Biografia „czwartego wieszcza” dla każdego

„Życie Cypriana Norwida. Pamiątka dwusetnej rocznicy urodzin Poety (1821-2021)” autorstwa Józefa Franciszka Ferta to pierwsza publikacja, która upamiętnia Rok Norwidowski wydana przez „Pewne Wydawnictwo” w Kielcach. 27 listopada br. Sejm RP ogłosił rok 2021 Rokiem Cypriana Kamila Norwida. Jan Paweł II nazwał Norwida „jednym z największych poetów i myślicieli, jakich wydała chrześcijańska Europa” który „pozostawił dzieło, z którego emanuje światło pozwalające wejść głębiej w prawdę naszego bycia człowiekiem, chrześcijaninem, Europejczykiem i Polakiem”.

W roku 2021 przypada dwusetna rocznica urodzin Cypriana Norwida (24 września 1821 – 22/23 maja 1883), jednego z najpowszechniej w kraju i za granicą znanych i uznanych pisarzy polskich. Niezwykle ważna i interesująca jest nie tylko jego wielostronna twórczość (rysunek, grafika, rzeźba, poezja, dramat, publicystyka), w której raz po raz odkrywamy autentyczne arcydzieła, ale równie bogate życie poety, któremu w pierwszym rzędzie poświęcona jest ta książka, stanowiąca szkic biograficzny jego losów i zwarty opis wszechstronnego dorobku literackiego i artystycznego. Oprócz zarysu biografii książka prezentuje główne motywy twórczości, daje rys edytorskich dziejów dzieł poety, informuje o głównych inicjatywach i dokonaniach norwidologii, podaje podstawową bibliografię i przynosi antologię najważniejszych wierszy Norwida, m. in.: Italiam! Italiam!, Modlitwę, Bema pamięci żałobny-rapsod, Moją piosenkę, W Weronie, Fatum, Fortepian Szopena.

Pisząc o głównych motywach twórczości Norwida autor opracowania Józef Franciszek Fert wskazuje m. in. na motyw „piękna” jako kształtu „miłości”. „Kategoria miłości rozciąga się u niego nawet na pole międzyludzkich konfliktów, nawet tam poeta „każe” nam „różnić” się pięknie!” – pisze. Kolejnym ważnym motywem jest „Norwidowskie podejście do chrześcijaństwa”, które należy do kluczowych, czyli otwierających całokształt tej twórczości – motywów intelektualnych i artystycznych jego dzieła.

Józef Franciszek Fert, pochodzi z Kielecczyzny, studiami i pracą nauczycielską oraz akademicką związany z Lubelszczyzną (Włodawa, Lublin), poeta i badacz literatury, specjalizujący się w studiach nad wiekiem XIX i XX. Jako wydawca i komentator zagadnień literackich zajmuje się głównie życiem i twórczością Norwida i Józefa Czechowicza. Jest członkiem redakcji „Dzieł wszystkich” Cypriana Norwida, dla których przygotował edycję „Vade-mecum” i późnych wierszy poety. W skład „Dzieł wszystkich” Norwida wydawanych przez Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego wchodzi 17 tomów, zawierających wiersze, poematy, prozę, listy, notatniki i albumy.

Norwid był najczęściej cytowanym przez Jana Pawła II polskim twórcą i zajmował szczególne miejsce w duchowej i intelektualnej formacji Karola Wojtyły. „Cyprian Norwid, jeden z największych poetów i myślicieli, jakich wydała chrześcijańska Europa pozostawił dzieło, z którego emanuje światło pozwalające wejść głębiej w prawdę naszego bycia człowiekiem, chrześcijaninem, Europejczykiem i Polakiem” – powiedział podczas spotkania z przedstawicielami Instytutu Dziedzictwa Narodowego, którzy przybyli w 2001 r. do Rzymu na obchody 180. rocznicy urodzin poety. Podczas audiencji Jan Paweł II pobłogosławił urnę z ziemią ze zbiorowej mogiły, w której poeta został pochowany, a która została umieszczona w krypcie wieszczów w katedrze na Wawelu.

Papież w swoich wystąpieniach odwoływał się do różnych utworów Norwida: Moja piosnka, Próby, Nie tylko przyszłość, Memoriał do młodej emigracji, Pismo czy Rzecz o wolności słowa. Najczęściej jednak sięgał po wersety z Promethidiona: „Cóż wiesz o pięknem?… Kształtem jest Miłości […] Bo piękno na to jest, by zachwycało do pracy – praca, by się zmartwychwstało”.

„W roku 2021 upłynie 200 lat od urodzenia Cypriana Kamila Norwida. Przyszedł on na świat 24 września 1821 r. na Mazowszu, w Laskowie-Głuchach koło Radzymina. Był poetą, dramatopisarzem, prozaikiem, artystą sztuk pięknych i myślicielem. Zmarł 23 maja 1883 r. w Domu św. Kazimierza w Ivry pod Paryżem, opuszczony i zapomniany. Większą część życia spędził na emigracji, podróżując po Niemczech, Włoszech, Belgii, Anglii i Stanach Zjednoczonych, by ostatecznie osiąść w stolicy Francji” – przypomniano w uchwale Sejmu RP.

Jak głosi uchwała, „w swojej twórczości Cyprian Kamil Norwid odwoływał się do narodowej i europejskiej tradycji, a zarazem był odważnym nowatorem oraz krytykiem różnych przejawów życia społecznego i politycznego. Patriotyzm podnosił do rangi najwyższej wartości. Podobnie ujmował jako świadomy oraz głęboko wierzący katolik kwestie etyczne, filozoficzne oraz teologiczne”.

„Jego nowatorska twórczość oraz bezkompromisowe sądy artystyczne, polityczne i moralne stopniowo odsuwały od niego czytelników. Tylko część jego dzieł została opublikowana za jego życia. Część z nich zaginęła, ale wiele zostało odszukanych po śmierci twórcy i wtedy, już w XX w., został odkryty na nowo – podkreślono.

Jak przypomniano, „Cyprian Kamil Norwid przeżył swą młodość w kraju, a lata dojrzałe na emigracji. W 1855 r. uznany przez zaborcze władze rosyjskie za politycznego `wygnańca` do Polski już nie mógł powrócić. W roku 2001 na Wawelu, w Krypcie Wieszczów Narodowych umieszczona została urna z ziemią z grobu Norwida. Poeta `tułacz` symbolicznie powrócił do Ojczyzny”.

W uchwale podkreślono, że „najwybitniejsi polscy poeci podążali szlakiem Norwida. Jego twórczy wkład w nowoczesną polską literaturę, a szerzej w polską kulturę, jest ogromny, na wielu polach decydujący”.