Zmarł wybitny prawosławny teolog

W wieku prawie 88 lat we wczesnych godzinach rannych 24 sierpnia zmarł w Oksfordzie metropolita Dioklei we Frygii – Kalikst (Ware), jeden z najwybitniejszych współczesnych teologów prawosławnych, Anglik. Od 1982 był biskupem a od 2007 metropolitą Wielkiej Brytanii Patriarchatu Konstantynopolskiego. Pochodził z rodziny anglikańskiej, ale w wieku niespełna 24 lat przeszedł na prawosławie, został mnichem i stał się czołowym teologiem, publicystą i wykładowcą, autorem wielu książek i artykułów przybliżających ludziom Zachodu chrześcijaństwo wschodnie.

Przyszły teolog i biskup urodził się jako Timothy Richard Ware 11 września 1934 w mieście Bath (hrabstwo Somerset w południowo-zachodniej Anglii) w rodzinie anglikańskiej. Kształcił się w Szkole Westminsterskiej w Londynie i w Magdalen College w Oksfordzie, uzyskując z wyróżnieniem dyplomy z filologii klasycznej i teologii.

Będąc człowiekiem bardzo wierzącym, wcześnie zainteresował się chrześcijaństwem wschodnim, a zwłaszcza prawosławiem a swoje pierwsze kontakty z tym wyznaniem i później przyjęcie go opisał w swej autobiografii „My Journey to the Orthodox Church” (Moja droga do Kościoła prawosławnego). 14 kwietnia 1958, nie mając jeszcze 24 lat, oficjalnie przeszedł na prawosławie, po czym spędził pół roku jako człowiek świecki w jednym z klasztorów Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego za Granicą w Kanadzie. Następnie został mnichem w klasztorze św. Jana Teologa na greckiej wyspie Patmos, odwiedzał też inne duże prawosławne ośrodki monastyczne, jak w Jerozolimie i na Świętej Górze Atos. W 1966 otrzymał święcenia kapłańskie w łonie Patriarchatu Konstantynopolskiego, przyjmując imię Kalikst (Kallistos).

W tym samym roku rozpoczął wykłady nt. prawosławia na Uniwersytecie Oksfordzkim i prowadził je aż do przejścia na emeryturę w 2001 r. Szybko zyskał szeroką popularność jako czołowy teolog i popularyzator chrześcijaństwa wschodniego a z czasem także jako hierarcha.

6 czerwca 1982 został wyświęcony na biskupa tytularnego Dioklei Frygijskiej, pomocniczego w archidiecezji Tiatyry i Wielkiej Brytanii Patriarchatu Konstantynopolskiego, nie zaprzestając działalności dydaktycznej w Oksfordzie. 30 marca 2007 Święty Synod tegoż Patriarchatu podniósł diecezję Dioklei do godności metropolii i odpowiednio jej pasterz stał się metropolitą, a jego pozycja w świecie prawosławnym jeszcze bardziej się umocniła..

Chociaż w 2001 hierarcha przeszedł na emeryturę, to jednak nadal prowadził czynne życie duszpasterskie i naukowe, pisząc książki i artykuły oraz głosząc wykłady nt. prawosławia. Był m.in. przewodniczącym Zarządu Dyrektorów Instytutu Prawosławnych Studiów Chrześcijańskich w Cambridge, Stowarzyszenia Przyjaciół Prawosławia na szkockiej wyspie Iona (Scotland) i Przyjaciół Góry Atos.

W ostatnich miesiącach poważnie chorował i 14 sierpnia br. rozeszły się pogłoski o jego śmierci, którym jednak osoby opiekujące się nim stanowczo zaprzeczyły, potwierdzając jednocześnie, iż stan zdrowia sędziwego metropolity jest krytyczny i że „zbliża się on do kresu swego życia”. Hierarcha zmarł nad ranem 24 sierpnia, na niespełna 3 tygodnie przed swymi 88. urodzinami.

Metropolita Kalikst (Ware) miał wiele odznaczeń kościelnych i naukowych, był m.in. doktorem honorowym 9 uczelni w Rumunii, Stanach Zjednoczonych, Rosji, Serbii, we Francji, w Grecji i Gruzji. W 2017 otrzymał Krzyż Lambeth na rzecz Ekumenizmu, przyznany mu przez anglikańskiego arcybiskupa Canterbury „za wybitny wkład do dialogu anglikańsko-prawosławnego”.

Jest autorem kilkudziesięciu książek i wielkiej liczby artykułów, wstępów i przedmów do prac innych autorów. Wiele tych pozycji jest dostępnych w języku polskim. Jeszcze jako człowiek świecki wydał w 1963 swoją jedną z najbardziej znanych książek „The Orthodox Church” (Kościół prawosławny; wyd. pol. 2002), która była potem wielokrotnie wznawiana i rozszerzana. Inne jego ważne dzieła to m.in. praca zbiorowa „The Orthodox Way” (Droga prawosławna; 1979) czy udział w tłumaczeniu licznych tekstów ascetycznych i liturgicznych, w tym fundamentalnego, wielotomowego dzieła „Philokalia” (2018).