Zmarł prof. Tomasz Strzembosz

W Warszawie zmarł w wieku 74 lat prof. Tomasz Strzembosz, wybitny historyk zajmujący się najnowszymi dziejami polski.

Był kierownikiem Samodzielnej Pracowni Dziejów Ziem Wschodnich II Rzeczypospolitej w Instytucie Studiów Politycznych PAN, pracownikiem Wydziału Nauk Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, przewodniczącym Związku Harcerstwa Rzeczpospolitej.

Ur. się 11 września 1930 r. w Warszawie w rodzinie inteligenckiej. Skończył studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W 1972 obronił prace doktorską w PAN u prof. Stanisława Herbsta. W latach 1966-1984 był zatrudniony w Pracowni Dziejów Polski Instytutu Historycznego PAN.

Od 1984 pracował jako wykładowca w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Natomiast w 1991 roku objął także stanowisko kierownika Samodzielnej Pracowni Dziejów Ziem Wschodnich II Rzeczpospolitej w Instytucie Nauk Politycznych PAN.

Był prekursorem badań nad konspiracyjną walką zbrojną w okupowanej Warszawie, dziejami partyzantki i konspiracji na Kresach Północno-Wschodnich RP w czasie pierwszej okupacji sowieckiej 1939-1941 oraz znawcą sowieckiego systemu okupacyjnego. W latach 1972-1980 był członkiem elitarnego Polskiego Klubu Górskiego.

Od jesieni 1980 roku uczestniczył w pracach NSZZ Solidarność w Instytucie Historii PAN jako wiceprzewodniczący Koła, w latach 1982-1989 był członkiem podziemnej Rady Edukacji Narodowej i uczestniczył w pracach Społecznego Komitetu Wydawnictw Niezależnych. Był także wiceprzewodniczącym Rady Naukowej Archiwum Wschodniego w latach 1989-1994 oraz wiceprzewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Studiów Politycznych PAN.

Jest współzałożycielem „Komitetu Upamiętniającego Polaków Ratujących Żydów”. W 2003 r. profesor Strzembosz otrzymał tytuł honorowego obywatela Jedwabnego, za prezentowanie prawdy historycznej dotyczącej postaw mieszkańców Jedwabnego w czasie II wojny światowej.

Od 1945 roku do śmierci był zaangażowany w działalność harcerską. W 1980 roku był jednym z inicjatorów Kręgów Instruktorów im. Andrzeja Małkowskiego, potem współtworzył Niezależny Ruch Harcerski, m.in. był przewodniczącym Związku Harcerstwa Rzeczpospolitej.

Prof. Tomasz Strzembosz jest autorem ponad stu publikacji naukowych. Do najbardziej znanych należą jego książki o dziejach Warszawy pod okupacją: „Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939-1944”, „Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939-1944” czy książka o bohaterach „Kamieni na szaniec”.