (1967), „Nieomylny?” (1970), „Być chrześcijaninem” (1974), „Czy Bóg istnieje?” (1978), „Życie wieczne?” (1982) i „Credo” (1992). Szwajcarski teolog przygotował też trylogię poświęconą trzem religiom monoteistycznym: judaizmowi, chrześcijaństwu i islamowi (1991-2004). W 1997 r. Küng opublikował „Etos światowy dla polityki i gospodarki światowej”. Jesienią 2002 r. ukazała się „Wywalczona wolność” – pierwsza część autobiografii, zaś trzecia i ostatnia, zatytułowana „Przeżyte człowieczeństwo”, jesienią 2013 r. Książka ta została odebrana jako pożegnanie 85-letniego wówczas Künga z życiem publicznym. W 2015 r. w niemieckim wydawnictwie Herdera we Fryburgu Bryzgowijskim rozpoczęto 24-tomową edycję wszystkich dzieł Hansa Künga.

Küng, jeden z założycieli międzynarodowego przeglądu teologicznego „Communio”, otrzymał liczne odznaczenia; był też doktorem honoris causa 12 uniwersytetów na świecie i honorowym obywatelem Tybingi. W 2005 r. otrzymał prestiżową Nagrodę Pokojową Niwano, która stanowiła wyraz uznania za jego „niezmordowany wkład na rzecz pokoju oraz zasługi w dziedzinie dialogu i współpracy między religiami”.