Zmarł hiszpański teolog i filozof religii Raimon Panikkar

W wieku prawie 92 lat zmarł 26 sierpnia wieczorem w swym domu w Tavartet w Katalonii – Raimon Panikkar, wybitny teolog i filozof religii, zwolennik dialogu między chrześcijaństwem, a zwłaszcza katolicyzmem, hinduizmem i buddyzmem.

Raimundo Pániker Alemany urodził się 3 listopada 1918 w Barcelonie jako syn Katalonki-katoliczki i przemysłowca pochodzącego z wyższej kasty Malabar Nair w południowych Indiach. Jego ojciec – uczestnik walk o wyzwolenie swego kraju spod panowania brytyjskiego, a wcześniej absolwent uczelni angielskiej – musiał w pewnym okresie stamtąd uciekać i w ten sposób znalazł się w Hiszpanii, gdzie założył rodzinę.

Młody Panikkar kształcił się najpierw w szkole jezuickiej, a następnie studiował chemię i filozofię na uniwersytetach w Barcelonie, Bonn i Madrycie oraz teologię katolicką w Madrycie i Rzymie. Na Uniwersytecie Complutense w stolicy Hiszpanii uzyskał w 1946 doktorat z filozofii i w 1958 – z innych nauk a w 1961 – z teologii na Papieskim Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie.

W 1946 przyjął święcenia kapłańskie i od tego samego roku do 1953 wykładał na swej dawnej uczelni Complutense w Madrycie. W 1953 wyjechał do Indii, aby na Uniwersytecie w Majsurze i na Uniwersytecie Hinduskim w Bangalurze zgłębiać filozofię i religię. Tam też zaangażował się w dialog między hinduizmem a chrześcijaństwem, z krótką przerwą na pracę wykładowcy w Rzymie (1962-63). W latach 1966-78 był gościnnym profesorem na amerykańskim Uniwersytecie Harwardzkim, dojeżdżając z wykładami także do Indii. W okresie 1971-87 wykładał filozofię porównawczą religii na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Barbara. Nauczał również na uczelniach w Montrealu, Benaresie (Waranasi) w Indiach.

Od 1987 mieszkał ponownie w Hiszpanii – w miejscowości Tavertet w Katalonii, prowadząc jednocześnie wykłady i seminaria oraz uczestnicząc czynnie w życiu religijnym, naukowym, kulturalnym w kraju i za granicą.

Szczególne znaczenie miał dlań pobyt w Indiach i zapoznanie się tam z miejscową kulturą, zwłaszcza z religiami, przede wszystkim z hinduizmem i buddyzmem. Powtarzał potem wielokrotnie, że przybył do tego kraju jako chrześcijanin, tam odkrył, że jest Indusem i stał się buddystą, nie zrywając jednak z chrześcijaństwem. To wtedy właśnie zrodziło się w nim głębokie przekonanie o potrzebie dialogu różnych religii i zaangażowanie we wspieranie i rozwijanie go.

W latach 2005 i 2008 otrzymał doktoraty honorowe uniwersytetów Urbino (Włochy) i Girony (Jiszpania). Bliska przyjaźń łączyła go z czołowymi współczesnymi filozofami teologami, m.in. z Jürgenem Habermasem i Hansem Küngiem. Potrafił doskonale łączyć teorię z praktyką, kontemplację z działaniem, modlitwę z zaangażowaniem politycznym.

W swej filozofii życiowej łączył różne wymiary rzeczywistości, tworząc swego rodzaju triadę ludzko-bosko-kosmiczną lub – z filozoficznego punktu widzenia – świadomość-wolność-materia. Te trzy wymiary przeciwstawiały się sobie, a zarazem wzajemnie uzupełniały. Jego wizja świata budziła nieraz zastrzeżenia i polemiki, zwłaszcza wtedy, gdy Panikkar mówił, iż Bóg istnieje nie jako taki, ale tylko dla ludzi.

Pozostawił po sobie ponad 40 książek i przeszło 900 większych i mniejszych artykułów, wydanych w Hiszpanii i wielu innych krajach. Sam przetłumaczył na hiszpański ponad tysiąc stron świętych ksiąg hinduizmu – Wed. Miał wiele nagród i odznaczeń państwowych i międzynarodowych.