Zmiana tekstu o Piusie XII w Yad Vashem

Kontrowersyjny podpis pod zdjęciem Piusa XII w Instytucie Yad Vashem w Jerozolimie został zmodyfikowany. Pierwsze komentarze pozytywnie oceniają ten krok kierownictwa placówki, której zadaniem jest upamiętnianie ofiar zagłady Żydów w czasie II wojny światowej, a także tych, którzy ich ratowali.

Zamiast „Pius XII” podpis nosi obecnie tytuł „Watykan”. Usunięto m.in. zdanie, że zawarcie konkordatu z Niemcami w 1933 r. oznaczało uznanie przez Stolicę Apostolską „reżimu nazistowskiego i rasistowskiego”. Nie twierdzi się już, że w marcu 1939 r. nowo wybrany papież zrezygnował z publikacji „listu przeciwko rasizmowi i antysemityzmowi, przygotowanego przez poprzednika”. Złagodzono oskarżenie o to, że Pius XII milczał wobec Zagłady i dopisano cytat z jego przemówienia radiowego z 1942 r., w którym kilka miesięcy po jej rozpoczęciu mówił o setkach tysięcy niewinnych ludzi skazanych na śmierć z powodu narodowości lub pochodzenia. Choć brak publicznego protestu ze strony papieża w obliczu deportacji i eksterminacji Żydów nazwany został „moralnym zaniedbaniem”, to jednocześnie tekst przyznaje, że dzięki postawie neutralności Kościół mógł prowadzić tajną akcję ratunkową.

Włoski historyk stosunków międzynarodowych z Uniwersytetu Marconiego w Rzymie, prof. Matteo Luigi Napolitano podkreśla, że wielką nowością tej wersji tekstu jest cytowanie obrońców Piusa XII. Autor książki „The Vatican Files: la diplomazia della Chiesa, documenti e segreti” (Akta Watykanu: dyplomacja Kościoła, dokumenty i tajemnice) zaznacza, że dopiero udostępnienie naukowcom zasobów archiwów watykańskich z lat pontyfikatu Piusa XII (1939-58) i zamkniętych dotychczas sekcji Yad Vashem może wyświetlić prawdę o postawie i działalności papieża.

Zadowolenie ze zmiany napisu wyraził Żyd, Gary Krupp, prezydent fundacji Pave The Way, zajmującej się budowaniem mostów między religiami, która w ostatnich latach przedstawiała dokumenty mające na celu zmianę negatywnej oceny papieża Piusa XII.

Zmiana podpisu pod zdjęciem Piusa XII to wynik międzynarodowych warsztatów, jakie odbyły się w Yad Vashem w 2009 r. nt. „Papież Pius XII i Holokaust – obecny stan badań” – wyjaśnia komunikat Instytutu z 1 lipca. Autorem projektu nowego tekstu był prof. David Bankier, kierujący w Yad Vashem Międzynarodowym Instytutem Badań nad Holokaustem. Po jego śmierci został dokończony przez grupę naukowców z Instytutu pod kierunkiem jego obecnego szefa, prof. Dana Michmana. Powiedział on izraelskiemu dziennikowi „Haarec”, że tekst został zmieniony w wyniku zapoznania się z dokumentami dostępnymi po otwarciu archiwów watykańskich z okresu do 1939 r.

Komunikat Yad Vashem zapewnia, że zmiana napisu nie była wynikiem „presji ze strony Watykanu”. Wyraża też nadzieję, że po otwarciu archiwów watykańskich [z okresu pontyfikatu Piusa XII – KAI] dla uczonych będzie można dojść „jaśniejszego zrozumienia wydarzeń”.