Zmarł kard. Prospero Grech, wybitny znawca myśli Ojców Kościoła

W wieku 94 lat zmarł w Rzymie maltański kardynał Prospero Grech, wybitny znawca myśli Ojców Kościoła. Na rozpoczęcie konklawe w 2013 r. wygłosił on rozważanie dla zgromadzonych w kaplicy Sykstyńskiej kardynałów elektorów.

Po śmierci kard. Grecha kolegium kardynalskie składa się z 223 purpuratów (69 z nominacji Jana Pawła II, 70 – Benedykta XVI i 84 – Franciszka), w tym 124 elektorów, mających prawo udziału w ewentualnym konklawe (16 z nominacji Jana Pawła II, 42 – Benedykta XVI i 66 – Franciszka).

Stanley Grech urodził się 24 grudnia 1925 w miasteczku Birgu (zwanym też Vittoriosa) na wschodnim wybrzeżu Malty. Na chrzcie otrzymał imię Stanley. Uczęszczał do szkół w swym kraju ojczystym i w Londynie. Gdy zaczął studiować medycynę na Uniwersytecie Londyńskim a następnie na Królewskim Uniwersytecie Malty w 1942, na Wyspach Brytyjskich rozpoczęła się II wojna światowa i przyszły kardynał trafił do oddziałów obrony przeciwlotniczej. Ale już w rok później wstąpił do maltańskiej prowincji zakonu św. Augustyna (augustianów) i 8 października 1944 złożył w nim śluby wieczyste, przyjmując imię Prosper (włoska forma Prospero) i od tej pory używał tylko jego.

Święcenia kapłańskie przyjął 25 marca 1950 w Rzymie, w którym jeszcze przez cztery lata pogłębiał swe studia filozoficzne, teologiczne i biblijne. Studiował też psychologię edukacyjną we Fryburgu Szwajcarskim. W 1953 obronił doktorat z teologii na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim, a w rok później – licencjat w Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie. Potem wrócił na Maltę, gdzie nauczał w placówkach swego zakonu i na innych uczelniach. W latach 1957-59 studiował języki semickie na uniwersytetach w Oksfordzie i Cambridge i równolegle do tego w latach 1958-59 pomagał poznawać literaturę maltańską w Anglii.

Po powrocie do kraju przez dwa lata wykładał na miejscowych uczelniach, po czym w 1961 znów udał się do Rzymu, tym razem – jak się okazało – na stałe. Zamierzał tam uzupełniać swe studia biblijne, ale jego współbrat zakonny bp Peter Canisius van Lierde, zakrystian papieski i wikariusz Jego Świątobliwości dla Miasta Watykanu, mianował go sekretarzem Wikariatu. W tym charakterze o. Grech uczestniczył (oczywiście bez prawa głosu) w konklawe, które 21 czerwca 1963 wybrało Pawła VI.

W 1965 został przewodniczącym Instytutu Teologicznego Augustinianum i rozpoczął tam pracę jako profesor, kontynuując jednocześnie swe studia i badania biblijne.

Pod koniec lat sześćdziesiątych w międzynarodowym kolegium św. Moniki, w którym kształcił się wcześniej o. Grech, rozpoczął pracę wybitny patrolog i uczony, również augustianin – o. Antonio Casamassa. Wraz z ówczesnym asystentem generała zakonu o. Agostino Trapè i o. Grechem założył on papieski instytut patrystyczny na podobieństwo istniejących już instytutów: biblijnego i wschodniego.

Nowa placówka, mająca za patrona św. Augustyna, powstała oficjalnie 14 lutego 1969, a 25 lipca tegoż roku Kongregacja ds. Wychowania Katolickiego wydała dekret uznający ją kanonicznie. Głównym jej zadaniem miało być studium Ojców Kościoła z możliwością zdobywania odpowiedniej specjalizacji w tym zakresie. Pierwszym szefem nowego Instytutu został właśnie augustianin z Malty i urząd ten piastował do 1979.

W 1970 rozpoczął wykłady z hermeneutyki w Papieskim Instytucie Biblijnym i prowadził je aż do 2002, a w latach 1971-89 wykładał teologię biblijną na Papieskim Uniwersytecie Laterańskim. W tym czasie brał udział i sam współorganizował liczne krajowe i międzynarodowe kongresy naukowe nt. Pisma Świętego i patrystyki zarówno w Rzymie, jak i za granicą.

Był i jest członkiem wielu towarzystw naukowych we Włoszech i innych krajach oraz autorem licznych książek i artykułów naukowych. Od 1984 był konsultantem Kongregacji Nauki Wiary. W 1998 został wizytatorem apostolskim włoskich seminariów duchownych. W latach 2003-04 był członkiem komisji ekumenicznych ds. rozmów z prawosławiem, które spotykały się w Sofii. W 2003 ówczesny sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kard. Angelo Sodano mianował go członkiem Papieskiej Akademii Teologicznej, a rok później o. Grech wszedł w skład Papieskiej Komisji Biblijnej.

13 grudnia 2011, w 37. rocznicę ogłoszenia Malty republiką prezydent George Abela wręczył mu najwyższe odznaczenie tego kraju – Narodowy Order Zasługi.

A w uznaniu zasług dla Kościoła na konsystorzu 18 lutego 2012 Benedykt XVI włączył 86-letniego zakonnika w skład Kolegium Kardynalskiego. Wcześniej – 18 stycznia tegoż roku mianował go arcybiskupem tytularnym, który 8 lutego przyjął sakrę w konkatedrze św. Jana w stolicy kraju – La Valletcie. Udzielił mu jej miejscowy arcybiskup Paul Cremona OP. Święcenia biskupie były wielkim wydarzeniem ogólnonarodowym, a w uroczystości wzięli udział prezydent Abela, premier Lawrence Gonzi, przywódcy opozycji i wielu innych czołowych polityków z całej wyspy.

W swoim kraju kard. Grech cieszył się ogromnym autorytetem i był powszechnie znany. 10 sierpnia 2012 w swym rodzinnym miasteczku został mianowany kanonikiem honorowym miejscowej kolegiaty. Na zakończenie Mszy św., podczas której to nastąpiło, odsłonięto i poświęcono tablicę w języku maltańskim, poświęconą najsławniejszemu synowi Birgu.

15 listopada 2012 wielki mistrz Zakonu Maltańskiego książę Fra’ Matthew Festing wręczył kardynałowi wysokie odznaczenie zakonu i mianował go baliwem Wielkiego Krzyża Honoru i Dewocji.

Prosper Grech był drugim kardynałem w dziejach Kościoła na Malcie – po Fabrizio Sceberrasie Testaferrata (1757-1843), który kardynałem został mianowany najpierw „in pectore” w 1816, a następnie ogłoszony publicznie dwa lata później. Był również pierwszym kardynałem-augustianinem od ponad stu lat – poprzednim był Włoch Sebastiano Martinelli (1848-1918), kreowany kardynałem 15 kwietnia 1901. W sumie zaś Zakon św. Augustyna miał dotychczas 16 purpuratów (łącznie z o. Grechem).