Znamy tegorocznych laureatów Nagrody im. ks. Stanisława Musiała

Historyczka Małgorzata Międzobrodzka i nauczycielka Agnieszka Mysakowska zostały laureatkami Nagrody im. ks. Stanisława Musiała. Wyróżnienie zostanie wręczone 3 marca na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Nagroda im. ks. Stanisława Musiała przyznawana jest osobom zasłużonym dla dialogu chrześcijańsko- i polsko-żydowskiego w dwóch kategoriach – za twórczość oraz za działalność społeczną.

Małgorzata Międzobrodzka jest autorką książki o historii wielickich Żydów „Żydzi w Wieliczce. Opowieść dokumentalna”. To monumentalne, liczące ponad 500 stron dzieło, ukazało się w 80. rocznicę Zagłady wielickich Żydów. Autorka od 1997 do 2016 roku kierowała działem historycznym Muzeum Krakowskich Żup Solnych. W tym czasie przygotowała dwie wystawy o wielickich Żydach, wygłaszała referaty, badała archiwa, nawiązywała kontakty z dawnymi żydowskimi obywatelami miasta – te wszystkie działania miały duże znaczenie dla przywracania w Wieliczce pamięci o jej dawnych mieszkańcach.

Książkę „Żydzi w Wieliczce. Opowieść dokumentalna” napisała już na emeryturze, pracując nad dokumentacją na własny rachunek i z własnej potrzeby serca. Starała się udokumentować wszelkie przejawy obecności Żydów w życiu miasta i wielickiej kopalni. Ustaliła i sporządziła bogate kalendarium społeczności żydowskiej w Wieliczce. Oprócz licznych materiałów archiwalnych wykorzystała też relacje i świadectwa Ocalałych z Holokaustu, a odpisy dokumentów umieszczone w aneksie mogą być pomocne dla osób poszukujących informacji o swoich przodkach mieszkających w Wieliczce.

Agnieszka Mysakowska jest nauczycielką historii w II LO im. J. Korczaka w Wieluniu. Od lat konsekwentnie podejmuje wysiłki na rzecz dialogu kultur i ocalania pamięci o wieluńskich Żydach oraz wychowania młodzieży w duchu dialogu i szacunku wobec innych. Jej działalność obejmuje wiele dziedzin: organizowanie wydarzeń, spotkań, spacerów czy lekcji, nawiązywanie kontaktów z potomkami wieluńskich Żydów, obchodzenie ważnych rocznic, starania o upamiętnienie dawnych mieszkańców w przestrzeni miasta. Jest założycielką grupy Szkoły Dialogu – „Szlakiem Wieluńskich Żydów” i facebookowej strony pod tym samym tytułem oraz Liderką Dialogu w ramach Forum Dialogu.

Agnieszka Mysakowska skutecznie angażuje swoich uczniów w takie inicjatywy jak upamiętnianie ofiar Zagłady, współpraca z żydowską szkołą z Meksyku, udział w spotkaniach z potomkami Żydów z Wielunia, wystawach, konkursach czy warsztatach języka hebrajskiego. W swojej działalności współpracuje też z lokalnymi władzami i instytucjami, czego efektem jest coraz wyraźniejsza obecność tematyki dawnych żydowskich mieszkańców Wielunia. Od wielu lat z jej inicjatywy obchodzone są w Wieluniu uroczystości rocznicowe w miejscu dawnej synagogi, a w 2022 po raz pierwszy odbyły się na terenie byłego getta. Tego dnia – dzięki wsparciu burmistrza – odsłonięto pomnik upamiętniający ofiary wieluńskiego getta, a dzięki wsparciu nadleśnictwa posadzono Dąb Pamięci na placu Jagiellońskim, co sprawiło, że w przestrzeni miasta zostało materialnie upamiętnione wieluńskie getto.

Nagrodę ustanowił Klub Chrześcijan i Żydów „Przymierze”. Jej fundatorami są Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prezydent Miasta Krakowa i Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie. Wyboru laureatów dokonuje Kapituła, której przewodniczy Rektor UJ. Nagroda jest przyznawana w dwóch kategoriach: za twórczość promującą ducha dialogu i współpracy chrześcijańsko-żydowskiej i polsko-żydowskiej oraz za podejmowanie inicjatyw społecznych na rzecz pojednania.

Patron Nagrody, ks. Stanisław Musiał SJ (1938-2004), był wytrwałym rzecznikiem dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, konsekwentnie krytykował wszelkie przejawy antysemityzmu i ksenofobii, za co uhonorowano go m.in. Nagrodą im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej. Od 1981 r. był redaktorem „Tygodnika Powszechnego”, a w latach 1990-1991 zastępcą redaktora naczelnego. Publikował także m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Wprost”, „Polin” i „Midraszu”. Ks. Musiał był autorem ważnej książki piętnującej grzech antysemityzmu pt. „Czarne jest czarne”. Po jego śmierci, z inicjatywy krakowskiej społeczności żydowskiej, na cmentarzu żydowskim w Krakowie przy ul. Miodowej odsłonięto tablicę poświęconą jego pamięci.

W ubiegłych latach laureatami Nagrody zostali: prof. Jan Błoński oraz Miasto i Gmina Chmielnik, prof. Joanna Tokarska-Bakir i Bogdan Białek, prof. prof. Bożena i Jerzy Wyrozumscy oraz Tomasz Pietrasiewicz i Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie, Anna Lebet-Minakowska i ks. Manfred Deselaers, Stefan Wilkanowicz i nieformalna Grupa Przyjaciół z Olkusza (Ireneusz Cieślik, Olgerd Dziechciarz, Krzysztof Kocjan, Dariusz Rozmus), prof. Stanisław Krajewski i Mirosław Skrzypczyk, ks. Romuald Jakub Weksler-Waszkinel i Zofia Radzikowska, prof. Jan Małecki i prof. Aleksander Skotnicki, Bella Szwarcman-Czarnota i prof. Wacław Wierzbieniec, ks. prof. Michał Czajkowski i Urszula Antosz-Rekucka, abp Henryk Muszyński i Adam Bartosz, prof. Jan Grosfeld i Dariusz Popiela, Marian Turski i Anna Brzyska oraz Karolina Panz i Wioleta Szczepocka.